arrow

नेटोको जिम्मेवारी संकट: स्थायित्व सुनिश्चित गर्न के छ आवश्यक ?

logo
हाम्रा कुरा
प्रकाशित २०७९ जेठ १० मंगलबार
nato-world-europe-usa.png

काठमाडौं । युक्रेनको युद्धले एक सँगी साझेदारको ठूलो आवश्यकताको समयमा आवश्यक आर्थिक, मानवीय र सैन्य सहायता प्रदान गर्ने क्षमतामा पश्चिमलाई एकताबद्ध गरेको छ। 

विश्लेषकहरूले रूसको आक्रमण अघि र तुरुन्तै युक्रेनी राज्यको द्रुत पतन हुनसक्ने भविष्यवाणीलाई अमेरिका र ईयूको आर्थिक, अनिर्दिष्ट सैन्य र खुफिया सहायताले अन्ततः राकेको छ ।

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले आशावादी हुनका लागि कुनै ठाउँ बाँकी छैन भनेझैं रुस ब्याकफुटमा देखा पर्न सक्छ । युद्ध चलिरहेकै कारण अमेरिका र युरोपेली समुदायले आ–आफ्नो हित अनुसार युक्रेनलाई समान रूपमा समर्थन गर्न जारी राख्नुपर्छ ।

हालैको सिनेट सहायता प्याकेज अनुमोदन भएसँगै संयुक्त राज्यले युक्रेनका लागि लगभग ५३.४ अर्ब अमेरिकी डलरको आर्थिक सहायता स्वीकृत गरिसकेको छ। किल इन्स्टिच्यूट फर द वर्ल्ड इकोनोमी, एक जर्मन थिंक थ्याङ्कका अनुसार जी ७ राष्ट्र, ईयू र तिनीहरूका सम्बन्धित संस्थाहरूले युक्रेनलाई २९ अर्ब अमेरिकी डलरको सहायता प्रदान गरेका छन् ।

ईयूको विदेश नीति प्रमुख जोसेप बोरेलको हालैको घोषणा अनुरुप यो सहयोग अझैं ५० करोड युरोले बढ्ने सम्भावना रहेको छ । स्मरणीय कुरा के हो भने  ईयूको सहयोग भनेको प्रत्येक देशको बराबर सहयोगका रुपमा रहन्छ । यसरी  संयुक्त राज्यले द्विपक्षीय आधारमा युक्रेनलाई ईयू र यसका अन्तर्निहीत सदस्यहरूको सामूहिक योगदान भन्दा निकै बढी सहयोग प्रदान गरेको छ ।

संयुक्त राज्य अमेरिका र यसका जी ७ र ईयू समकक्षीहरूले आ–आफ्नो भूराजनीतिक खतराहरूको सामना गर्दै  युक्रेनीहरूलाई समझदार सहायता प्रदान गर्न जारी राख्नुपर्छ। 

सरल शब्दमा भन्नुपर्दा साम्राज्यवादी चीनको प्रतिद्वन्द्वीसँग लड्दै आफ्नो साझा हितलाई जोगाउन युरोपलाई संयुक्त राज्य अमेरिका चाहिन्छ। उदार अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थाको आर्थिक जीवन्तता र संस्थागत संयन्त्रहरू सुनिश्चित गर्न र आफ्नो महाद्वीपीय सुरक्षालाई समर्थन गर्न  संयुक्त राज्यलाई युरोपको खाँचो छ ।

फ्रान्सेली राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रोनले यस महाद्वीपलाई अझ राम्रोसँग रक्षा गर्न ईयू सुरक्षा संरचनालाई बलियो बनाउने आफ्नो मनसाय रहेको पहिले नै बताइसकेका छन् । 

युरोपले दोस्रो विश्वयुद्धपछि संयुक्त राज्य अमेरिकासँगको सम्झौताको अन्त्यको लागि आफ्नो राजनीतिक दरार र सैन्य एकताको अभावलाई पार गर्न उनको महत्वाकांक्षालाई ध्यान दिनै पर्छ ।

युरोपले ठूलो प्रवासी प्रवाह सम्हालेको र ठूलो मानवीय कार्यहरूको बोझ उठाएको कुरा तर्कसम्म्त छ । तर पनि जर्मन शहर किलको युक्रेन समर्थन ट्र्याकरले संयुक्त राज्यलाई संकटमा मानवीय कोषको मुख्य प्रदायकको रूपमा देखाउँछ।

वास्तवमा, अमेरिकी सहयोग सबै पश्चिमी राष्ट्रहरूको संयुक्त सहयोग भन्दा ठूलो छ। यसले यसको भूराजनीतिक रणनीतिमा ट्रान्सएट्लान्टिक गठबन्धनको लागि वैध प्रश्न प्रस्तुत गर्दछ। के गठबन्धनले आफ्नो व्यवस्थाको अस्तित्व सुरक्षित गर्न सबैभन्दा प्रभावकारी तरिकामा काम गरिरहेको छ ?

