साउनदेखि असार मसान्तमा अन्त्य हुने आर्थिक वर्षको समाप्तिमा नेपालका सूचीबद्ध कम्पनीहरूले आफ्नो कम्पनीको वित्तीय कार्यसम्पादन, लगानी सम्बन्धी निर्णय तथा वृद्धि र नाफाको मूल्याङ्कन गर्दै निश्चित अवधिभित्र आफ्नो वार्षिक साधारण सभा आयोजना गरेर लाभांश, सञ्चालक नियुक्ति, भावी योजना तथा महत्वपूर्ण निर्णयहरु घोषणा गर्नु पर्ने हुन्छ। 

यसैसँगै नेपालमा सूचीबद्ध कम्पनीहरूलाई नजिकबाट अनुगमन र नियमन गर्ने नियामक संस्था जस्तै नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन) र नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) को भूमिका पनि आर्थिक वर्षको अन्त्यमा उच्च हुने गर्दछ भने बजार पारदर्शिता बढाउन आवश्यक नियामक परिवर्तन वा पहलहरू अवलम्बन गर्नु पर्ने हुँदा यस्ता नियामक कार्यहरूले समग्र बजार भावना र व्यापार गतिविधिहरूमा प्रभाव पार्ने गर्दछ । यस्तो व्यवहारले नेपाली शेयर बजारका लगानीकर्ताको मनोभावनालाई असर गर्ने गर्दछ । 

यसैबीच इन्टर बैंक व्याजदर २ अङ्कमा झरेको, बैंकसँग नगद मौज्दात बढेसँगै तरलताको समस्या सुल्झाउँदै नेपाल राष्ट्र बैंकले २० अर्ब रुपैयाँ कमर्सियल बैंकबाट प्रोविसोनिंग गरेसँगै यसको प्रभाव बुधबारको नेप्सेमा परेको देख्न सकिन्छ ।  यसै सिलसिलामा आर्थिक वर्षको समाप्ति रहन दुई साता बाँकी रहँदा पछिल्लो समय बढ्दै गएको नेप्सेमा कारोबारको अन्तिम दिन बुधबार अचानक गिरावट आएको छ । 

२२०० अङ्क पछ्याउन तातेको नेप्से २१५०.९९ अङ्कमा आएर रोकिएको छ भने बिहीबार सार्वजनिक बिदा घोषणा भएसँगै यस हफ्ताको कारोबार अन्त्य भएको छ । २०५५.५३ अङ्क बाट कारोबार शुरुआत गरेको नेप्सेमा आइतबार ६२.२१ अङ्क, सोमबार ११.६९ अङ्क, मंगलबार ५६.९४ अङ्कको उच्च वृद्धि भएको देख्न सकिन्थ्यो भने बुधबार अचानक ३५.३७ अङ्कको गिरावट भयो । बजारमा यसलाई कसैले करेक्सनको नाम दिएका छन् भने कसैले यसलाई बजारमा पुनः गिरावट आउने सङ्केतका रुपमा आँकलन गर्दै छन् । 

यस हफ्ता सेन्सेटिभ इन्डेक्समा १६ अङ्कको वृद्धि आएको देख्न सकिन्छ भने सेन्सेटिभ इन्डेक्स ४०२.७५ अङ्कमा सीमित भएको छ । यसैगरी फ्लोट इन्डेक्स ७ अङ्कको वृद्धि आएको देख्न सकिन्छ भने फ्लोट इन्डेक्स १४९.२१ अङ्कमा सीमित भएको छ । सेन्सेटिभ फ्लोट इन्डेक्समा पनि ५.९० अङ्कको कूल वृद्धि भएको देख्न सकिन्छ भने सेन्सेटिभ फ्लोट इन्डेक्स १३१.९७ अङ्कमा सीमित भएर यस हफ्ताको कारोबार अन्त्य भएको छ ।
यस हफ्ता बैंकिंग इन्डेक्समा ४९ अङ्कको वृद्धि भएको देख्न सकिन्छ भने बैंकिंग इन्डेक्स १२५६.८३ अङ्कमा पुग्दा कारोबार बन्द भएको छ । 

