काठमाडौं । जाडो नजिकिँदै गर्दा जर्मनी रुसी ग्यासमाथिको आफ्नो निर्भरता घटाउन लागिपरेको छ । जर्मनीभर तापक्रम बढिरहेको हुन सक्छ तर वार्षिक आपूर्तिको ५० प्रतिशत भन्दा बढी आपूर्ति हुने रुसी ग्यास बिना यो जाडोमा न्यानो रहनु जर्मनीका लागि चिन्ताको विषय हो।

रुसी आपूर्ति शून्य भयो भने यो कमीलाई समाधान गर्ने उच्च तरल प्राकृतिक ग्यास (एलएनजी) को आयात, निष्क्रिय कोइला प्लान्टहरू फेरि सञ्चालन गर्ने र आणविक ऊर्जा लगायतका योजना पहिले नै अघि बढेका छन् ।

तर सबैभन्दा रोचक कुरा भनेको फ्र्याकिंगमार्फत घरेलु शेल ग्यास निक्षेपको शोषण गर्ने कुरा रहेको छ । यो अभ्यास जर्मनी र धेरै युरोपेली देशहरूमा यसको सम्भावित वातावरणीय र जलवायु प्रभावहरूको कारणले प्रतिबन्धित छ।

यद्यपि जर्मनीको गठबन्धन सरकारका सदस्यहरू फ्र्याकिंगलाई आउँदै गरेको ग्यास संकटको सम्भावित समाधानको रूपमा पुनर्विचार गर्न खोजिरहेका छन् ।

ग्यास मन पराउने जर्मनीमा फ्र्याकिंग प्रतिबन्धित

जर्मनीले पहिले नै संयुक्त राज्यबाट एलएनजीको प्रवाहलाई सहज बनाउन पूर्वाधार र टर्मिनलहरू निर्माण गरिरहेको छ जुन मुख्य रूपमा फ्र्याक्ड स्रोतहरूबाट आउँछ ।

जुन मार्चमा भएको ईयू र अमेरिकी ग्यास सम्झौताको परिणाम हो। तर युरोपको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र जर्मनीले सन् २०१७ देखि शेल ग्यास फ्र्याकिंगमा प्रतिबन्ध लगाएको छ ।

सन् २०२१ मा फेरि समीक्षा हुने भनिएको प्रतिबन्ध यथावत छ । यहाँ पानी, बालुवा र रसायनले बनेको फ्र्याकिङ फ्लुइडलाई पृथ्वी मुनि ५ किलोमिटरसम्म इन्जेक्सन गरी ग्यास निकाल्न सकिन्छ। यस प्रक्रियाले ठूलो मात्रामा पानी प्रयोग गर्दछ र जर्मनीमा निरन्तर खडेरीका कारण पहिले नै घटिरहेको भूमिगत पानीलाई दूषित गर्न सक्छ।

फ्र्याकिंगले हरितगृह ग्यास मिथेन पनि चुहावट गर्छ । जसले २० वर्षको अवधिमा कार्बनडाइअक्साइडको भन्दा करिब ८० गुणा बढी वैश्विक तापमान वृद्धि गर्नसक्छ । 

यसले जर्मनीको जलवायु लक्ष्यलाई जोखिममा पार्ने एनभाइरोमेन्टल एक्शन जर्मनीकी ऊर्जा र जलवायु सल्लाहकार साशा बोडेनको भनाइ छ।

अझै पनि परम्परागत र अधिक पहुँचयोग्य बलौटे ढुङ्गा ग्यास सिमहरूमा ग्यासको लागि ड्रिलिंगलाई जर्मनीमा कडा नियमहरू अन्तर्गत अनुमति दिइएको छ र हाल लगभग ५ प्रतिशत आपूर्ति मात्रै प्रदान गर्दछ ।

जर्मन शेल ग्यास मुख्यतया उत्तरपश्चिमी राज्यहरू लोअर स्याक्सोनी र नर्थ राइन वेस्टफालियामा पाइन्छ र जर्मन भुविज्ञान अनुसन्धान केन्द्रका यसले परम्परागत ग्यासको ३ देखि २० गुणा बढी उपलब्ध गराउने क्षमता राख्छ ।

प्राकृतिक ग्यास, पेट्रोलियम र जियोएनर्जी (बीभीईजी) को जर्मन संघीय संघले अनुमान गरे अनुसार शेल निक्षेपले हालको मागको २० प्रतिशत कभर गर्न सक्छ। तर ड्रिलिंग पूर्वाधार लागतको कारण आधा मात्र आर्थिक रूपमा सक्षम हुन सक्ने बोडेनको भनाइ छ । जर्मनीलाई रुसी ग्यासबाट स्वतन्त्र बनाउन यो पर्याप्त नहुने उनको भनाइ छ ।

