काठमाडौं । ठिक एक वर्षअघि १५ अगस्ट २०२१ मा अफगानिस्तानमा तालिबानले सत्ता लिएको थियो। तालिबान सत्तामा आएदेखि धेरै आदेश जारी भएका छन्, जसबाट २० वर्षअघिका तालिबान र आजका तालिबानबीच कुनै विशेष भिन्नता छैन भन्ने बुझ्न सकिन्छ। अफगानिस्तानमा छोरीहरूको शिक्षा र गरिबीको बारेमा केही गरिएको छैन। कतिपय हिसाबले अफगानिस्तान अहिले पनि पहिलेको जस्तै छ, किनकि त्यहाँका मानिसहरूले आफ्नो मिलनसार स्वभावका साथ स्वागत गरिरहेका छन्। तर, अफगानिस्तानमा एक वर्षमा धेरै परिवर्तन भएको छ ।
अहिले गल्ली र बजारमा जताततै तालिबान देखिन्छन् । सशस्त्र तालिबान लडाकुहरू पहाडहरूमा तैनाथ छन्। उनीहरूले जताततै चेकपोस्ट राखेका छन् । तालिबानले अफगान जनताको जनजीवन प्रभावित भएको छ । गत जुलाईमा संयुक्त राष्ट्र सङ्घको एउटा प्रतिवेदन बाहिर आएको थियो, जसमा महिला अधिकार हनन भएको थियो । छोरीहरूलाई कक्षा ६ माथिको पढाइ गर्न दिइँदैन । दैनिक जीवनमा महिलाको सहभागिता घटेको छ र धेरै ठाउँमा सरकारी जागिर गुमाएका छन् ।
खाने अन्न छैन
संयुक्त राष्ट्र सङ्घको प्रतिवेदनमा तालिबानले प्रदर्शनकारी, सञ्चारमाध्यमको स्वतन्त्रता र अघिल्लो सरकारसँग सम्बद्ध व्यक्तिहरूलाई निशाना बनाएको बताएको छ। जुलाईको रिपोर्टमा १६० गैर न्यायिक हत्या, १७८ जना पक्राउ र ५६ जनालाई यातना दिइएको उल्लेख छ । तालिबान शासन आएपछि जनतासामु ठूलो खाद्य सङ्कट खडा भएको छ । ह्युमन राइट्स वाचका अनुसार, अफगानिस्तानका लगभग ९० प्रतिशत नागरिकसँग पर्याप्त खाना छैन। कुपोषण प्रमुख समस्याको रूपमा देखा परेको छ । भारतले खाद्यान्न अभाव पूरा गर्न गहुँ पठाएको छ ।
भीख माग्न बाध्य
इदको अवसरमा मानिसहरूले खाना वितरण गर्छन्। तर यस पटक अफगानिस्तानमा खाना वितरण गर्ने भन्दा धेरै मानिसहरूलाई सोधिएको छ। जब मानिसहरू खाना बाँड्न पुग्छन्, सयौं बालबालिका र महिलाहरूले उनीहरूलाई घेरेका छन्। अफगानिस्तानको बेकरीमा धेरै विलासी वस्तुहरू पाइन्छ, तर मानिसहरूसँग ती किन्न पैसा छैन।
भूकम्पले सयौं घरबारविहीन
अफगानिस्तानको स्वास्थ्य संस्था पनि नाजुक भएको छ । यही कारण अफगानिस्तानमा हालै आएको भूकम्पले हजारौंको ज्यान लियो । अफगानिस्तानका अधिकांश क्षेत्रमा कच्चा घरहरू देखिनेछन्। अफगानिस्तानमा गएको भूकम्पले सयौं मानिस घरबारविहीन भएका छन् ।
मिडियामा तालिवानको पकड
तालिबान सत्तामा आएपछि विमानको तल्लो भागमा झुण्डिएर देश छोडेर भागेका तस्बिरहरू पनि देखिएका थिए । जब तालिबानले पूर्ण रूपमा आफ्नो शासन स्थापित गर्न सफल भयो, तब उसले आफ्नो वास्तविक रङ्ग देखाउन थाल्यो। तालिबानले आफ्नो एक वर्षको अवधिमा महिला समाचार वाचकसँग सम्बन्धित आदेश जारी गरेको थियो। उक्त आदेशमा समाचार पढ्दा महिलाहरूले अनुहार छोप्नु पर्ने बताएका थिए । धेरै समाचार वाचकहरू मास्क लगाएर समाचार पढिरहेका छन्। योसँगै धेरै सञ्चार संस्था बन्द भएका छन् ।
केही राम्रो भएको छ त ?
तालिबान सत्तामा आएपछि केही राम्रो भएको छ? पछिल्लो एक वर्षको रेकर्ड हेर्दा त्यस्तो देखिँदैन । सिखमाथि आक्रमण बढेको छ । यद्यपि तालिबानले यस्तो गरिरहेको हो भन्न नसकिने तर आक्रमण रोक्न असफल भएको छ । महिला र मानवअधिकारको अवस्था खस्कँदै गएको छ । हो, यदि केही राम्रो भएको छ भने, यसको श्रेय तालिबानलाई दिन सकिन्छ। अमेरिकी सेनाले छोडेका हतियार र सवारी साधनहरू प्रयोग गरेर तालिबानले आफूलाई अपग्रेड गरेको छ। आज तालिबानसँग उन्नत हतियारहरू छन्। —एजेन्सीको सहयोगमा
