काठमाडौं । मन्दी सधै राजनीतिक रूपमा संवेदनशील शब्द बनेको छ। अहिलेको अवस्थामा यो यति धेरै संवेदनशील भएको छ कि केही अर्थशास्त्री र राजनीतिज्ञहरूले यसलाई यसको केही स्टिंग गुमाउनको लागि फेरि परिभाषित गर्न खोजिरहेका छन् । 

तथापि मन्दीको वास्तविकता फेरि परिभाषित गर्न असम्भव छ। विशेष गरी युरोपमा उपभोक्ताहरू र व्यापारीहरूले आफ्नो वालेटमा आर्थिक वृद्धिको मन्दी महसुस गरिरहेका छन् ।

यद्यपि यी दुईमा एउटा ठूलो भिन्नता छ। जब मन्दी बढ्छ उपभोक्ताहरू खर्च रोक्न खोज्छन्। अर्कोतर्फ व्यापारीहरू बिक्री बढाउन खोज्छन् ।

रोयटर्सका जोन केम्पले आफ्नो भर्खरको हेज फन्ड स्तम्भमा हेज फन्ड र अन्य संस्थागत व्यापारीहरूले गत तीन हप्तामा युरोपेली ग्यास तेल एक मिलियन ब्यारेल बराबर बेचेको रिपोर्ट गरेका छन् । 

यद्यपि यो धेरै जस्तो लाग्दैन पछिल्ला छ हप्तामा कुल बिक्रीले २० मिलियन ब्यारेलसम्म पुगेको छ । जुन ट्रेडरहरुको नेट पोजिसनमा ठूलो गिरावट हो ।

एट्लान्टिक पर हेज फन्ड र पैसा प्रबन्धकहरूले गत तीन हप्तामा १३ मिलियन ब्यारेलले आफ्नो स्थिति बढाउँदै यूएस डिजेल फ्यूचर र अप्सनको खरिद गरिरहेका छन् । यो संकेत अमेरिकी व्यापारीहरूको आर्थिक दृष्टिकोण उनीहरूको युरोपेली साथीहरूको भन्दा उज्यालो छ भन्ने भएको केम्पको सुझाव छ ।

केम्पले यस महिनाको शुरुमा अमेरिकी व्यापारीहरूले केवल डिजेल अभावबाट लाभ लिन खोजिरहेको हुन सक्ने लेखेका थिए । अमेरिकी डिस्टिलेट इन्धन आविष्कारहरू महत्वपूर्ण स्तरमा खसेको र यसले मागलाई नष्ट गरेर चीजहरूको समाधान गर्न मन्दी लिने उनको अनुमान थियो। अन्यथा डिजेलको मूल्य बढ्दै जानेछ र व्यापारीहरूले डिजेलको फ्युचर किन्नेछन् ।

जे होस् युरोपमा मन्दीको खतरा ऊर्जाको दृष्टिकोणबाट पक्कै पनि धेरै गम्भीर छ। प्राकृतिक ग्याँसको सन्दर्भमा अमेरिकाको जसरी आत्मनिर्भर नभएको युरोपले आफूलाई कमोडिटीको आयातमा लज्जास्पद रूपमा निर्भर भएको खुलासा गरेको छ। अहिले युरोपले सम्भव भएमा वन स्पट अनुबंध अन्तर्गत मित्रवत् ग्यास खोजिरहेको छ । तर यो कहिल्यै सम्भव भएको छैन ।

यसको फलस्वरूप युरोपले अहिले एशियाबाट कार्गोहरू डाइभर्ट गर्दैछ । जसले कुनै साथी बनाउँदैन र कम ऊर्जा खपत गर्ने प्रयास गरिरहेको छ। उच्च मुल्यकै कारणले यसले कम उर्जा खपत गरिरहेको छ ।

जर्मनीले औद्योगिक प्रयोगकर्ताहरूका लागि ऊर्जा राशन र घरेलु तपस्यालाई प्रोत्साहन गर्ने तयारी गरिरहेको छ। स्पेनले एयर कन्डिसनरलाई २७ डिग्री वा सोभन्दा माथि राख्न अनिवार्य गरेको छ। र नर्वेले भर्खरै घोषणा गर्‍यो कि यसले ईयूमा आफ्नो बिजुली निर्यातमा रोक लगाउनेछ ।

नर्वेजियन बिजुली सामान्यतया बेलायत, जर्मनी, नेदरल्याण्ड्स र डेनमार्कमा जान्छ। यद्यपि, नर्वेको कुल बिजुली उत्पादनको ठूलो हिस्सा ओगटेको जलविद्युत उत्पादनले देशले स्थानीय पर्याप्तता सुरक्षित गर्ने प्रयास गरिरहेको छ। यो युरोप संघर्षको लागि थप नराम्रो खबर हो । जहाँ नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादन असमान रहन्छ।

स्थिती राम्रो नभएकै बेला यस महिनाको सुरुमा आईएमएफले यो अझ खराब हुनसक्ने संकेत गरेको छ । किनभने यसले युरोपेली सरकारहरूलाई ऊर्जा बचतलाई प्रोत्साहित गर्न उपभोक्ताहरूलाई थप ऊर्जा लागत गर्न सल्लाह दिएको छ। घट्दै जाँदा वित्तीय सहायताले मात्र ऊर्जा खपत उच्च राख्ने आईएमएफको तर्क छ ।

यसैबीच वित्तीय सेवा कम्पनी नोमुराका विश्लेषकहरूले भर्खरै युरोजोन, बेलायत, अमेरिका, दक्षिण कोरिया, अष्ट्रेलिया र क्यानडा २०२३ मा मन्दीको सामना गर्ने देशहरूमध्ये रहेका छन् भनी भविष्यवाणी गरेका छन् ।

'अहिले धेरै केन्द्रीय बैंकहरू अनिवार्य रूपमा एकल जनादेशमा सरेका छन् र त्यो मुद्रास्फीति कम गर्न हो। मौद्रिक नीति विश्वसनीयता गुमाउन धेरै बहुमूल्य सम्पत्ति हो। त्यसैले तिनीहरू धेरै आक्रामक हुनेछन्,' नोमुराका ग्लोबल मार्केट रिसर्च प्रमुख, रोब सुब्बरामनले गत महिना भनेका छन् ।

केन्द्रीय बैंकको आक्रामकतामा ईयूले रूससँग लिइरहेको आक्रमकता जस्तै रहेको र यसले बरु थप रुपमा मन्दी निम्त्याउने उनको भनाइ छ ।

रोयटर्सका केम्पले कम्तीमा चार युरोपेली अर्थतन्त्रहरू वर्षको अन्त्य हुनुअघि मन्दीमा पर्ने भविष्यवाणी गरेका छन् । दुर्भाग्यवश यो चार ठूला देश जर्मनी, फ्रान्स, इटाली र बेलायत हुन् । यसको अर्थ भनेको मन्दीको दुःखले बाँकी युरोपलाईसमेत छुनेछ । एक पटक मन्दी सेटल भएपछि इन्धनको मूल्य घट्न थाल्नेछ ।