भगवान् बुद्ध धर्म प्रचार गर्दै काशी तिर जाँदै थिए । बाटो मा जो पनि सत्सङ्ग सुन्न आउँथे उसलाई नराम्रो गुणलाई त्यागेर राम्रो बन्न उपदेश दिन्थे । त्यही समयमा उनको उपक नामका एक गृह त्यागेका व्यक्तिसँग भेट भयो । उनी गृहस्थलाई सांसारिक प्रपञ्च मान्थे र कुनै मार्गदर्शकको खोजीमा थिए।
भगवान् बुद्धको तेजस्वी र निश्छल अनुहार देखेर उनी मन्त्रमुग्ध भएर उभिए । उनलाई लाग्यो पहिलो पटक कसैको अनुहार देखेर उसलाई एक अद्वितीय शान्ति मिल्यो । उनले अत्यन्त विनम्रतापूर्वक सोधे, 'मलाई लाग्छ कि तपाईँले पूर्णतालाई प्राप्त गर्नुभएको छ?'
बुद्धले भने, 'हो, यो सत्य हो। मैले निर्वाण अवस्थालाई प्राप्त गरेको छु। यो सुनेर उपक थप प्रभावित भए। उसले सोधे, ' तपाईँको मार्गदर्शक गुरु को हो?'
बुद्धले भने, 'मैले कसैलाई गुरु बनाएको छैन। म आफैँले मुक्तिको सही मार्ग खोजेको छु। 'के तपाईँले गुरु बिना तृष्णालाई नष्ट गर्नुभयो?' बुद्धले भने, 'हो, म तमाम प्रकारका पापहरूको कारणहरूबाट पूर्णतया मुक्त भएर सम्यक् बुद्ध बनेको छु।'
उपकालाई लाग्यो बुद्ध अहङ्कारवश यस्तो दावी गर्दै छन् । केही दिनमै उनको मन भट्कन थाल्यो। एक सिकारीको जवान छोरीसँग मोहित भएर उनले विवाह गरे। तब आमा बुबा र परिवार त्यागेर एक प्रकारको विश्वासघात गरेको उनले महसुस गर्न थाले ।
त्यसपछि उनी बुद्धकहाँ गए। शङ्काले पूर्ण विश्वास र श्रद्धा को ठाउँ लिइसकेको थियो । उनी बुद्धको सेवा सत्सङ्ग गरेर आफू पनि मुक्तिको पथ अपनाए ।