होटल तथा पर्यटन इन्डेक्समा ४६ अङ्कको वृद्धि भएको देख्न सकिन्छ भने होटल तथा पर्यटन इन्डेक्स ५६८२.०३ अङ्कमा पुग्दा कारोबार बन्द भएको छ । अन्य इन्डेक्समा ५१ अङ्कको वृद्धि आएसँगै अन्य इन्डेक्स १२५६.८३ अङ्कमा पुग्दा कारोबार बन्द भएको छ । हाइड्रोमा २४ अङ्कको वृद्धि भएसँगै हाइड्रो परिसूचक २५३०.४६ अङ्क मा पुगेको छ। 

विकास बैंक समूह परिसूचकमा १५६ अङ्कको वृद्धि आएसँगै विकास बैंक परिसूचक ३९१४.२५ अङ्क पुगेको छ । उत्पादन तथा प्रशोधन समूहमा १६७ अङ्कको वृद्धि भएसँगै उत्पादन तथा प्रशोधन परिसूचक ५६४७.०२ अङ्कमा, ४७९ अङ्कको वृद्धि भएसँगै नन लैफे परिसूचक ११४३९.९१ अंकमा, १८० अङ्कको वृद्धि आएसँगै फाइनान्स परिसूचक १८९२.१२ अङ्कमा, ४० अङ्कको वृद्धि आएसँगै व्यापार समूह २६४८.५५ अङ्कमा, ४४५ अङ्कको वृद्धि आएसँगै लघुवित्त परिसूचक ४१७३.३० मा, १२१२ अङ्कको वृद्धि आएसँगै लाइफ इन्सुरेन्स परिसूचक १२७२१.२२ अंकमा, ०.६३ अङ्कको वृद्धिसँगै म्युचुअल फण्ड परिसूचक १४.६८ अङ्कमा तथा लगानी समूहमा १ अङ्कको वृद्धिसँगै लगानी परिसूचक ७४.३४ अङ्कमा बन्द भहेको छ।

आर्थिक वर्षको अन्त्यतिर शेयर बजार किन बढ्छ या घट्छ भन्ने पूर्ण तथ्य हाल कसैसँग नरहे पनि बढ्ने प्रवृत्तिमा योगदान पुर्याउने केही कारणहरु निम्न हुन सक्छन्:

१.    वर्ष-अन्त्यको कार्यसम्पादन समीक्षा: धेरै संस्थागत लगानीकर्ता र कोष प्रबन्धकहरूले आर्थिक वर्षको अन्त्यमा कार्यसम्पादन समीक्षा गर्ने हुँदा आफ्नो बेन्चमार्क भन्दा कम प्रदर्शन गर्ने शेयरमा धेरै ठूलो लगानी गरेर शेयर मूल्य बढाउने प्रय्यास गर्दै आफ्नो प्रतिफल बढाउन प्रयास गर्ने देख्न सकिन्छ ।

२.    विन्डो ड्रेसिङ: आर्थिक वर्षको अन्त्यमा लगानी प्रबन्धकहरूले आफ्नो पोर्टफोलियोको उपस्थिति बढाउन 'विन्डो ड्रेसिङ' मा संलग्न हुन सक्छन् र यसो गर्न कम प्रदर्शन गर्ने स्टकहरू बेच्ने तथा उच्च प्रदर्शन गर्ने स्टकहरू प्रतिस्थापन गर्दै लगानीकर्ताहरूको लागि सकारात्मक प्रभाव सिर्जना गर्ने प्रयास गर्दै निश्चित शेयरहरूको माग तथा मूल्यहरू बढाउने नेतृत्व गर्न सक्ने अभ्यास विश्वव्यापी रुपमा पाउन सकिन्छ ।

३.    लाभांश भुक्तानी: कम्पनीहरूले प्राय: आर्थिक वर्षको अन्त्यमा शेयरधारकहरूलाई लाभांश वितरण गर्ने हुँदा लाभांश प्राप्त गर्ने अपेक्षाले लगानीकर्ताहरू आकर्षित हुने तथा खरिद गतिविधि बढ्नुको कारण शेयर मूल्यमा सकारात्मक प्रभाव पर्ने बुझ्न सकिन्छ ।

४.    कर योजना: लगानीकर्ताहरूले आर्थिक वर्षको अन्त्यमा कर योजना रणनीतिहरू अवलम्बन गर्दै पूँजीगत लाभ अफसेट गर्न स्टकहरू किन्ने वा कर उद्देश्यहरूको लागि पूँजी घाटा महसुस गर्न स्टकहरू बेच्ने प्रक्रिया बढी हुन्छ । यी गतिविधिहरूले व्यापारिक मात्रा र सम्भावित शेयर मूल्य वृद्धि हुने गरेको पनि पाइन्छ ।

