स्याङ्जा। जिल्लाको प्रमुख खाद्यन्न वालिको रुपमा चिनिएको धान खेती लगाउन किसानहरुले शुरु गरेका छन् । खोला किनारमा रहेका खेतीमा प्रसस्त पानी हुने भएपछि किसानहरु हरेक बर्ष हिउदे धान रोप्ने गर्दछन् ।
गएको बर्षमा भन्दा यो बर्षमा हिउदे धान रोपाईमा कमी नआउने जिल्ला कृषि विकास कार्यालय स्याङ्जाले जनाएको छ । भर्खरै शुरु हुन लागेको हुनाले कति हेक्टर खेतमा रोपाई हुने छ भन्ने तथ्याङ्क पत्ता लगाउन बैशाखमहिनाको पहिलो हप्ता कुर्नुपर्ने कार्यालयको भनाई छ । गएको बर्षमा स्याङ्जामा यस बर्ष करिव १ हजार भन्दा बढी हेक्टरमा किसानहरुले धान खेती गरेका थिए ।
चैत्र महिना शुरु भएलगत्तै किसानहरु हिउदे खेती तर्फ लाग्ने गर्दछन् । स्याङ्जाका खोलाा किनारमा रहेका खेतमा किसानहरुले हिउदे धान रोप्न थालेका छन् । बर्षे धान खेती भन्दा हिउँदे धान खेती बढी फल्ने हुनाले हिउँदे धान खेतीप्रति किसानहरुको आकर्षण बढेको छ । बर्षामा आएको बाढीले हरेक बर्ष कुलो वगाएर लैजाने समस्या किसानहरुलाई छ । सरकारले कुलो मर्मतका लागि बजेट छुट्टाएपनि मेहनती किसानकोमा भने सो बजेट नपुग्ने किसानहरु बताउछन् । पानीको समस्या नभएको तर स्थायी कुलो नहुँदा समस्या झेल्नु परेको किसानहरु बताउछन् । हरेक बर्ष दुई खेती धान रोप्दै आएका किसानहरुले अत्यन्तै दुखका साथ हिउदे खेती गरेको तुलसा पाण्डे बताउछिन् ।
सरकारले समानरुपले विउविजन वितरण नगरिदिदा सामान्य किसान मर्कामा पर्दै आएको अनुभव किसानहरुले सुनाउने गर्दछन् । हिउदे खेतीका लागि कुलो मर्मतमा सकस बोक्नु पर ेपनि रोपाईलाई भने निरन्तरता किसानले दिइराखेका छन् । यसमा सरकारले पनि सहयोग गरेमा किसानको हौसला र उत्पादनमा बृद्धि हुने देवका रेग्मी बताउछीन् । किसानलाई आत्मनिर्भर बनाउने सरकारले घोषणा गरेपनि कार्यन्वयन नहुँदा किसान आत्मनिर्भर बन्न नसकेको गुनासो रेग्मीको छ ।
बाहिरबाट आयत हुने सबै भन्दा खाद्यन्नमा चामल पर्ने गरेको छ । आयतलाई घटाउन पनि हिउदे धानले अत्यन्तै सहयोग पुग्ने गर्छ । तर सरकारले किसानको मर्का कहिल्यै नबुझने गरेको अर्का किसान सुर्यप्रसाद कोइरालाको अनुभव छ । पुर्खाले चलाउदै आएको हिउदे रोपाईका लागि किसानले हिउदे धानको विउ आफै राखेर हिउदमा रोप्ने गरेको कोइरालाको अनुभव छ । प्राविधिक रुपले खेती गर्ने परम्परा भित्रिएपनि सरकारले किसानको दुःख देख्ने नगरेको आरोप कोइरालाको छ ।
हरेक बर्ष हिउदे धानको विउको माग आएपनि यो बर्ष भने माग नआएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय दावी गर्छ । स्याङ्जाको वालिङ, दहथुम, छाङ्छाङ्दी, स्वरेक, अर्जुनचौपारी, पुतलीबजार, चापाकोट, रत्नपूर, मल्याङ्कोट, विर्घा, सेखाम,कालीगण्डकी आदीका साविक गाविसहरुमा हिउँदे धान खेती हुने गर्दछ । यस क्षेत्रमा चैते—२, चैते—४, अर्दिनास—१ लगायत जातका धान खेती हुने जिल्ला कृषि विकास कार्यालय स्याङ्जाले जनाएको छ । पानी लाग्ने क्षेत्रमा सरकारले कुलो मर्मतका लागिपहल गर्ने हो भने स्याङ्जामा खाद्यन्नको लागि आयत कम हुने विश्वास गरिएको छ ।
