पानमुनजोम, कोरिया ।  दुई कोरियाबीचको तनावबाट मुख्य रुपमा घेरामा परेको सीमावर्ती गाउँ पानमुनजोमले अप्रिलको अन्त्यतिर विशेष अतिथिलाई स्वागत गर्ने तयारी गर्दैछ । ती व्यक्ति हुन् उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ–उन । उनले अन्तर-कोरियाली शिखर बैठकका निम्ति यही गाउँको बाटो प्रयोग गर्दैछन् ।

दुई कोरिया अर्थात् उत्तर कोरिया र दक्षिण कोरियाको विभाजनको मुख्य बिन्दु नै पानमुनजोम हो । दुई कोरियाको विभाजनको संकेत गर्ने पानमुनजोममै दक्षिण कोरियाका राष्ट्रपति मुन जाए–इन र उत्तर कोरियाली नेता किम जोन–उनबीच पहिलो शिखर बैठक हुँदैछ ।

दुई नेताबीच अन्तर–कोरियाली वार्तास्थलका रुपमा परिचित शान्ति गृहमा शिखर बैठक गर्ने योजना बनाइएको छ । यो शान्ति गृह पानमुनजोमको दक्षिणतर्फ रहेको छ र गैरसैनिक क्षेत्रभित्र रहेको यही स्थानले दुई कोरियालाई विभाजन गरेको छ ।

दक्षिण कोरियाको राजधानी शहर सोलबाट करिब ६० किलोमिटर उत्तरपश्चिममा रहेको पानमुनजोममै १९५०–५३ बीच चलेको घमासान कोरियाली युद्धपश्चात् शान्ति सम्झौता भएको थियो । उक्त सम्झौतापश्चात् दुई कोरियाबीचको द्वन्द्व प्राविधिक रुपमा रोकियो तर स्थायी शान्ति भएन ।

दक्षिण र उत्तर कोरियाली सुरक्षा फौज पानमुनजोमको सानो भूभागमा आमनेसामने भएर बस्न थालेको साठी वर्षभन्दा बढी भइसक्यो । यो स्थानलाई अद्यापि संयुक्त राष्ट्रसंघीय कमाण्डले सुपरीवेक्षण गर्दछ ।

गतवर्ष नोभेम्बरमा एकजना उत्तर कोरियाली सैनिकले यही संयुक्त सुरक्षा क्षेत्र (जेएसए) को बाटो भएर नाटकीय रुपमा दक्षिण कोरियातर्फ भागे, तर उत्तर कोरियाली सैनिकले चलाएको गोली लागेर उनी घाइते भए ।

अहिले, उत्तर कोरियाको आणविक तथा क्षेप्यास्त्र कार्यक्रमबाट एक वर्षदेखि बढ्दो तनावबीच उत्तर कोरियाली नेता किमको प्रस्तावित भ्रमणको तयारी कडा सुरक्षाबीच हुँदैछ । अन्तर–कोरियाली शिखर बैठक पानमुनजोममा पहिलो पटक हुन लागेको हो । यसअघि सन् २००० र सन् २००७ मा भएका दुईवटा यस्तै शिखर बैठकहरु उत्तर कोरियाको राजधानी शहर प्योङ्याङमा भएका थिए ।

पानमुनजोममा दक्षिण र उत्तर कोरियाका दुईवटा सरकारी भवन रहेका छन् । एउटा सभा हल र अर्को अन्तर–कोरियाली सीमा सञ्चारसम्बन्धी सम्पर्क कार्यालय रहेको भवन । दक्षिण कोरिया सरकारले अहिले उत्तर कोरियाली अतिथिहरुको स्वागतका लागि शान्ति गृहलाई पुनःनिर्माण गरिरहेको छ । यस भवनमा इन्टरनेटको जडान र अन्य आवश्यकीय कार्यहरु भइरहेका छन् ।

तीनतले सभा भवन रहेको शान्तिगृह सन् १९८९ मा निर्माण गरिएको थियो । जेएसएको सीमापारि उत्तर कोरियाले तोन्गिलगाक नामको यस्तै भवन सन् १९८५ मा निर्माण गरेको छ र यसलाई अन्तर–कोरियाली संवादका लागि प्रयोग गरिन्छ । सिओलस्थित एकीकरण मन्त्रालयका अनुसार, सन् १९७१ यता दुई कोरियाबीच ६५० भन्दा बढी वार्ता भएका छन् र करिब ५५ प्रतिशत वार्ता यही पानमुनजोममा भएका थिए ।

