काठमाडौं । लिसिचान्स्क कब्जा गरेपछि रुस डोनबासका अन्य शहरहरूमा अगाडि बढिरहेको छ । स्लोभियान्स्क, क्रामाटोर्स्क र बाख्मुतको युद्ध निर्णायक हुने ठानिएको छ । 

पूर्वी युक्रेनी क्षेत्र डोनबासको लडाइ अन्तिम चरणमा प्रवेश गर्दैछ। सेभेरोडोनेत्स्क र लिसिचान्स्क कब्जा गरेपछि रुसी सेनाले अहिले अधिकांश लुहान्स्क क्षेत्रको नियन्त्रण गरेको छ। 

रुसले युक्रेनी नियन्त्रणमा रहेका तीन सहरहरू स्लोभियान्स्क, क्रामाटोर्स्क र बाख्मुटलाई कब्जा गर्नका लागि हाल पश्चिम र दक्षिणमा भीषण लडाइँ भइरहेको छ। यी तीनवटै रणनीतिक र प्रतीकात्मक महत्व राख्छन् ।

स्लोभियान्स्क केही वर्ष अघिसम्म स्लोभियान्स्कको शान्त शहर डोनबास क्षेत्र बाहिर मात्रै चिनिन्थ्यो।

करिब १ लाख जनसंख्या भएको यो शहर सायदै कहिल्यै समाचारको विषय बनेको थियो । तर, सन् २०१४ मा पृथकतावादीहरूले रुसी गुप्तचर एजेन्सीहरूको सहयोगमा शहर नियन्त्रण गरेपछि स्थिति फेरिएको थियो ।

तर, मास्कोले आफ्नो कुनै पनि संलग्नता अस्वीकार गरेको थियो । रुसले अस्वीकार गरे पनि स्लोभियान्स्क यस क्षेत्रको पहिलो रुसी समर्थक ब्रिजहेड बन्न पुग्यो ।

स्लोभियान्स्कको महत्व के ?

पर्यवेक्षकहरूले यसको भूगोललाई आधार मान्छन् । स्लोभियान्स्क अन्य कुनै पनि ठूला शहरहरूबाट निकै टाढा अवस्थित छ । तर पनि यो रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण राजमार्ग एम०३ को नजिक छ । यो राजमार्ग राजधानी कीभलाई खार्किभसँग जोड्ने र रोस्तोभ अन डोनको नजिक रुसी सीमासम्म रहेको छ ।

त्यतिबेला केही दर्जन हतियारधारीले प्रहरी मुख्यालयमा आक्रमण गरी स्थानीय प्रशासनलाई नियन्त्रणमा लिएर शहर कब्जा गरेका थिए । जसको नेतृत्व पूर्व रुसी गोप्य सेवा एजेन्ट इगोर गिरकिन स्ट्रेलकोभले गरेका थिए ।

तिनीहरूको अधिग्रहणलाई स्लोभियान्स्कका मेयरले स्वागत गरेका थिए र गिरकिनले आफूलाई डोनेट्स्क जन गणतन्त्रको रक्षा मन्त्री घोषणा गरेका थिए।

युक्रेनको सेना र गुप्तचर एजेन्सीहरूले तुरुन्तै शहर फिर्ता लिने प्रयास गरेका थिए। त्यतिबेलाको अप्रिलमा सुरु भएको लडाइलाई नै डोनबास युद्धको शुरुआतका रुपमा मानिन्छ ।

तर, सेना र हेलिकप्टरसहित भारी उपकरणहरू गुमाउँदै युक्रेनको प्रयास बेकार भएको थियो। तर निरन्तरको लडाइँपछि युक्रेन अन्ततः २०१४ को जुलाईमा शहर फिर्ता लिन सक्षम भएको थियो । गिरकिनसहित लगभग एक हजार अलगाववादी लडाकुहरू डोनेट्स्क भागेका थिए ।

