मुम्बई। अमेरिकामा रहेको टेक उद्योग-उन्मुख सिलिकन भ्याली बैङ्क (एसभीबी) को टाट पल्टिएपछि क्रिप्टो मुद्रा निक्षेपमा आधारित सिग्‍नेचर बैङ्कले पनि एसभीबीकै हालत व्यहोर्नु पर्‍यो। 

सिग्नेचर बैङ्कको असफलतालाई मुख्यतया एसभीभीको पतनको सङ्क्रामक प्रभावलाई कारणको रूपमा व्याख्या गरिएको छ। जसले डर र अविश्वासको वातावरण निम्त्याउँछ। एसभीबी पराजयको साथमा अर्को क्रिप्टो-आधारित सिल्भरगेट बैङ्क ग्राहकको विश्वासमा ठूलो गिरावटको कारण पनि पतन भएको छ।

सङ्कटलाई कम गर्न, अमेरिकी ट्रेजरी विभाग र अन्य बैङ्क नियामकहरूले निक्षेपकर्ताहरूलाई कुनै घाटा नहोस् भनेर सुनिश्चित गरेका छन्। राष्ट्रपति जो बाइडेनले पनि सँगी अमेरिकीहरूलाई 'सजिलो सास फेर्न' अपिल गरे र प्रणालीलाई सुरक्षित राख्न र बैङ्कका नियमहरूलाई सुदृढ पार्न उपायहरू गर्ने वाचा गरे।

सरकारको विश्वासका शब्दहरूका बाबजुद पनि विज्ञहरूको चिन्ता सम्बोधन हुन सकेको छैन। अत्यधिक समान ग्राहक आधार, ब्याज दर जोखिम, र बिमा नगरिएको निक्षेपहरूमा निर्भरतामा आधारित अमेरिकी बैङ्कहरूको व्यापार मोडेलहरू तिनीहरूको असफलताको कारण बन्न थालेका छन्।

अकुशल नेतृत्व, कमजोर बैङ्किङ नियमन र सुपरिवेक्षणको कमी नै यी बैङ्कहरूको असफलताको मूल कारण रहेको विज्ञहरूले बताउने गरेका छन्। 

नोबेल पुरस्कार विजेता जोसेफ स्टिग्लिट्जले भनेझैँ निक्षेप बिमा, सुधारिएको नियामक संरचना र सुपरिवेक्षण जस्ता सुधारहरूले मात्र प्रणालीमा विश्वास पुनर्स्थापित गर्न सक्छ।

विश्वव्यापी बैङ्किङ प्रणाली यसरी कमजोर बनिरहेको अवस्थामा भारतको बैङ्किङ प्रणालीले भने प्रभावशाली लचिलोपन देखाएको छ।

विगत केही दिनदेखि पश्चिमा मुलुकमा बढ्दो सङ्कटलाई ध्यानमा राख्दै विश्व सञ्चारमाध्यमले अमेरिकाको तुलनामा भारतको अवस्थाको तुलनात्मक विश्लेषण गरिरहेका छन्। कम्पनी र वित्तीय संस्थाहरूको लागि मूल्याङ्कन, जोखिम र सल्लाहकार सेवा प्रदायक संस्था श्रीसिलको रिपोर्ट अनुसार भारत हालको अमेरिकी बैङ्किङ सङ्कट र ब्याज दर वृद्धिको प्रभावलाई सामना गर्न राम्रो स्थितिमा छ।

यसको श्रेय बाह्य कोषमा भारतको कम निर्भरता, कम चालु खाता घाटा, र सकारात्मक वृद्धि वातावरणमा केन्द्रीय बैङ्कसँग पर्याप्त विदेशी मुद्रा सञ्चितिको उपलब्धता जस्ता कारकहरू हुन्।

यसको विपरीत एसभीबीको पतनपछि, भारतीय स्टार्टअपहरूले अमेरिकाबाट करिब ७० मिलियन फिर्ता लिए र भारतको 'गिफ्ट' सहरमा लगानी गरेको तथ्यबाट बैङ्किङ प्रणालीमा विश्वास स्पष्ट हुन्छ।

भारतीय बैङ्कहरूको लचिलोपन नियमित ब्याज दर चक्रहरूमा बारम्बार एक्सपोजरबाट उत्पन्न हुन्छ, उन्नत अर्थतन्त्रहरूको विपरीत जहाँ दीर्घकालीन ब्याज दर लामो अवधिको लागि शून्यको नजिक रहन्छ।

यसको विपरीत, जब पनि पश्चिममा ब्याजदर बढ्छ, तब बजारहरू निकै कमजोर अवस्थामा रहन्छन्। यसबाहेक, भारतीय बैङ्किङ प्रणाली केन्द्रीय बैङ्क द्वारा वाणिज्य बैङ्क र वित्तीय संस्थाहरूको सावधानीपूर्वक जाँच गरिन्छ।

केन्द्रीय बैङ्कले वाणिज्य बैङ्कहरूलाई नियमन गर्छ ताकि तिनीहरूले आफ्नो होल्ड-टु-परिपक्वता पोर्टफोलियोहरूमा जम्मा दायित्वहरूको २३ प्रतिशतभन्दा बढी राख्न नपाउने कुराको सुनिश्चितता गरेको छ। जसले गर्दा निक्षेपहरूमा एचटीएम पोर्टफोलियोहरूमा हुने नोक्सानको प्रभाव कम हुन्छ।

बैङ्किङ संस्थाहरूको बारम्बार मूल्याङ्कन मार्फत, केन्द्रीय बैङ्क रिजर्भ बैङ्क अफ इन्डियाले साना संस्थाहरूमा पनि कमजोरीहरू पहिचान गरिएको सुनिश्चित गर्दछ।

यसबाहेक, बैङ्किङ सूचकहरू जस्तै नेट ब्याज मार्जिन, शुद्ध खराब कर्जा र शुद्ध अग्रिमको अनुपात, र पुँजी पर्याप्तता अनुपात अहिले अधिकांश शीर्ष भारतीय बैङ्कहरूको लागि बेसल थ्री मापदण्डहरूभन्दा माथि रहन्छ।

पछिल्लो हप्तामा, फेडरल रिजर्भले लगातार बैङ्क असफलता पछि क्रेडिट क्रन्चको सम्भावना विरुद्ध चेतावनी दिएको छ। फलस्वरूप, तरलता र आर्थिक दृष्टिकोणसँग सम्बन्धित चिन्ताहरूले बैङ्कहरू मार्फत घटाइएको ऋण मार्फत मौद्रिक नीतिका उपायहरू सङ्कुचित गरेको छ। यदि प्रतिबन्धित ऋण आपूर्ति जारी रह्यो भने, यसले उधारोलाई निरुत्साहित गर्नेछ जसले व्यापार सञ्चालन र उपभोगको मागमा गिरावट ल्याउने बताइएको छ। 

भारतीय बैङ्कहरूको असाधारण प्रदर्शन, उथलपुथलको समयमा पनि, फिच रेटिङ्सले राम्रो प्रशंसा प्राप्त गरेको छ।