काठमाडौं। युक्रेनलाई लामो दूरीको सटिक रकेट उपलब्ध गराउने राष्ट्रपति जो बाइडेनको निर्णयले मास्कोमा आक्रोश उत्पन्न गराएको छ भने किभमा खुशी निम्त्यिाएको छ । तर यो अत्याधुनिक हतियारहरुले द्धन्द्धमा कति फरक पार्न सक्छ भन्ने कुरा अझै स्पष्ट छैन । सय दिनदेखि जारी युद्धमा अमेरिकाको यो कदमलाई रुसले कस्तो जवाफ दिने हो भन्ने कुरासमेत हेर्न बाँकी छ ।

युक्रेनमा अमेरिकी निर्मित हतियारको प्रवाहलाई बाइडेन प्रशासनले बढाएसँगै क्रेमलिनले युक्रेनमा जारी आफ्नो आक्रमणलाई वासिंगटन र मास्को बीचको प्रोक्सी युद्धको संज्ञा दिँदै आएको छ । यद्यपि बाइडेनले भने बारम्बार युक्रेनमा अमेरिकी सेना नपठाउने बताउँदै आएका छन् ।

'बाइडेन प्रशासनको तर्क छ कि यो सबैभन्दा भर्खरको सैन्य सहायता प्याकेजले किभलाई रुसी आर्टिलरीलाई अगाडिको पछाडि लक्षित गर्न मद्दत गर्दछ र युक्रेनीहरूलाई वार्ता फेरि शुरु गर्दा वा यदि थप लाभ उठाउन मद्दत गर्दछ,' वासिंगटनमा रहेको थिंक ट्यांक, डिफेन्स प्रायोरिटिजका साथी ड्यानियल डिपेट्रिसले भने।

'हालैको सबैभन्दा नयाँ सैन्य सहायता प्याकेजले मैदान पछाडिका रुसी आर्टिलरीलाई निशाना बनाउन र युक्रेनीहरूलाई वार्तामा लाभ उठाउन मद्दत गर्ने अमेरिकी तर्क छ,' वासिंगटन आधारित थिंक ट्यांक डिफेन्स प्रायोरिटीजका फेलो ड्यानियल डिपेट्रिसले भनेका छन् ।

उनले अघि भनेका छन्, 'दुर्भाग्यवश, कुनै पनि वार्ता क्षितिजमा छैन, कुनै पक्ष केही पनि मान्न तयार छैनन्।' बाइडेन प्रशासनको पछिल्लो निर्णय र यसका प्रभाव के हुनसक्लान् त ?

नयाँ मिसाइलहरूको फाइदा के छ ?

पेन्टागनले युक्रेनलाई उपलब्ध गराएको मोबाइल रकेट आर्टिलरी लन्चरले करिब ६० किलोमिटर टाढाबाट लक्ष्यमा मार हान्न सक्छ। हाल युक्रेनले अमेरिकाले दिएको एम ७७७ होविट्जर प्रयोग गरिरहेको छ, जसको दायरा करिब ३२ किलोमिटर छ ।

अहिले युक्रेनको पूर्वी डोनबास क्षेत्रको ठूलो खुला भूभागमा भइरहेको द्धन्द्धकाबीच अन्य पश्चिमी मुलुकहरुले पनि युक्रेनलाई यस्तै होविट्जरहरू प्रदान गरेका छन्।

हाई मोबिलिटी रकेट सिस्टमको रूपमा चिनिने यी नयाँ मिसाइलहरूले युक्रेनी सेनाहरूलाई पूर्वी युक्रेनको युद्धमा अग्रपङ्तिमा रहेका बाहेक टाढाका रुसी सैन्य सुविधामा आक्रमण गर्न दिनेछ जसले रुसी कमाण्डहरुलाई पछाडि हट्न बाध्य पार्नेछ ।

चालक दलसमेत रहने ट्रकबाट प्रहार गरिने यो रकेट प्रणालीमा छ वटा रकेट रहन्छन् । एक रकेट प्रहार गरेपछि काउण्टर अट्याकबाट बच्न तुरुन्तै अर्काे ठाउँमा जान सक्ने भएका कारण यसलाई शूट-एन्ड-स्कूट समेत भनिन्छ ।

डोनबासमा अपेक्षाकृत सीमित क्षेत्रहरूमा जम्मा भएका रुसी सेनाहरूलाई लक्षित गर्न एचआईएमएआरएस लन्चरहरू प्रयोग गर्न सकिने युक्रेनीहरूलाई बढ्दो घातक हतियार दिने वकालत गर्दै आएका सेन रिचर्ड ब्लुमेन्थलको भनाइ छ ।

'ती मिसाइलहरुले रुसी सेनाको लागि खतराको क्षेत्र फराकिलो पार्छन्,' ब्लुमेन्थलले भनेका छन्,  'त्यसैले रुसीहरूपछि सर्न र आफ्ना योजना पुनर्स्थापित गर्न वाध्य हुन्छन् ।'

बाइडेनको निर्णयले युद्धमा अमेरिकी भूमिका बढाएको संकेत ?