फ्र्याकिंगले सत्तारुढ गठबन्धन विभाजित

भर्खरैको जर्मन सर्वेक्षणले केवल २७ प्रतिशत उत्तरदाताहरूले छोटो अवधिको उर्जा समाधानको रूपमा फ्र्याकिंगलाई अँगालेका छन् भने बाँकी ८१ प्रतिशतले वायु उर्जामा वृद्धि गर्नुपर्ने कुरामा जोड दिएका छन् ।

'जर्मनीमा सघन जनसंख्या छ र आवश्यक दशौं हजार ड्रिलिंग इनारहरूको विकास ठूलो प्रतिरोध बिना लगभग असम्भव हुनेछ,' बोडेनले भनेका छन् ।

त्यस्ता विचारहरूलाई व्यापार समर्थक एफडीपी पार्टीले भने रोकेको छैन् । 'आधुनिक सुरक्षा मापदण्डहरू अन्तर्गत फ्र्याकिंगले कुनै पनि सान्दर्भिक वातावरणीय क्षति गर्दैन,' एफडीपीका संसदीय निर्देशक टोरस्टेन हर्बस्टले जर्मन साप्ताहिक पत्रिका वेल्ट एम सोनटागसँग जूनको अन्तर्वार्तामा भनेका छन्।

उनले घरेलु फ्र्याकिङको विरोध गर्दै अमेरिकाबाट फ्र्याक्ड ग्यास आयातलाई समर्थन गर्नु विरोधाभासी भएको बताए । टेक्नोलोजीमा जर्मन संसदको विशेषज्ञ समितिका सदस्य होल्गर वेइसले जर्मन दैनिक एफएजेडको आइतवारे संस्करणलाई फ्र्याकिंग आजभोलि स्वीकार्य अवशिष्ट जोखिमको साथ गर्न सकिने बताएका छन् ।

जर्मनीका भाइस चान्सलर र ग्रीन पार्टीका सदस्य रोबर्ट हेबेक आफ्नो गठबन्धन साझेदारहरूसँग असहमत छन्। 'फ्र्याकिङको बारेमा बहस हाम्रो लागि अहिले कुनै कामको छैन,' उनले जुलाईमा भनेका थिए ।

जलवायु कार्यकर्ता र जर्मनीमा आधारित लीभ इट इन दि ग्राउण्डका निर्देशक केयल कुले नयाँ फ्र्याकिंग पुश अवसरवादी भएको बताएका छन्। 'जर्मनीमा जमिनबाट फ्याँकिएको ग्यास निकाल्न धेरै वर्ष लाग्ने छ,' उनले भने,'फ्र्याकिंगले यो जाडो वा अर्कोको बारेमा केहि गर्दैन।'

अर्को समाधान: नवीकरणीय ऊर्जा र कम ऊर्जा खपत

फ्र्याकिंग अधिवक्ताहरूको प्रतिक्रियामा नवीकरणीय ऊर्जाहरूमा द्रुत विस्थापनको लागि आह्वान बढ्दै गएको छ । ग्रीनपीस जर्मनीका गेराल्ड न्युबाउरले भनेका छन्,'ग्यास फेज आउटको लागि महत्त्वपूर्ण ऊर्जा बचत र नवीकरणीय उर्जा प्रयोग हो,' उनले अघि भनेका छन्, 'ग्यास तापीय प्रणालीहरु हीट पम्प, सौर्य तापीय ऊर्जा र घर इन्सुलेशनको लागि ठूलो विस्तार अभियानको पक्षमा प्रतिबन्धित हुनुपर्छ।'

अगस्ट ९ देखि लागु भएको युरोपेली संघको आपतकालीन ग्यास योजनाले आउँदो ९ महिनामा ग्यासको खपत १५ प्रतिशतले घटाउने लक्ष्य राखेको छ ।

'हामीसँग स्पष्ट बाटो छ कि हामीले- खपत गर्ने ऊर्जाको मात्रालाई सबै तहमा कम गर्न सक्छौं,' रोबर्ट ह्याबेकले भनेका छन् ।

यसैबीच जर्मन जलवायु अभियानकर्ताहरूले फ्र्याकिंगको व्यापक विरोध गरिरहेका छन्। 'ग्यास उद्योगले आफ्नो स्वार्थलाई अगाडि बढाउन र अझ बढी नाफा कमाउन रुसको आक्रामक युद्धको अनैतिक रूपमा शोषण गरिरहेको छ,' जर्मन जलवायु कार्यकर्ता समूह एन्डे गेलेन्डे गत हप्ता ह्याम्बर्गमा टर्मिनलको निर्माण रोकेको थियो त्यसका चार्ली डाइट्जले भनेका छन् ।