काठमाडौं । धृतराष्ट्र दृष्टिविहीन भएर जन्मिएका थिए । धृतराष्ट्र ऋषिवेद व्यासका पुत्र थिए । शान्तनु र सत्यवतीका छोरा विचित्रवीर्यका अम्बिका र अम्बालिका नामक दुई पत्नी थिए। दुवैले कुनै छोरा जन्माउन नसक्ने भएकाले सत्यवतीका छोरा वेदव्यासको सहयोगमा छोराहरू जन्माए। अम्बिकाबाट धृतराष्ट्र, अम्बालिकाबाट पाण्डु र दासीबाट विदुरको जन्म भएको थियो।
धृतराष्ट्र जन्मदेखि नै दृष्टिविहीन थिए । उनको विवाह गान्धर प्रदेशकी राजकुमारी गान्धारीसँग भएको थियो । गान्धारीको आँखामा पट्टी बाँधिन् ।
धृतराष्ट्र र गान्धारीका दुर्योधन सहित १०० छोरा र एक छोरी थिए । युयुत्सु पनि उनका छोरा थिए, जो एक दासीबाट जन्मेका थिए। सञ्जय र विदुर धृतराष्ट्रका मन्त्री थिए। दुवैले धृतराष्ट्र, गान्धारी र कुन्तीसँगै सन्यास लिएका थिए । पछि, धृतराष्ट्रको मृत्यु पछि, उनीहरू हिमालयमा गए, जहाँबाट उनीहरू कहिल्यै फर्किएनन्। धृतराष्ट्रका ज्वाइँ जयद्रथ थिए जसलाई अर्जुनले मारेका थिए।
दृष्टिविहीन भएका कारण धृतराष्ट्र राज्यका लागि अयोग्य भए र पाण्डु वयस्क हुने बित्तिकै पाण्डुले राज्य पाए । तर श्रापका कारण पाण्डु आफ्नी पत्नी कुन्ती र माद्रीसँग राज्य छोडेर वनमा गए जहाँ उनको मृत्यु भयो । त्यस समयमा भीष्मले धृतराष्ट्रलाई राजा नियुक्त गरे र शासन गरे। पछि कुन्ती र उनका समर्थकहरूको आदेशमा धृतराष्ट्र र गान्धारीले पाण्डवहरूलाई पाण्डुका छोराको रूपमा स्वीकार गरी दरबारमा प्रवेश गर्न दिनुपरेको थियो। यहीँबाट महाभारत शुरु हुन्छ।
महाभारत युद्धको १५ वर्षपछि धृतराष्ट्र, गान्धारी, सञ्जय र कुन्ती वनमा जान्छन् । तीन वर्षपछि एक दिन धृतराष्ट्र गङ्गामा नुहाउन जान्छन् र जाने बित्तिकै जङ्गलमा आगो लाग्छ। सबै धृतराष्ट्र भएको ठाउँमा आउँछन्। सञ्जयले सबैलाई जङ्गलमा हिँड्न भन्छन्, तर कमजोरीका कारण धृतराष्ट्र त्यता जान सक्दैनन्, गान्धारी र कुन्ती पनि जाँदैनन् ।
सञ्जयले उनीहरूलाई जङ्गलमा एक्लै छोड्दा तीनै जना जलेर मर्छन् । सञ्जय उनीहरूलाई छोडेर हिमालयमा जान्छन् । जहाँ उनी सन्न्यासी रूपमा बस्छन्। पछि नारद मुनिले युधिष्ठिरलाई यो दुःखद खबर सुनाउँछन्। युधिष्ठिर त्यहाँ गएर आफ्नो मनको शान्तिको लागि धार्मिक कार्य गर्छन्।