यो सम्मेलन भवनको निरीक्षणमा जान चाहने पत्रकारहरुलाई प्रवेशमा अवरोध गरिएको छ । तथापि धेरै कामदार अहिले भवनको प्रवेशद्वारलाई सजिसजाउ गर्न खटेको पाइएको छ । “यो ठूलै स्तरको पुनःनिर्माण होइन । तर मर्मत सम्भारको काममा कठिनाइ हुने भएकाले संवाददाताहरुलाई प्रवेशमा निषेध गरिएको हो,” सिओलस्थित एकीकरण मन्त्रालयका एकजना अधिकारीले बताए ।

मन्त्रालयका अनुसार, प्योङ्याङबाट उत्तर कोरियाली प्रतिनिधिमण्डललाई पानमुनजोन पुग्न मोटरमा तीन घण्टाभन्दा कम समय लाग्नेछ । तर, किमले खाली खुट्टाले हिँडेर वा कारमा चढेर कसरी सीमा पार गर्ने हुन् भन्ने थाहा छैन । यहाँ यिनै दुई विकल्पमात्र छन् ।

किमले चढ्ने कारले जेएससँगैको ७२–घण्टे पुललाई छिचोलेर आउने छ र किमले जेएसएमा रहेका दुईवटा अस्थायी नीला भवनहरु पार गर्नेछन् । तर, किमले यो सीमा कारबाटै पनि पार गर्न सक्नेछन् । सम्पर्क कार्यालय रहेको पानमुनगोक नजिक हुँदै शान्ति गृहसम्म कारबाटै उनी पुग्न सक्नेछन् ।

“यिनै दुईवटा सम्भाव्य मार्गहरु हुन् । तर दुई कोरियाबीचको सम्झौतापश्चात् नै कुन बाटो प्रयोग गर्ने भन्नेमा निर्णय हुनेछ,” मन्त्रालयका अधिकारीले बताए । दुवै कोरियाले सन् १९९२ मे महिनामा पानमुनजोममा सम्पर्क कार्यालय खोल्न सहमति जनाएका थिए र त्यस कार्यालयमा दुईवटा प्रत्यक्ष टेलिफोन लाइन जडान गरिएका छन् । दुई कोरियाबीच कूल ३३ वटा सञ्चार लाइन जडान गरिएको छ ।

दक्षिण कोरियाको कार्यालय फ्रिडम हाउसमा रहेको छ भने उत्तर कोरियाको कार्यालय पानमुकगाक भवनमा रहेको छ । जेएसएको सीमावर्ती क्षेत्रमा आमुन्नेसामुन्ने यी दुई भवन ठडिएका छन् ।

उत्तर कोरियाले दुई वर्षदेखि अवरुद्ध सञ्चार सम्पर्क यसै वर्षको जनवरीबाट पुनः खोलेको थियो । साथै, उत्तर कोरियाले प्योचाङमा सम्पन्न हिउँदे ओलम्पिकमा एथ्लेटिक्स खेलाडी, संगीतकर्मी र केही कलाकारलाई पठाएको थियो ।

दक्षिण कोरिया सरकारले सीमावर्ती उत्तर कोरियामा सञ्चालित काइसोङ संयुक्त औद्योगिक कम्प्लेक्स बन्द गरेको प्रतिशोधस्वरुप प्योङ्याङले सीमावर्ती सञ्चार तथा सैनिक च्यानल फेब्रुअरी २०१६ मा बन्द गरेको थियो ।

हटलाइन सञ्चार सम्पर्क पुनःस्थापित भएपछि सम्पर्क अधिकारीहरु ओलम्पिकमा उत्तर कोरियाको सहभागिताका बारेमा विस्तृत विवरण संग्रह गर्न व्यस्त भएका थिए । आजभोलि, उनीहरु अप्रिल अन्त्यतिर हुने शीर्ष बैठकको बारेमा कुराकानी गरिरहेका छन् ।

बिदाका दिनहरुमा, पानमुनजोम च्यानल बिहान ९ देखि अपराह्न ४ बजेसम्म चल्छ । सप्ताहान्तमा, दुवै पक्षबीच सहमति भए सञ्चार सम्पर्क खुल्छ । “जनवरीदेखि नै सञ्चार यतिखेर बन्द हुन्छ भन्ने नै छैन । राति ७ बजेपछि पनि दैनिक सम्पर्क भइरहेको छ ।”  योन्हाप । अनुवादः सोमनाथ लामिछाने