काठमाडौं । तीन प्रमुख तेल कम्पनीहरूले अलास्काको आर्कटिक राष्ट्रिय वन्यजन्तु शरण क्षेत्रमामा तेल खोज्ने अवसर त्यागेका छन् । उद्योग र रिपब्लिकन राजनीतिज्ञहरूले यो संवेदनशील क्षेत्रमा पहुँच प्राप्त गर्न दशकौं काम गरिसकेका छन् ।

राष्ट्रिय वन्यजन्तु शरण क्षेत्रको  तटीय मैदानमा प्रत्यक्ष तेल खोज्न अवसर पाउने एक मात्र अष्ट्रेलियाली कम्पनीको शाखाले गत महिना यसको लीज रद्द गरेको छ । अर्का दुई प्रमुख तेल कम्पनी शेभरन र हिलकर्प पनि पछि हटेका छन् ।

निकासले वातावरणविद्हरू बीच प्रतिष्ठित स्थिति प्राप्त गरेको र आधाभन्दा बढी समयसम्म लडिएको विशाल, अव्यवस्थित परिदृश्यमा ड्रिलिंग चाँडै हुने सम्भावना कम हुन्छ।

वातावरणविद्हरू बीच प्रतिष्ठित स्थिति प्राप्त गरेको र आधा शताब्दीदेखि लडिएको विशाल क्षेत्रमा अब चाँडै ड्रिलिंग हुने सम्भावना समाप्त भएको छ ।

एन्कोरेज रियल इस्टेट लगानीकर्ता र राज्यको स्वामित्वमा रहेको अलास्का औद्योगिक विकास र निर्यात प्राधिकरणले अझै लीज राखे पनि उनीहरूसँग दुर्गम क्षेत्र आफैं ड्रिलिंग गर्ने क्षमता र विशेषज्ञताको अभाव रहेको छ ।

एन्कोरेज डेली न्यूजले शरणस्थानबाट बाहिरिने तीन फर्महरूको निर्णयको रिपोर्ट पहिलो पटक गरेको थियो ।

२०१७ मा रिपब्लिकनहरूले २०२४ को अन्त्यसम्ममा शरणार्थीमा दुईवटा प्रमुख लीज बिक्री अनिवार्य गर्ने कानुन बनाएपछि बेला आदिवासी अधिकार र वातावरणीय समूहहरूको गठबन्धनले त्यहाँ कुनै पनि विकासमा लगानी नगर्न कर्पोरेसनहरूलाई दबाब दिने अभियान सुरु गरेका थिए ।

२ करोड एकड संरक्षण क्षेत्रमा प्रत्येक वर्ष सयौं हजारौं प्रवासी रेनडियर (क्यारिबु एक हिउँ जनावर) र वाटरफाउल (एक प्रकारको चरा) रहन्छन् । यसबाहेक दक्षिणी ब्यूफोर्ट सागरका बाँकी ध्रुवीय भालुहरूको लागि पनि यो क्षेत्र महत्वपूर्ण बासस्थान हो ।

'यो जलवायु र आदिवासी जनजातिहरूको मानवअधिकारको लागि सकारात्मक समाचार हो,' द वाइल्डनेस सोसाइटीको अलास्काका राज्य निर्देशक कार्लिन इचोकले एक विज्ञप्तिमा भनेका छन् ।

पाँच प्रमुख अमेरिकी बैंक बैंक अफ अमेरिका, गोल्डम्यान साक्स, सिटीग्रुप, जेपी मोर्गन चेस र वेल्स फार्गो र बीमा कम्पनीहरूको बढ्दो सूचीले आर्कटिक तेल व्यवसायको लागि वित्त पोषण दिन बन्द गरेको छ।

'यस्तो देखिन्छ कि त्यहाँ लीज लिएका सबै तेल कम्पनीहरूले आर्कटिक राष्ट्रिय वन्यजन्तु शरणार्थीमा ड्रिलिङ गर्नु मूर्खतापूर्ण छ भन्ने निष्कर्षमा पुगेका छन्,' अर्थजस्टिसको अलास्का क्षेत्रीय कार्यालयका उप व्यवस्थापक वकिल एरिक ग्राफले भनेका छन् ।

एक वर्ष पहिले बाइडेन प्रशासनले राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले कार्यालय छोड्नु भन्दा दुई हप्ता अघि आन्तरिक विभागको भूमि व्यवस्थापन ब्यूरोले प्रदान गरेको लीज निलम्बन गरेको थिया ।

