काठमाडौं । इन्डो प्यासिफिक क्षेत्रमा चीनको अवैध माछा मार्ने काम रोक्नको लागि चतुर्भुज सुरक्षा गठबन्धन (क्वाड) ले स्याटेलाइटमा आधारित समुद्री सुरक्षा पहल शुरु गरेको छ । 

स्याटेलाइटमा आधारित यो प्रणालीले क्वाड राष्ट्रहरूलाई चीनमा नजर राख्न र माछा मार्ने डुङ्गाहरूले ट्रान्सपोन्डरहरू बन्द गरेको अवस्थामा पनि अवैध माछा मार्ने निगरानी गर्न अनुमति दिनेछ। 

यो प्रणालीसहितको योजनालाई इन्डो प्यासिफिक पार्टनरसिप फर मेरिटाइम डोमेन अवेयरनेस (आईपीएमडीए) नाम दिइएको छ । मे २४ मा चार राष्ट्रका शीर्ष नेताहरू, भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी, अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन, अष्ट्रेलियाका नवनिर्वाचित प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बानीज र जापानी प्रधानमन्त्री फुमियो किशिदाले यो योजना अघि सारेका हुन् ।

इन्डो–प्यासिफिकमा हुने अवैध माछा मार्ने ८०–९५ प्रतिशतको स्रोत चीन रहेको बताइएको छ । विश्लेषकहरूले क्वाडको यो नयाँ निगरानी योजनालाई चीनको सामना गर्नको लागि अहिलेसम्मको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कदम भएको टिप्पणी गरेका छन् ।

आईपीएमडीएले प्रशान्त टापुहरू र दक्षिणपूर्व एसियाका देशहरू र हिन्द महासागर ट्र्याक गर्न मद्दत गर्नेछ। वास्तविक (रियल) समयमा तिनीहरूको पानीमा अवैध माछा मार्ने र अन्य अवैध गतिविधिहरू यसले ट्रयाक गर्नेछ ।

क्वाडले यो पहलको सम्पूर्ण विवरण प्रदान नगरे पनि एक अमेरिकी अधिकारीले बेलायतको फाइनान्सियल टाइम्स अखबारसँग बोल्दै क्वाडले इन्डो प्यासिफिक राष्ट्रहरूलाई निःशुल्क समुद्री खुफिया उपलब्ध गराउन व्यावसायिक उपग्रह-ट्र्याकिङ सेवाहरू प्रदान गर्ने योजना बनाएको छ।

रेडियो फ्रिक्वेन्सी र रडार संकेतहरू अनुगमन गरेर, यो पहलले  ट्रान्सपोन्डरहरू बन्द गरे पनि क्वाड देशहरूलाई डुङ्गाहरू ट्र्याक गर्न मद्दत गर्नेछ । यो प्रणालीलाई स्वचालित सूचना प्रणाली (एआईएस) भनिन्छ। 

यो खुफिया त्यसपछि भारत, सिंगापुर, भानुअतु र सोलोमन टापुहरूमा आधारित क्षेत्रीय निगरानी केन्द्रहरूको अवस्थित नेटवर्कमा साझेदारी गरिनेछ ।

अनुमानित तीन हजार जहाजहरूसहितको चीनको टाढाको पानी जहाज फ्लिट संसारको सबैभन्दा ठूलो हो। चिनियाँ सरकारद्वारा भारी अनुदानमा, फ्लिटलाई विश्वव्यापी अवैध माछा मार्ने सूचकांकमा सबैभन्दा खराब (पहिलो) स्थान दिइएको छ ।

एक अभियान समूह पर्यावरण न्याय फाउन्डेशनका अनुसार चिनियाँ जहाजहरूले २०१५ देखि २०१९ कोबीच कम्तीमा २३७ पटक बिना इजाजतपत्र माछा मारेको आरोप लगाइएको छ । धेरै चिनियाँ डुङ्गाहरू अवैध माछा मारेका कारण भानुआटु, पलाउ, मलेसिया र दक्षिण कोरियामा हिरासतमा छन् ।

उत्तर कोरियाली जलक्षेत्रमा समेत ट्रान्सपोन्डर बन्द गरिएका सयौं चिनियाँ जहाजहरूले माछा मार्ने गरेका छन् । अब क्वाडको यो सुरक्षा निगरानीले भने चीनलाई इन्डो प्रशान्त क्षेत्रमा अवैध माछा मार्नबाट रोक्न सक्ने देखिएको छ ।