माले। मालदिभ्सको द्वीप समूह राष्ट्र भौगोलिक रूपमा रणनीतिक मात्र होइन, तर हिन्द महासागर क्षेत्रमा प्रतिस्पर्धा गर्ने देशहरूको लागि महत्त्वपूर्ण राजनीतिक साझेदार पनि हो। यसको महत्त्वपूर्ण रणनीतिक स्थानलाई ध्यानमा राख्दै, मालदिभ्सले लामो समयदेखि सन्तुलनको खेल खेल्दै आएको छ।
विशेष गरी दुई एसियाली शक्ति राष्ट्रहरू भारत र चीनबीच सन्तुलन कायम गर्दै आएको मालदिभ्समा पछिल्लो समय चिनियाँ प्रभाव र दबाब बढ्दै गएको छ। जुन मालदिभ्सका लागि पनि हानिकारक रहेको छ। यद्यपि दुई ठूला शक्त राष्ट्र मध्ये कुनै पनि तर्फ राजनीतिक झुकाव राख्ने भन्ने कुरालाई सत्तामा बसेको राजनीतिक विचारधाराले निर्धारण गर्दछ।
हाल मोहम्मद मुइज्जुको पार्टीको नेतृत्वको सरकारन बेइजिङतर्फ झुकाव राखेको प्रस्ट रूपमा देखिन्छ। मालदिभ्सका राष्ट्रपतिको बेइजिङ भ्रमण बाहेक, अन्य प्रमुख कारकहरूको सेटले देशको नीतिमा पूर्ववर्तीहरूबाट महत्त्वपूर्ण परिवर्तन भएको सङ्केत गरेको छ।
तथापि, यी कारकहरू मध्ये, मालदिभ्सको विदेश मामिला मन्त्रालयको कथन सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण देखिन्छ, जुन चिनियाँ अनुसन्धान पोत वा 'जासुस' जहाज, मालेमा जियाङ याङ होङ ३ को डकिङ भएको पुष्टि भएको थियो। मालदिभ्स सरकारको यो निर्णय, धेरै विश्लेषकहरूले अधोरेखित गरे जस्तै, बेइजिङले यस टापु देशसँगको साझेदारीलाई रणनीतिक रूपमा सहकारी प्रकृतिको हुने र अनुदानमा १३० मिलियन डलरको विस्तार र ऋणमा दोब्बर थप्ने घोषणा गरेपछि आएको हो।
मालदिभ्सले ऋणको बोझ बोकेको महसुस गर्न अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूले चाँडै नै यो टापु देशलाई जोखिमपूर्ण लगानीको माध्यमको रूपमा घोषणा गर्न थालेको तथ्यले मालदिभ्सको आर्थिक उथलपुथलको गहिराइलाई देखाउँछ। यसबाहेक, एक प्रमुख थिंक-ट्यांकले भनेजस्तै, दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा चीनको वैज्ञानिक अनुसन्धान जहाजहरूको वृद्धिलाई मुख्यतया पनडुब्बी सञ्चालनलगायत सैन्य उद्देश्यका लागि महासागरबाट डाटा सङ्कलन गर्ने जिम्मेवारी दिइएको छ।
सन् २०२२ मा पनि एउटा उल्लेखनीय विश्वव्यापी चिन्ताको विषय बनेको थियो, जब श्रीलङ्काले अन्ततः यस्तै चिनियाँ जहाज युआन वाङ ५, रकेट र क्षेप्यास्त्र प्रक्षेपण ट्र्याक गर्न सक्षम सैन्य जहाजलाई भारतीय रक्षा सुविधाहरूमा 'अनुसन्धान' पनि गरिरहेको थियो।
यद्यपि मालदिभ्सले भारतीय तटको नजिक रहेको पानीमा 'अनुसन्धान' गर्न चिनियाँ जहाजहरूलाई रोक्ने आफ्नो दशकौँ पुरानो अडानलाई अझै कायम राखेको छ कि छैन भनेर हेर्न बाँकी छ, तर पुरुषले सुविधा दिनु अचम्म मान्नुपर्दैन।
बेइजिङको बढ्दो प्रभावलाई ध्यानमा राख्दै यस्ता कार्यहरूले देशमा असर गरिरहेको छ। यस्तो अवस्थामा नयाँ दिल्लीले आफ्ना सैन्य र नागरिक प्रतिष्ठानहरूलाई बेइजिङको मालेद्वारा सञ्चालित जासुसीको प्रयासबाट जोगाउन तयार हुनुपर्छ। चीनको नौसेना आफ्नो सैन्य गतिविधिहरूको लागि जासुस जहाजहरूद्वारा सङ्कलन गरिएको जानकारीबाट प्राप्त अन्तर्दृष्टिको लाभ उठाउन उत्सुक छ। यसले मालदिभ्सलाई राजनीतिक र रणनीतिक हानि पुर्याउने विषयमा मुइज्जुको सरकार गम्भीर देखिँदैन।
