काठमाडौँ । पछिल्लो दुई हप्तामा कजाकिस्तानमा खतरामा परेका पाँच सयभन्दा बढी क्यास्पियन समुद्री सिलहरू क्यास्पियन सागरको किनारमा आएको प्रदूषण वा रोगलाई सम्भावित कारणका रूपमा उद्धृत गर्दै अधिकारीहरूले बिहीबार बताएका छन् ।
क्यास्पियन सिलहरू विश्वको सबैभन्दा ठूलो अन्तर्देशीय जलाशयमा रहने एकमात्र स्तनधारी प्राणीहरू हुन् । यिनीहरूले आफ्नो जैविक विविधता र प्राणीहरूमाथि गम्भीर खतरा उत्पन्न गर्ने जलस्तर र तापक्रमको कमी देखेका छन्।
“अक्टोबर २४ देखि नोभेम्बर ७ सम्म पाँच सय ३४ वटा मृत सिल तटमा ल्याइएका छन्”, कजाकिस्तानको मत्स्य पालन समितिले आजरबैजानमा हुने कोप २९ जलवायु शिखर सम्मेलनभन्दा केही दिनअघि एक वक्तव्यमा भनेको छ, “वैज्ञानिकहरूका अनुसार समुद्री प्रदूषण र सङ्क्रामक रोग महामारीहरू उनीहरूको मृत्युको सम्भावित कारणहरू हुन् ।” समितिले केवल तीन प्रतिशत सिल माछा मार्ने जालमा फसेको बताएको छ ।
अधिकारीहरूले ‘अत्यधिक सडेको अवस्था’ मा रहेका शवहरूको नमूना परीक्षणका लागि प्रयोगशालामा लगिएको र नतिजा प्राप्त गर्न चार महिना लाग्नसक्ने बताएका छन्।
प्राकृतिक संरक्षण अन्तर्राष्ट्रिय सङ्घले पछिल्लो शताब्दीमा घटिरहेको सङ्ख्या भएका यी सिलहरूलाई विलुप्त हुने खतरामा परेका प्रजातिको सूचीमा राखेको छ र अधिकारीहरूले यसको सङ्ख्या करिब दुई लाख ७० हजार मात्र रहेको बताएका छन्।
क्यास्पियन सागरको सीमानामा रहेका कजाकिस्तान र रुस सन् २०२१ मा सिल जनसङ्ख्याको संरक्षणका लागि ‘संयुक्त कार्ययोजना’ का लागि सहमत भएका थिए ।
क्यास्पियन सागर पाँच देश अजरबैजान, इरान, कजाकिस्तान, रुस र तुर्कमेनिस्तानको सिमानामा रहेको एउटा बन्द समुद्र हो र उनीहरूले समय–समयमा आफ्नो किनारमा मृत सिलहरू फेला पारेको रिपोर्ट गर्छन् ।
सन् २०२२ मा कजाकिस्तानका राष्ट्रपति कासिम–जोमार्ट टोकायेभले यस मुद्दालाई ‘आफ्नो व्यक्तिगत नियन्त्रणमा’ ल्याउने प्रतिज्ञा गरेका थिए र यस क्षेत्रमा प्राकृतिक भण्डारहरू सिर्जना गर्न सुझाव दिएका थिए ।
