बेइजिङ। चीनले बेल्ट रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) को १० औँ वार्षिकोत्सव धेरै धूमधामका साथ मनायो तर उपस्थितहरूको कम सङ्ख्याले मेगा पूर्वाधार परियोजनाको महत्त्व घट्दै गएको सङ्केत गरेको छ। बेइजिङमा भर्खरै आयोजित बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ फर इन्टरनेशनल कोअपरेसन (बीआरएफ) को तेस्रो संस्करणमा सहभागी राष्ट्र प्रमुखहरूको सङ्ख्यामा ५० प्रतिशतले कमी आएको छ।

बेइजिङ सरकारले तेस्रो बीआरएफमा १४० देशका प्रतिनिधि सहभागी भएको दाबी गरेको छ। तर, २३ मात्रै राष्ट्रप्रमुख थिए भने बाँकी मन्त्री, अधिकारी र पत्रकार थिए। सन् २०१९ मा भएको पछिल्लो बीआरएफमा ३७ देशका प्रमुखको सहभागिता रहेको थियो। युनिभर्सिटी अफ न्यु साउथ वेल्सका अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिका विद्वान गुआन्गी पानले तेस्रो बीआरएफले वास्तविक राजनीति र बीआरआईको समावेशी भावनाबीचको अन्तर्निहित तनाव प्रकट गरेको बताए।

जबकि चीनले बीआरएफलाई विश्वव्यापी विकास र शासनको लागि सबैभन्दा ठूलो र महत्त्वपूर्ण बहुपक्षीय प्लेटफर्म भनेको छ। कमजोर प्रतिनिधित्व, विशेष गरी पश्चिमी संसारको बेवास्ताले चीनको महत्वाकांक्षी परियोजना कमजोर हुँदै गइरहेको सङ्केत गर्दछ। एसियाली मुलुक भारत र जापानले सुरुदेखि नै बीआरआईको विरोध गर्दै आएका छन् भने पछिल्लो घटना, इटालीले बीआरआई छोड्ने निर्णय गरेको छ।

धेरैले नेताहरूको सङ्ख्या कसरी घटेको छ भनेर चित्रण गर्न सामाजिक सञ्जालमा बीआरएफका तीन वटै संस्करणका तस्बिरहरू साझा गरेका छन्। हंगेरीका प्रधानमन्त्री र सर्बियाका राष्ट्रपति सम्पूर्ण युरोपबाट मात्रै राष्ट्र प्रमुखको सहभागिता थियो। त्यस्तै, अर्जेन्टिना राष्ट्रपति बाहेक अमेरिकाबाट कुनै सहभागिता थिएन।

अस्ट्रेलियन नेसनल युनिभर्सिटीका राजनीतिक वैज्ञानिक वेन-टी सुङले बीआरआई साझेदार देशहरूबीच विश्वास निर्माण गर्न असफल भएको बताए किनभने धेरै परियोजनाहरू अव्यवहारिक भएकाले खाली एयरपोर्टहरू, रद्द गरिएका बन्दरगाह परियोजनाहरू, आधा-निर्मित क्यासिनोहरू र पावर प्लान्टहरू जस्ता दायित्वहरू रहेका छन्। "कुनै स्ट्रिङ संलग्न नहुनुको प्रकृति भनेको यसको लगानी साइटहरू र स्थानीय साझेदारहरू छनोटको कमी हो। जसको अर्थ साझेदार देशहरूमा सुशासन सुधार गर्न बीआरआई सधैँ सकारात्मक छैन," उनले भने।

ग्रिस, चेक गणतन्त्र, इटाली र स्विट्जरल्याण्ड युरोपेली देशहरू थिए जसले तेस्रो बीआरएफमा प्रतिनिधिहरू पठाएनन्। यद्यपि तिनीहरूले पहिलो दुई संस्करणहरूमा पनि प्रतिनिधि पठाएका थिएनन्। उल्लेखनीय रूपमा, २०१९ मा दोस्रो बीआरएफमा युरोपबाट १० सरकार प्रमुखहरूको सहभागिता थिए। २०२३ मा मध्य एसियाबाट किर्गिस्तान र ताजिकिस्तान तेस्रो बीआरएफबाट सहभागिता जनाएनन्।

अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका सहायक प्रोफेसर म्याथ्यू एरीले भने, "२०१३ मा फर्किँदा - चीन पूर्ण रूपमा अगाडि बढिरहेको थियो। सी जिनपिङले विश्वभर विस्तार भइरहेका चिनियाँ कम्पनीहरूबाट अप्रत्याशित नाफाको भविष्यवाणी गरिरहेका थिए। तर धेरै गम्भीर धक्काहरूले रफ्तार रोकिए। यसले बीआरआईको पहुँच र विस्तारलाई असर गरेको छ।"

तेस्रो बीआरएफमा आसियान सदस्य राष्ट्रहरुबाट आधा राष्ट्रहरूको अनुपस्थिति रहेको थियो। आसियान देशहरू बीआरआई र यसको समग्र प्रगतिको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हुन्। २०१९ मा, इन्डोनेसिया बाहेक सबै आसियान देशहरूले आफ्नो प्रमुखहरू पठाएका थिए। तर तेस्रो  २०२३ मा बीआरएफको समयमा यो सङ्ख्या आधा भयो।

ताइवान-एसिया एक्सचेन्ज फाउन्डेसनकी सदस्य साना हाश्मीले बीआरआई आफ्नो राष्ट्रिय हित र क्षेत्रीय परिदृश्यमा हानिकारक देखिने भएकाले धेरै देशहरूले बीआरएफबाट टाढा हुने निर्णय गरेको बताइन्। "बीआरआईको बारेमा भारतको चिन्ता - चीनको प्रभावको क्षेत्र विस्तार, चीनमा क्षेत्रीय निर्भरता बढ्दै, देशहरूलाई ऋणमा फसाउने र देशहरूको सार्वभौमिकताको उल्लङ्घन - एक दशकको अवधिमा धेरै प्रमुख शक्तिहरू र समान विचारधारा भएका देशहरूले साझा गरेका छन्। ’, हाश्मीले भनिन्।

युएई, नेपाल, दक्षिण कोरिया, कुवेत र सिरियाका राष्ट्रप्रमुखले केही साताअघि चीनमा आयोजना हुने एसियाली खेलकुदमा सहभागी हुन रुचाए पनि बीआरएफ कार्यक्रममा भने सहभागी भएनन्। द डिप्लोम्याटका सम्पादक-इन-चीफ श्यानन टिज्जीका अनुसार "खेलकुद कार्यक्रमलाई प्राथमिकता दिँदा यी नेताहरूलाई विवादास्पद राजनीतिक बैठक छोड्ने अवसर मिलेको छ। खेलहरू बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ भन्दा कम राजनीतिक रूपमा विवादास्पद छन्। त्यसैले नेताहरूले खेलहरूको लागि हांग्जो भ्रमण गरेर र बीआरएफ परित्याग गर्न कभरको रूपमा प्रयोग गरेर केही तनावबाट बच्न सक्छन्," उनले भनिन्।

कार्नेगी चीनका गैर आवासीय विद्वान सु गोङले भनिन, "बीआरआईले आफ्नो चमक गुमाएको छ। यद्यपि बेइजिङले यसलाई भव्य कार्यक्रमको रूपमा मनाउन जारी राखेको छ। तर समय बित्दै जाँदा दर्शकहरू पहिलेको जस्तो उत्साहित नहुन सक्छन्,’ उनले भनिन्।