बेइजिङ। लामो समयदेखि चलिरहेको मन्दीलाई रोक्न बेइजिङले चालेका विभिन्न कदमका बाबजुद चीनको अर्थतन्त्र पुनरुत्थान हुन सकेको छैन। ब्याजदर घटाउनेदेखि लिएर सरकारी खर्च बढाउने र पुराना कारहरू प्रतिस्थापन गर्न मानिसहरूलाई प्रोत्साहन गर्न विद्युतीय सवारीका लागि अनुदान दोब्बर बनाउनेसम्म उपभोक्ताको विश्वास बढाउने कदमहरू छन्।
यसको सट्टा, डम्पिङ प्रयासहरू रोक्न धेरै देशहरूले चिनियाँ उत्पादनहरू जस्तै इलेक्ट्रिक वाहनहरूमा आयात शुल्क लगाएपछि बेइजिङको अवस्था थप जटिल भएको छ। अक्टोबर १ मा चीनको ७५ औँ राष्ट्रिय दिवस मनाउने क्रममा राष्ट्रपति सी जिनपिङले देशको लागि "अगाडिको बाटो आँधीबेहरी हुनसक्छ" भनेर चेतावनी दिनु कुनै आश्चर्यको कुरा होइन।
चिनियाँ अर्थतन्त्रको दोहोरो अङ्कको वृद्धिको कथा अहिले लोककथा जस्तो बनेको छ। सन् २०२४ को दोस्रो त्रैमासिकमा चिनियाँ अर्थतन्त्रको वृद्धिदर पहिलो त्रैमासिकमा ५.३ प्रतिशतले बढेपछि ४.७ प्रतिशतले वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ। जुलाईको तथ्याङ्कको तुलनामा अगस्टमा औद्योगिक उत्पादनको वृद्धिदर कम रहेको छ। कारखानाको उत्पादन, खुद्रा बिक्री र लगानीले अपेक्षाहरू पूरा गर्न सकेन।
अगस्टमा चीनको बेरोजगारी दर छ महिनाकै उच्चमा पुग्यो। जुलाईमा ५.२ प्रतिशतको तुलनामा ५.३ प्रतिशत। सबैभन्दा नराम्रो विषय भनेको अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषले सन् २०२४ मा चीनको आर्थिक वृद्धिदर पाँच प्रतिशतमा सीमित रहने र २०२५ मा ४.५ प्रतिशतमा झर्ने प्रक्षेपण गरेको छ।
बुढ्यौली र सुस्त जनसङ्ख्या वृद्धिका कारण सन् २०२९ सम्ममा वृद्धिदर ३.३ प्रतिशतमा सीमित हुनेछ। सेप्टेम्बरको मध्यमा एपी रिपोर्टले एसपीआई सम्पत्ति व्यवस्थापनका स्टीफन इनेसलाई उद्धृत गर्दै भन्यो, "गहिरो आर्थिक मन्दीको ड्रम चर्को रूपमा बजिरहेको छ र यो चीनको नेतृत्वले "अगाडि बढ्ने वा थप गतिरोधमा पर्ने जोखिम" भन्ने निर्णय गर्ने समय आएको छ।
आन्तरिक रूपमा, चिनियाँ अर्थतन्त्रलाई तानेको मुख्य खलनायक सम्पत्ति क्षेत्रमा लामो समयदेखि चलिरहेको गिरावट हो। घरको भाउ घटेको छ। घरजग्गामा लगानी घट्दै गएको छ। विकासकर्ताहरूले अत्यधिक उधारोमा प्रि-कोभिड दिनहरूमा क्र्याकडाउन गरेपछि आवास बजारमा गिरावट आएको छ। गत वर्षको सोही अवधिको तथ्याङ्कको तुलनामा यस वर्षको जनवरीदेखि अगस्टसम्म घरजग्गा क्षेत्रमा लगानी १०.२ प्रतिशतले घटेको छ।
आवास बजार यस कार्य पछि उतार चढाव जारी छ। जसका कारण धेरै व्यक्तिले ऋण तिर्न चुकिरहेका छन् र खरिदकर्तालाई पहिले नै तिरेका अपार्टमेन्टहरू उपलब्ध गराउन असफल भएका छन्। चीनका केही ठूला सम्पत्ति विकासकर्ताहरू ध्वस्त भएका छन्। एभरग्रान्ड, कुनै समय संसारको सबैभन्दा मूल्यवान् रियल इस्टेट कम्पनी अहिले आएर ३०० बिलियन डलर भन्दा बढीको ऋण भुक्तानीमा डिफल्ट भएपछि २०२३ मा अमेरिकामा दिवालियापनको लागि दायर गरी सकेको छ। जनवरी २०२४ मा, हङकङको एक अदालतले यसको परिसमापन आदेश दिएको थियो । कन्ट्री गार्डन, चीनको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति विकासकर्ता २०५ बिलियन डलर ऋणमा छ र लिक्विडेशन विश्लेषणको क्रममा छ। चीनमा आवास लगानीको मुख्य रूप हो। यसले अन्य धेरै उद्योगहरूलाई समेटेका थिए जस्तै निर्माण सामग्री, घर सजावट र घरेलु उपकरणहरू आदि। ती सबै व्यवसायीहरू अहिले धरासाथ भएका छन्।
