जम्मु-काश्मीर। जम्मु काश्मीर सरकारले फूल उत्पादनलाई बढवा दिनको लागि केन्द्र शासित प्रदेशमा विभिन्न कृषि-जलवायु र पारिस्थितिक अवस्थाहरूलाई ध्यानमा राखेर विशाल फ्लोरिकल्चर सम्भाव्यता अन्वेषण गर्ने उद्देश्यका साथ ३९ करोड रुपैयाँको मेगा परियोजना स्वीकृत गरेको छ।

'यस परियोजनाले ३३० नयाँ उद्यम निर्माण गर्नुका साथै २००० जनालाई प्रत्यक्ष रोजगारी दिने अपेक्षा गरिएको छ,' कृषि उत्पादन विभागका अतिरिक्त मुख्य सचिव अटल दुल्लुले भने । 

उनले जम्मू र काश्मीर लामो समयदेखि यसको समृद्ध र विविध कृषि-इकोजोनका लागि परिचित छ, जसले यसलाई फलफूल उद्योगको विकासको लागि एक आदर्श स्थान बनाएको बताए। प्रचुर मात्रामा प्राकृतिक सम्पदा र प्राकृतिक वैभवले सम्पन्न केन्द्र शासित प्रदेशमा फूलहरूको विस्तृत शृङ्खलाको खेतीका लागि पूर्णतया अनुकूल भएको पनि उनले बताएका छन्। 

फूलको सौन्दर्य मूल्य, सामाजिक कार्यक्रममा तिनीहरूको बढ्दो प्रयोग र थप पैसा आर्जन गर्ने सम्भावनाले सम्भावित उद्यमीहरूलाई फूल पालन उद्योगतर्फ आकर्षित गरिरहेको छ। जम्मु-काश्मीरमा भव्य बगैँचा र पार्कहरू विश्वभरका पर्यटकहरूले रमाइलो गरिरहेका छन्।

तर, यो सम्भावना हुँदाहुँदै पनि यस क्षेत्रले हालसम्म बागवानी अर्थतन्त्रमा उल्लेखनीय योगदान पुर्‍याउन सकेको छैन। यसको मुख्य कारणहरू उत्पादक र उद्यमहरूको सानो सङ्ख्या, एकीकरण प्लेटफर्मको अभाव र फसल पछि कमजोर र ब्रान्डिङ प्रयासहरू हुन्। र, यी खाली ठाउँहरू भर्न जम्मु काश्मीर सरकारले भर्खरै यस क्षेत्रको व्यावसायिक फ्लोरिकल्चरलाई बढवा दिन यो महत्त्वाकाङ्क्षी परियोजनालाई अनुमोदन गरेको छ।

'भारतीय फ्लोरिकल्चर उद्योग परम्परागत फूलबाट सर्दै निर्यातका लागि फूल काट्न थालेको छ। भारतसँग १५ हजार करोड रुपैयाँको गतिशील घरेलु फ्लोरिकल्चर क्षेत्र छ, जसले रु. २०२१-२२ मा ७७१.४१ करोड विनियोजन गरिएको थियो। व्यावसायिक फ्लोरिकल्चर धेरैजसो खेती बालीको तुलनामा प्रति एकाइ क्षेत्रफलको उच्च क्षमता छ र त्यसैले यो एक आकर्षक व्यवसाय हो,' उनले भने।

'परियोजनाको मुख्य फोकस मध्ये एक साना सजावटी नर्सरीहरूको क्लस्टर-आधारित क्षेत्र विस्तार हो, जसले उत्पादन र उत्पादकता बढाउन मद्दत गर्नेछ। परियोजनाले कटफ्लावर, सुगन्धित बोटबिरुवा, खुकुलो फूल र बल्बस सजावटी बालीको संरक्षित खेतीका साथै वार्षिक फूलको बीउ उत्पादन गर्नेछ।'

यस परियोजनामा अवस्थित सजावटी नर्सरीहरूका लागि टेक्नोलोजी स्तर वृद्धिहरू, एग्रीगेशन प्लेटफर्महरू र खेतीमा डिस्टिलेसन एकाइहरू, बीउ प्रशोधन एकाइहरू, वाक-इन कोल्ड स्टोरेज, यातायात, ब्रान्डिङ र मार्केटिङ प्रयासहरू जस्ता पोस्ट-फसल हस्तक्षेपहरू पनि समावेश भएको उनले बताए। 

नयाँ परियोजनाले जम्मु-काश्मीरमा फ्लोरिकल्चर उद्योगले सामना गरिरहेका चुनौतीहरूलाई धेरै नयाँ प्राविधिक हस्तक्षेप र रणनीतिहरू मार्फत सम्बोधन गर्ने लक्ष्य राखेको छ। 

यस परियोजनाको उद्देश्यमा प्रि-कोभिड स्तरबाट उत्पादन बढाएर रु. २८ करोडबाट करिब रु. ८५ करोड रुपैयाँ पुर्‍याउने आगामी चार वर्षमा प्रत्येक उत्पादन क्लस्टरलाई अन्त्यदेखि अन्त मूल्य शृङ्खला, फसलपछिको प्रशोधन सुविधा, ब्रान्डिङ र बजारमा पहुँच, र फ्लोरिकल्चर र सम्बद्ध क्षेत्रहरूमा रोजगारी बढाउन मानव संसाधनको क्षमता निर्माण गर्ने लक्ष्य रहेको छ।