भूगोल एक अभिशाप हो। यद्यपि यो एक अचम्मको वास्तविकता हो जुन राष्ट्रहरूले सर्तहरूमा आउनै पर्छ । 

निकटताका बाबजुद युरोपले बसाई सराई गायत युद्धको पहिलो अर्डरका प्रभाव र सम्भावित खाद्यान्न र ऊर्जा संकटको दोस्रो अर्डर प्रभाव पनि अमेरिका भन्दा पहिले महसुस गर्नेछ ।

ईयूले पहिले नै रुसी ग्यासमाथिको आफ्नो निर्भरता हटाउने पीडा महसुस गरिरहेको छ जुन सबै रुसी तेलमा सम्भावित प्रतिबन्ध लागू भएमा मात्र तीव्र हुनेछ।

रुसको आफ्नै आक्रामकताको प्रत्यक्ष परिणामको रूपमा नेटोमा सामेल हुने इच्छाको लागि ईयू साझेदारहरू फिनल्याण्ड र स्वीडेनविरुद्ध सैन्य प्राविधिक उपायहरूको धम्की दिने बढ्दो अपरिहार्य रुसी शासनसँग पनि ब्लकले संघर्ष गर्नुपर्छ । 

हो संयुक्त राज्यले आक्रमणको परिणामस्वरूप आंशिक रूपमा मुद्रास्फीति र उच्च ऊर्जा मूल्यहरूसँग व्यवहार गरिरहेको छ तर युरोपको भाग्यमा दीर्घकालीन स्थिति एट्लान्टिक पारीको छिमेकी (अमेरिका) भन्दा धेरै खराब हुनेछ। 

अमेरिकासँग घरेलु उर्जा क्षमता छ, जुन युरोपसँग छैन । यसैले बाइडेन प्रशासनले उत्पादन बढाउने निर्णय गरेमा त्यसले आफैंलाई थप आर्थिक रक्षात्मक हतियारको रुपमा काम गर्नेछ ।

गठबन्धनको रणनीतिक हितहरू जोगाउन अमेरिकाले चीनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न अपतनीय सन्तुलनकर्ताको रूपमा आफ्नो स्थिति कायम राख्नुपर्छ र त्यसको राजनीतिक गल्तीहरूको बाबजुद विश्व इतिहासमा पहिलेभन्दा धेरै एकताबद्ध युरोपलाई पूरक सहायता प्रदान गर्नुपर्छ। 

त्यो बुझाइ र वर्तमान विश्वव्यापी वातावरणको साथ युरोपले आफ्नो आर्थिक र भौतिक सुरक्षाको ठूलो हिस्साको जिम्मेवारी बहन गर्न आफ्नो शक्ति जम्मा गर्नुपर्छ।

यदि अमेरिका र ईयू गठबन्धन बाँच्नको लागि हो भने प्रत्येक सहभागीले सम्पूर्णको रणनीतिक लाभमा योगदान गर्ने जिम्मेवारी लिनुपर्छ । जसमा ईयू सदस्यहरूले खतराको भौगोलिक निकटताको कारण युक्रेन द्वन्द्वमा थप द्विपक्षीय तरिकाले सहयोग गर्नुपर्छ ।

युरोपलाई संयुक्त राज्य अमेरिकाको सैन्य आश्वासन यसको अस्तित्वको लागि सर्वोपरि छ र त्यो वाचामा कहिल्यै गल्ति गर्नु हुँदैन । 

यद्यपि युक्रेनी सहायताको मामलाको मात्रात्मक विश्लेषणले अन्ततः ट्रान्सएट्लान्टिक गठबन्धनको साझा योगदानको संरचनात्मक मुद्दामाथि आलोचना गर्छ ।

आसियान सदस्यहरूसँगको भर्खरको शिखर सम्मेलनमा बाइडेन प्रशासनले आफ्ना दक्षिणपूर्वी एशियाली साझेदारहरूलाई १५ करोड अमेरिकी डलर बराबरको विकास प्याकेज प्रस्ताव गरेको थियो ।

यसले यो क्षेत्रप्रति अमेरिकाको चासो बढेको सङ्केत गरे पनि चीनको व्यापक आर्थिक योगदानको तुलनामा यो नगन्य रकम हो।

हालको वातावरणमा विश्वमा आफ्नो स्थितिको मूल्याङ्कन गर्न रणनीतिक रुपमा यी साझेदार देशहरुले सोच्न आवश्यक छ ।

गठबन्धनको भविष्यको स्थायित्व सुनिश्चित गर्न युरोपलाई इन्डो प्यासिफिकमा बलियो अमेरिकी उपस्थिति चाहिन्छ । ठीक यसरी नै अमेरिकालाई आफ्नो महाद्वीपको भौतिक र आर्थिक सुरक्षा सुनिश्चिता गर्न आफ्ना ईयू साझेदारहरूको आवश्यकता छ।



नयाँ