५.    सकारात्मक आर्थिक डेटा: यदि आर्थिक वर्षको अन्त्य सकारात्मक आर्थिक सूचकहरू जस्तै बलियो जीडीपी वृद्धि, कम बेरोजगारी दर, वा अनुकूल कर्पोरेट आय रिपोर्टहरूका कारण लगानीकर्ताहरूको आत्मविश्वास बढ्ने हुँदा शेयर बजारमा लगानी वातावरण सवाल हुने तथा स्टक मूल्य बढ्ने गरेको पाइन सकिन्छ ।

प्रत्येक आर्थिक वर्षको अन्त्यमा शेयर बजार बढ्ने ग्यारेन्टी हुँदैन तथा शेयर बजार आर्थिक अवस्था, भू-राजनीतिक घटनाहरू र लगानीकर्ता भावना सहितका जटिल कारणहरुले गर्दा प्रभावित हुने हुँदा शेयरको मूल्यमा उतारचढाव ल्याउन सक्छ । यसका साथै आर्थिक वर्षको अन्त्यमा शेयर बजार घट्नु पछाडिका कारण निम्न हुन सक्छन् :

१. नाफा  कमाउन: आर्थिक वर्ष समाप्त हुनुअघि आफ्नो नाफा महसुस गर्न केही लगानीकर्ताहरूले आफ्नो स्टक बेच्ने निर्णय गर्न सक्ने हुँदा यस बिक्री चापले बिक्रीको दबाब बढाउने तथा सम्भावित रूपमा शेयर मूल्यमा गिरावट ल्याउन सक्ने उदाहरण भेट सकिन्छ ।

२.    पोर्टफोलियो सन्तुलन: संस्थागत लगानीकर्ता तथा कोष प्रबन्धकहरूले प्राय: आर्थिक वर्षको अन्त्यमा लगानी रणनीतिको उद्देश्य हेतु आफ्नो पोर्टफोलियो पुन: सन्तुलन गर्ने प्रयास प्रक्रिया अनुरुप राम्रो प्रदर्शन गरेको निश्चित स्टक र क्षेत्रहरू बेच्न र अन्य सम्पत्तिहरूमा कोष पुन: विनियोजन गर्ने हुँदा त्यस्ता पुन: सन्तुलन कार्यहरूले समग्र बजारलाई असर गर्ने तथा सम्भावित रूपमा शेयरको मूल्यमा कमी ल्याउन सक्ने कारण बजारमा गिरावट देख्न सकिन्छ ।

३. कर घाटा कटाई: विशेष गरी आर्थिक वर्षको अन्त्यतिर लगानीकर्ताहरू कर घाटा कटाई प्रयोजनतर्फ संलग्न हुँदा पूँजीगत लाभहरू अफसेट गर्न र तिनीहरूको कर दायित्व घटाउन घाटामा पनि कम प्रदर्शन गर्ने स्टकहरू बेच्ने कारण शेयरको बिक्री चाप बढ्नुको कारण शेयर मूल्यमा गिरावट आउन सक्छ।

४.    कम व्यापार मात्रा: आर्थिक वर्षको अन्त्य छुट्टीको अवधि, बिदा वा बजार सहभागितामा सामान्य मन्दीको कारणले घटेको व्यापारिक गतिविधिसँगै कम ट्रेडिंग भोल्युमले मूल्यमा उतारचढाव लेराउने हुँदा बजारमा दबाब सिर्जना हुने कारण शेयर कमजोर हुने हुँदा सम्भावित रूपमा शेयर मूल्यमा पनि कमी ल्याउन सक्छ।

५.    अनिश्चितता र बजार भावना: आर्थिक वर्षको अन्त्य नजिकिँदै गर्दा आर्थिक अवस्था, कर्पोरेट आम्दानी वा भूराजनीतिक घटनाहरूको वरिपरि अनिश्चितता बढ्ने हुँदा बजारको सतर्क हुने मनोवृत्तिका कारण लगानीकर्ताहरू स्टक बेच्न र सुरक्षित लगानीतर्फ अग्रसर हुने कारण शेयर बजारमा गिरावट आउन सक्छ।