क्रामाटोर्स्क

क्रामाटोर्स्कलाई पनि पृथकतावादीहरूले सन् २०१४ को वसन्तमा कब्जामा लिएका थिए तर करिब तीन महिनापछि युक्रेनले फेरि आफ्नै नियन्त्रणमा लिएको थियो। युद्ध रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण सैन्य एयरपोर्टको वरिपरि केन्द्रित हुँदा युक्रेन कब्जा गर्न सक्षम भएको थियो ।

२०१५ को शरदमा क्रामाटोर्स्क डोनेट्स्क को प्रशासनिक केन्द्र बनाइएको थियो। सरकारी विभागहरू डोनेट्स्कको पृथकतावादी नियन्त्रित सहरबाट क्रामाटोर्स्कमा सारिएका थिए। युक्रेनको डोनबास सेनाको मुख्यालय क्रामाटोर्स्कमा रहेको छ ।

क्रामाटोर्स्क पूर्वी युक्रेनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण औद्योगिक केन्द्रहरू मध्ये एक मानिन्छ। नोभोक्रामटोर्स्क मेसिन बिल्डिङ प्लान्ट अथवा एनकेएमजेड यस क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो प्लान्टहरू मध्ये एक हो । यसले मुख्यतया खानी उपकरणहरू उत्पादन गर्दछ। 

२०१४ सम्म रुस यसको सबैभन्दा ठूलो ग्राहक थियो। जब रुसी सेनाले फेब्रुअरी २०२२ मा आक्रमण गर्याे यहाँको उत्पादन फेरि बन्द भएको थियो ।

केही हप्तापछि अप्रिलमा रुसी रकेटले यहाँको मुख्य रेल स्टेशनमा प्रहार गरेपछि यो फेरि हेडलाइन बन्न पुगेको थियो। सो आक्रमणमा शरणार्थी, बच्चासहित ५० भन्दा बढी व्यक्तिको मृत्यु भएको थियो ।

बाख्मुत

बाख्मुत लिसिचान्स्क जाने राजमार्गमा स्थित क्षेत्र हो । यस राजमार्गलाई युक्रेनी सेनाहरू आपूर्तिका लागि एक आवश्यक मार्ग मान्छन्। यहाँ सन् २०१४ र २०१५ मा भीषण लडाइँ भएको थियो ।

सोभियत समयमा र २०१६ सम्म बाख्मुत आर्डेमस्क भनेर चिनिन्थ्यो। यसको पुरानो नाम बाख्मुत सोभियत कम्युनिष्ट युग भन्दा बाहिर जाने क्षेत्रीय प्रयासको एक भागको रूपमा पुनर्स्थापित गरिएको थियो ।

यो सहरलाई पनि सन् २०१४ मा रुस समर्थक पृथकतावादीहरूले केही समयका लागि कब्जामा लिएको थियो तर युक्रेनले छिट्टै फेरि आफ्नो नियन्त्रणमा ल्याएको थियो ।

करिब ७० हजार जनसङ्ख्या भएको बाख्मुत तीनवटा सहरहरूमध्ये सबैभन्दा सानो हो। यद्यपि, युक्रेनी अर्थतन्त्रमा यसको महत्त्वपूर्ण भूमिका छ। 

यहाँका दुई कम्पनीहरू विशेष महत्त्वका छन् । आर्टवाइनरी पूर्वी यूरोपमा स्पार्कलिंग वाइनको सबैभन्दा ठूलो उत्पादकहरू मध्ये एक हो र आर्टेमसी एक प्रसिद्ध टेबल नून उत्पादक हो । 

यसको उत्पादनले युक्रेनको नून खपतको लगभग ९० प्रतिशत हिस्सा ओगट्छ। फेब्रुअरीमा रुसले आक्रमण गरेपछि देशमा मसला वितरण गर्न असम्भव भएको छ। युक्रेनमा नुनको मूल्य बढेको छ भने जर्मनी लगायतका देशबाट नून आयात गर्न बाध्य छ ।