रुसी विदेश मन्त्री सर्गेइ लाभरोभले गत हप्ता युक्रेनलाई रुसको सीमाभित्र प्रहार गर्न सक्ने हतियार दिनु गम्भीर तनाव वृद्धि हुने चेतावनी दिएका थिए।

पुटिनका प्रेस सचिवले बुधवार अमेरिकालाई  'जानीजानी र लगनशीलताका साथ आगोमा तेल खन्याएको' आरोप लगाएका छन् ।

अमेरिकी रकेट प्रक्षेपण प्रणालीहरू रुसमा आक्रमण गर्न प्रयोग गरिने छैन भन्ने किभको आश्वासनमा क्रेमलिनले विश्वास नगर्ने उनले बताएका छन् ।

पेन्टागन र ह्वाइट हाउसले आपूर्ति गरिएका नयाँ रकेटको दायरा ४० माइल (करिब ६० किलोमिटर) भन्दा बढी नभएको बताएको छ। यस्तै बाइडेनले पुटिनलाई पतन गर्न नखोजिरहेको टिप्पणी गरेका छन् ।

बाइडेन मंगलबार साँझ न्यूयोर्क टाइम्समा प्रकाशित एक रायमा पुटिनसँग असहमत र आक्रोशित भए पनि अमेरिकाले उनलाई मास्कोबाट हटाउने प्रयास नगर्ने बताएका छन् ।

अमेरिकाको यो कदमलाई मास्कोले उत्तेजकताका रुपमा नलिने कुरा कसरी सुनिश्चित गर्छ भन्दै सोधिएको प्रश्नको बुधबार विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनले जवाफ दिएनन् ।

'सरल शब्दमा भन्नुपर्दा रुस आफैले शुरु गरेको आक्रामकता र युद्धलाई आफैंले रोक्नु नै वृद्धिबाट बच्ने उत्तम उपाय हो,' ब्लिन्केनले बुधबार नेटोका महासचिव जेन्स स्टोल्टेनबर्गसँगको पत्रकार सम्मेलनमा भने, 'उनीहरूले द्वन्द्व शुरु गरेका हुन्, तिनीहरूले यसलाई कुनै पनि समयमा अन्त्य गर्न सक्छन् र थप वृद्धिको कुनै पनि चिन्ताबाट बच्न सक्छन् ।'

ब्लिन्केनले युक्रेनीहरूले रुस भित्रका लक्ष्यहरूविरुद्ध प्रणालीहरू प्रयोग नगर्ने आश्वासन दिएका छन् र भने 'युक्रेन र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीच बलियो विश्वासको बन्धन छ ।'

ब्लिन्केनले युक्रेनीहरूले रुस भित्रका लक्ष्यहरूविरुद्ध प्रणालीहरू प्रयोग नगर्ने आश्वासन दिए भन्दै उनले 'युक्रेन र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीच बलियो विश्वासको बन्धन' रहेको बताएका छन् ।

के यसले युद्ध परिवर्तन गराउँछ ?

'अहिले त्यहाँ संघर्षको युद्ध छ र कुनै पक्षले जितेको वा हारेको छैन,' रुस र युक्रेनका लागि पूर्व रक्षा सहायक सचिव एभलिन फारकासले भनेका छन् ।

तर अमेरिकाले अब युक्रेनलाई आक्रमण गर्ने हेलिकप्टर, ट्याङ्क, होविट्जर र अन्य हतियारहरू पठाउँदै आएकोले 'युक्रेनीहरूले आक्रमण नियन्त्रण गर्ने मौका पाउनु पर्छ,' हाल लोकतन्त्रको प्रवर्द्धनमा केन्द्रित म्याककेन इन्स्टिच्युटका कार्यकारी निर्देशक रहेका फरकासले भनेका छन् ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका लागि युक्रेनका राजदूत सर्गी किस्लिज्याले अत्याधुनिक रकेट प्रणाली धेरै प्रभाव र महत्त्व हुने बताएका छन् ।

