पोखरा । गण्डकी प्रदेशका प्राकृतिक सम्पदाहरूलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गर्न नेपाल एशोसिएशन अफ टुर एण्ड ट्राभल एजेन्ट्स (नाट्टा) गण्डकीले आग्रह गरेको छ ।
विश्व सम्पदा दिवसको अवसरमा नाट्टा गण्डकीले प्रदेशमा रहेका ऐतिहासिक, प्राकृतिक, सांस्कृतिक पुरातात्त्विक महत्त्व बोकेका स्थल पहिचान र संरक्षणका लागि सरोकारवालाबीच छलफल गर्दै युनेस्कोको लिष्टमा भएका सम्पदालाई सूचीकृत गर्दै थप सम्पदाको खोजीका लागि आग्रह गरेको हो ।
कार्यक्रममा पुरातत्त्व विभाग सम्पदा संरक्षण शाखाका प्रमुख रमेशराज पौडेलले गण्डकी प्रदेशमा कैयौँ प्राकृतिक सांस्कृतिक एवम् ऐतिहासिक सम्पदा रहेकाले ती सबैको पहिचान र संरक्षणको आवश्यकता औँल्याए ।
उनले सम्पदा कुनै पनि देशको विशेष सम्पत्ति भएकाले यसको संरक्षण र सम्वर्धनमा सरकारसँगै नागरिकको पनि उत्तिकै चासो र अग्रसरता आवश्यक हुनेमा जोड दिए । उनका अनुसार हालसम्म विश्वसम्पदा सूचीमा आठ वटा सांस्कृतिक र दुई वटा प्राकृतिक गरी १० वटा सम्पदा सूचीकृत छन् । त्यसै गरी युनेस्कोले नेपालमा १५ वटा सांस्कृतिक सम्पदालाई ‘टेन्टेटिभ लिष्ट’ मा राखेको छ ।
त्यसमा गण्डकी प्रदेशअन्तर्गत मुस्ताङको मुक्तिनाथ उपत्यकाको गुफा वास्तुकला, गोरखास्थित मध्यकालीन दरबार क्षेत्र र लोमान्थाङ वालसिटी रहेका छन् । यसका अतिरिक्त गण्डकी प्रदेशका लमजुङ, तनहुँ, पर्वत, बागलुङलगायतका जिल्लामा ऐतिहासिक धार्मिक, सांस्कृतिक महत्त्वका स्थल रहेका र ती क्षेत्र उत्खनन र संरक्षणको प्रयास भइरहेको प्रमुख पौडेलले जानकारी दिए ।
उनले भने, “सम्पदाका रूपमा अभिलेख गर्न पुराना संरचना नमासिएको र उस्तै स्वरूप झल्कने हुनुपर्दछ तर सम्पदाको महत्त्व बुझ्न नसक्दा मासिने, अतिक्रमण हुने, स्वरूप परिवर्तन हुने क्रम बढ्दै जाँदा सम्पदाको अस्तित्व हराउन पुगेको छ ।”
प्राध्यापक डा नारायणप्रसाद अधिकारीले कालीगण्डकी नदीको सभ्यताको महत्त्व दर्साउँदै सम्पदाको रूपमा सूचीकृत गर्नुपर्नेमा जोड दिए । कालीगण्डकी सभ्यता आस्था र भावनाको धरोहरसँगै यहाँ पाइने शालिग्राम, जीवाशेषका प्रमाणले पनि जीवको सृष्टि यहीँबाट भएको हो भन्ने पुष्टि हुने भएकाले यो सम्पदाको सूचीकृत गर्नुपर्ने उनको भनाइ थियो । शालिग्राम दिन प्रतिदिन चोरी निकासी हुँदै गएको जनाउँदै समयमै यसको अध्ययन अनुसन्धानसहित सूचीकृततर्फ ध्यान दिन उनको आग्रह गरे ।
दामोदर कुण्ड भौगोलिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, ऐतिहासिक हिसाबले महत्त्व पाएको स्थान भएकाले पनि विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृतका लागि पहल गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।
पोखरा पर्यटन परिषद्का अध्यक्ष गोपीबहादुर भट्टराईले विश्वका पर्यटक ऐतिहासिक, सांस्कृतिक प्राकृतिक सम्पदाको अवलोकनका लागि नेपाल आउने भएकाले आ–आफ्नो क्षेत्रमा रहेका सम्पदाको खोजी र संरक्षणमा महत्त्वपूर्ण हुने बताए । नाट्टा गण्डकीले आफ्नो प्रदेशको सम्पदाको खोजी र सूचीकृतका लागी देखाएको चासो प्रशंसनीय रहेको जनाउँदै सम्पदा संरक्षणमा परिषद्ले पनि हातेमालो गरेर अघि बढ्ने उनले बताए ।
नाट्टा गण्डकीका निवर्तमान अध्यक्ष सञ्जयकान्त सिग्देलले प्रदेशका सांस्कृतिक, प्राकृतिक, ऐतिहासिक धार्मिक, भौगोलिक महत्त्व राख्ने सम्पदाको खोजी गरेर गण्डकी प्रदेशलाई प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकास गर्न सकिने धारणा राखे । फेवाताल अतिक्रमण बढ्दै गएको तर्फ सङ्केत गर्दै उनले आउने पुस्ताले फेवाताललाई कुन स्वरूपमा देख्ने हुन् भन्ने विषयमा अहिले नै चिन्तन आवश्यक रहेको बताए ।