एजेन्सीले वातावरणीय रूपमा संवेदनशील क्षेत्रमा ड्रिलिंगको प्रभावको अपर्याप्त विश्लेषण गरेको भन्दै उक्त लीज निलम्बन गरेको हो ।

यद्यपि  ट्रम्पले कार्यालय छोड्नु अघि ३ लाख ६६ हजार एकडका ७ लीज किनेको राज्य विकास एजेन्सीले सो क्षेत्रमा भूकम्पीय जोखिमको अध्ययन र शरणस्थानमा ड्रिलिङको लागि तयारी कार्य गर्न अनुमति पाउने कोसिस गरिहेको छ ।

अलास्काबाट सेनेटर ड्यान सुलिवानले ती कम्पनीले लीज छोड्नुमा बाइडेन प्रशासन जिम्मेवार भएको बताएका छन् ।

'बाइडेन प्रशासनले अमेरिकी जनतालाई ऊर्जाको मूल्य घटाउन आफूले सक्दो प्रयास गरिरहेको छ भन्छ,' उनले भने, 'त्यसपछि तिनीहरूले ठीक उल्टो कार्यहरू गर्छन्, विशेष गरी अलास्कामा ।'

आर्कटिक शरणस्थानमा ड्रिलिङ गर्न धेरै बाधाहरू छन्। त्यहाँ कुनै सडक सुविधाहरू छैनन्, त्यसैले तेल अन्वेषणलाई समर्थन गर्न पूर्वाधार निर्माण खर्चिलो हुनेछ। 

जीवाश्म ईन्धन बालेर जलवायु परिवर्तन बढाएको भन्दै त्यहाँ लामो समयदेखि शरणस्थानमा ड्रिलिंगको कडा विरोध भएको छ। अलास्का आर्कटिक अमेरिकाका अन्य भागहरूको तुलनामा कम्तिमा तीन गुणा बढी तातो भएको छ ।

शरणार्थी क्षेत्रसँग पुर्खाैंको सम्बन्ध भएका अलास्का वासीले तेल कम्पनीहरू फिर्ता गएकोमा खुसी मनाएका छन् ।

केही तेल उद्योगका विश्लेषकहरूले अलास्काबाट यी कम्पनीको बहिर्गमनलाई तेल कम्पनीको बढ्दो वित्तीय अनुशासनको रूपमा हेरेका छन् । किनभने नवीकरणीय ऊर्जा उनीहरूका लागि थप प्रमुख फोकस बनेको छ ।

रिजेनरेट अलास्का जसले ट्रम्प प्रशासनको बिक्रीको क्रममा २३ हजार एकर लीज खरिद गरेको थियो यसले आफ्नो शुल्क र भाडा भुक्तानी फिर्ता गर्न अनुरोध गरेको र सो अनुरोध पालनासमेत भएको बताइएको छ ।

धेरै अलास्कावासीहरु तेल अन्वेषण जारी रहनेमा आशावादी छन् ।

'अलास्कनहरूले एएनडब्ल्यूआरछोडेका छैनन् र राज्य अझै सम्मिलित छ,' पूर्व लेफ्टिनेन्ट गभर्नर मीड ट्रेडवेलले भनेका छन्, 'एएनडब्ल्यूआरमा लामो लडाइँ भएको छ, तर जग्गा भाडामा दिने सरकारले पछि अन्वेषण र विकासलाई समर्थन गर्दैन भने यसले लगानीकर्ताहरूलाई निरुत्साहित गर्छ। त्यसैले राज्यले लडाँइलाई आफ्नै रूपमा लिएको छ।'

राज्यका अन्य भागहरूमा पनि विकास जारी रहने उको भनाइ छ । 

आन्तरिक अधिकारीहरूले हाल आर्कटिक शरणार्थीको पश्चिममा राष्ट्रिय पेट्रोलियम रिजर्भ अलास्कामा विलो परियोजना ड्रिल साइटहरूको नेटवर्क र उत्पादन सुविधा निर्माण गर्ने कोनोकोफिलिप्सको प्रस्तावमा समीक्षा गरिरहेका छन् ।

यद्यपि, वातावरणीय संरक्षणवादी समूहहरू भने यस्ता विकासलाई फिर्ता ल्याउन प्रतिबद्ध रहेका छन् ।