'दुवै पक्ष ठप्प छन्,' किस्लिज्याले बुधबार वासिंगटन पोस्टसँगको अन्तर्वार्तामा भनेका छन्, 'रुसीहरूले दैनिक ६० देखि १०० युक्रेनी सैनिकहरूलाई मारिरहेका छन्, तर थोरै सीमित उपलब्धि पाएका छन् ।'

अतिरिक्त हतियार र गोलाबारी बिना, गतिरोध 'धेरै लामो समयसम्म रहन सक्छ र जुन हामीमध्ये कसैलाई सहयोगी हुने छैन,' उनले अघि भनेका छन् ।

तर यो गमेचेन्जर हुनेमा अरु धेरैको विश्वास भने छैन ।

'यो जादुई गोली होइन,' ब्लुमेन्थलले भनेका छन्,  'यो महत्त्वपूर्ण छ तर आवश्यकता जति निर्णायक छैन,' पेन्टागनका नीति उपसचिव कोलिन काहलले भनेका छन् ।

तर उपसचिव काहलले युक्रेनी सेनालाई एचआईएमएआरएस प्रणाली सञ्चालन र मर्मत गर्न तालिम दिन तीन हप्ता लाग्ने बताउँदै भनेका छन्, 'यी टर्न कि होइनन् ।'

आफ्ना साना लक्ष्यहरु बनाउँदै रुसले पूर्वी युक्रेनमा बढ्दो लाभ हासिल गरिरहेको एक वरिष्ठ रक्षा अधिकारीले बताएका छन्।

एक हजार भन्दा बढी ट्यांक र हजारौं सेनाको क्षतिको बावजुद रुसले सैनिक, तोपखाना र आर्मरमा महत्त्वपूर्ण फाइदाहरू कायम राखेको छ। 

युक्रेनी नेताहरूले एचआईएमएआरएस रकेट लन्चरहरूका लागि हप्तौंदेखि बिन्ती गर्दै आएका थिए ।

एचआईएमएआरएसले युक्रेनी सेनालाई सटिक आक्रमणमा रुसीहरू भन्दा फाइदा दिनेछ, ब्लुमेन्थलले भनेका छन् । यद्यपि यो र यो बाहेक कुनै प्रणाली युद्ध बराबरी र जित्ने स्थिति नबनाउने उपसचिव काहलको भनाइ छ।

वासि‌ंगटनकाे अर्काे कदम के ?

निर्णयको घोषणा बाइडेन कडा बाटोमा हिंडिरहेको ठानिएको थियो । रुसको पछिल्लो आक्रमणको सामना गर्न क्रेमलिनलाई आक्रामक हुन नदिइ धेरै परिष्कृत हतियार दिने कुरा युरोपमा समेत फैलिनसक्ने ठानिएको छ ।

'हामी नेटो र रूस बीच युद्ध खोज्दैनौं,' राष्ट्रपतिले बाइडेनले आफ्नो टिप्पणीमा लेखेका छन् ।

एक रक्षा अनुसन्धानकर्ता एवं र्यान्ड कर्पोरेशन थिंक ट्याङ्कका रुसी सेना विशेषज्ञ कोलिन स्मिथले सबैभन्दा अत्याधुनिक अमेरिकी एचआईएमएआरएस रकेटको दायरा १६० किलोमिटरसम्म रहेको र यसले धेरै रुसी शहरहरुलाई सम्भावित खतरामा पार्ने बताए । अमेरिकाले ती रकेटहरू पठाउने विषय रोजेको छैन ।

युद्ध जारी रहँदा युक्रेनी सेनालाई अमेरिकाले कुन हदसम्मको सहयोग गर्छ भनेर सोध्दा अमेरिकी विदेशमन्त्रीले कुनै जवाफ दिएनन ।

'बाटोको हरेक पाइलामा युक्रेनले प्रभावकारी रूपमा आफ्नो रक्षा गर्न के चाहिन्छ भनेर हामीले मूल्याङ्कन गरेका छौं...' उनले भने, 'र अवश्य पनि यो आक्रामकताको क्रममा परिवर्तन भएको छ। किभमा खतराको सामना गर्नेक्रममा र अहिले दक्षिणी र पूर्वी युक्रेन खतराको सामना गर्न चाहिने आवश्यकता धेरै फरक छ।'