गत जुलाईमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको पोलिटब्युरो वरिष्ठ सीपीसी सदस्यहरूको विस्तारित बैठकले तय गरेको प्राथमिकतालाई दोहोर्याउँदै वित्तीय बजारमा विश्वास पुनर्स्थापित गर्न र सरकारी खर्च बढाउने उपायहरू सिफारिस गरेको थियो। त्यसपछि, चीनको केन्द्रीय बैङ्क, पीपुल्स बैङ्क अफ चाइनाले धेरै प्रमुख ब्याज दरहरू कटौती गर्यो। आर्थिक विकासको प्रवर्द्धन गर्ने प्रयासमा चीन सरकारले पुराना गाडी प्रतिस्थापन गर्ने विद्युतीय सवारी साधनको अनुदान दोब्बर गरेको छ। तर यिनीहरूले पनि अपेक्षित प्रभाव पार्न सकेनन्। जुलाई र अगस्टको बीचमा औद्योगिक उत्पादनको वृद्धिदर अघिल्लो वर्षको ५.१ प्रतिशतबाट ४.५ प्रतिशतमा झरेको छ भने खुद्रा बिक्रीको वृद्धिदर जुलाईको २.७ प्रतिशतबाट अगस्टमा २.१ प्रतिशतमा झरेको छ। राष्ट्रपति सी चिनफिङको नेतृत्वमा चीनले विद्युतीय सवारी साधन र नवीकरणीय ऊर्जा जस्ता उन्नत प्रविधिको विकासलाई प्राथमिकता दिएको छ। एक हिसाबले यसले चिनियाँ अर्थतन्त्रमा नकारात्मक असर पारेको छ।
एकातिर, सौर्य प्यानल जस्ता क्षेत्रहरूमा अतिरिक्त क्षमताले केही उत्पादकहरूलाई बाहिर निकालेको छ। अर्कोतर्फ, विद्युतीय सवारीका लागि मुख्य बजार भएका पश्चिमी देशहरूले आफ्ना उत्पादकहरूलाई जोगाउन र सब्सिडी प्राप्त चिनियाँ उत्पादकहरूलाई आफ्नो बजारमा सहुलियतपूर्ण ईभीहरू भर्नबाट रोक्न ईभीहरूमा आयात शुल्क लगाएका छन्। प्रतिवेदनका अनुसार चीनमा यति धेरै सौर्य प्यानलहरू जडान गरिएको छ कि तिनीहरूले चीनको भण्डारण र प्रसारण पूर्वाधारले ह्यान्डल गर्न सक्ने भन्दा बढी बिजुली उत्पादन गर्छन्।
यसले चिनियाँ अधिकारीहरूलाई यस क्षेत्रको लागि केही मूल्य समर्थन फिर्ता लिन प्रेरित गरेको छ। जसको प्रत्यक्ष असर चिनियाँ उत्पादकहरूलाई परेको छ। गत मार्चमा, संसारको सबैभन्दा ठूलो सौर्य सेल निर्माता लोङ्गी ग्रिन एनर्जी टेक्नोलोजीले ४ हजार कामदारहरूलाई हटाउने घोषणा गरेको थियो। चाइना फोटोभोल्टिक इन्डस्ट्री एसोसिएसनले क्षमता कम गर्न थप मर्जर र एक्विजिसन र घरेलु प्रतिस्पर्धामा प्रतिबन्ध लगाउन आह्वान गरेको छ।
यसैबीच अमेरिका र क्यानडाजस्ता देशले चीनको चुनौती सामना गर्न तयारी गरेका छन्। यी विद्युतीय सवारी साधन हुन्। गत सेप्टेम्बरमा, अमेरिकाको जो बिडेन प्रशासनले ईभीमा प्रयोग हुने उन्नत ब्याट्रीहरूमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो। र अन्य सामग्रीको घरेलु उत्पादन प्रवर्द्धन गर्न अमेरिकी कम्पनीहरूलाई ३ बिलियन डलर भन्दा बढीको अनुदानको घोषणा गरेको छ।
यो अनुदानले १४ राज्यहरूमा जम्मा २५ परियोजनाहरूलाई अनुदान दिनेछ। २०२१ सम्म चल्ने ईभी ब्याट्री कोषको पहिलो चरण अन्तर्गत १४ कम्पनीहरूलाई १.८ बिलियन डलर प्रदान गरिएको छ। ह्वाइट हाउसका आर्थिक सल्लाहकार लाएल ब्रेनर्डले भने कि यो सहयोग अमेरिकामा ब्याट्री र महत्त्वपूर्ण खनिजहरूको लागि सुरु-देखि-अन्त आपूर्ति शृङ्खला सिर्जना गर्न महत्त्वपूर्ण हुने बताए। यो महत्त्वपूर्ण क्षेत्रमा चीनको प्रभुत्व घटाउन निकै महत्त्वपूर्ण छ।
क्यानाडा सरकारले गत अगस्टमा अमेरिका र ईयूको समान चाल पछ्याउँदै चिनियाँ निर्मित विद्युतीय सवारी साधनको आयातमा शतप्रतिशत शुल्क लगाएको थियो। क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले भनेका छन्, "चीनजस्ता देशहरूले विश्व बजारमा आफूलाई अनुचित फाइदा दिन रोजेका छन्।" अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले भनेका छन् कि चिनियाँ कम्पनीहरूले नाफा कमाउन नपरोस् भनेर तिनीहरूलाई विश्वव्यापी व्यापारमा अनुचित फाइदाहरू दिँदै चिनियाँ सरकारले ईभी र अन्य उपभोग्य वस्तुहरूमा अनुदान दिन्छ।
युरोपेली सङ्घले सरकारी अनुदानबाट अनुचित फाइदा उठाउँदै चीनमा बनेका विद्युतीय सवारी साधनमा ३७.६ प्रतिशतसम्म अस्थायी शुल्क लगाएको छ। अमेरिकामा आयातित चिनियाँ विद्युतीय सवारी साधनहरूमा करको दर २०२४ मा २७.५ प्रतिशतको समग्र स्तरबाट बढेर १०२.५ प्रतिशत पुगेको छ।
