काठमाडौँ । अमेरिकी राष्ट्रपति को चुनाव नजिकिंदै गर्दा इजरेली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूले डोनाल्ड ट्रम्प ह्वाइट हाउसमा फर्कने आशा गरेको उनका अभिव्यक्तिले पुष्टि गरेका छन् ।
नेतान्याहूका लागि ट्रम्पको अन्तिम कार्यकाल सहज थियो र नोभेम्बर ५ का लागि तय भएको मतदानको पूर्वसन्ध्यामा पूर्व राष्ट्रपतिले आफ्नो मध्यपूर्व नीतिबारे मिश्रित सन्देश पठाएका छन् ।
उनले नेतान्याहूलाई इरानको आणविक केन्द्रहरूमा बमबारी गर्न प्रोत्साहित गर्नेदेखि अमेरिकी वर्तमान राष्ट्रपति जो बाइडेनको आलोचना गर्दै भने, “यदि म राष्ट्रपति भएको भए अक्टोबर ७ को आक्रमण कहिल्यै हुने थिएन।” उनले इजरेललाई युद्ध अन्त्य गर्न दबाब दिने पनि सन्देशमा उल्लेख छ ।
यद्यपि ट्रम्पको ‘अमेरिकालाई फेरि महान् बनाऊ’ भन्ने चुनावी नारा र इजरेलबारेका यी अस्पष्ट अभिव्यक्ति र नीतिहरूले नै नेतान्याहूले ट्रम्पसँग आशा गरेको विश्लेषकहरू बताउँछन्।
रिपब्लिकन राष्ट्रपतिका रूपमा ट्रम्पले नेतान्याहूलाई गाजा र लेबनानमा जारी द्वन्द्वको सामना गर्न थप स्वतन्त्रता दिने सम्भावना रहनेछ।
“नेतान्याहूको एउटा कोसेढुङ्गा अमेरिकी निर्वाचन हो। उनले ट्रम्पको विजयका लागि प्रार्थना गरिरहनुभएको छ । यसले उनलाई धेरै स्वतन्त्रता प्रदान गर्नेछ वा आफूले चाहेको काम गर्न दिनेछ,” जेरुसेलमको हिब्रु विश्वविद्यालयका राजनीति शास्त्रका प्राध्यापक गिडोन राहतले एएफपीसँग बताए ।
नेतान्याहूका पूर्व चिफ अफ स्टाफ तथा राजनीतिक टिप्पणीकार अभिभ बुशिन्स्कीले भने, “अमेरिकी रिपब्लिकन नेता ट्रम्पसँग डेमोक्र्याट नेताहरूको तुलनामा नेतान्याहूको अनुभव निकै राम्रो छ। डेमोक्र्याटहरू नेतन्याहूमाथि धेरै कठोर छन्।”
प्रधानमन्त्रीका रुपमा १७ वर्षको कार्यकालमा नेतान्याहूले रिपब्लिकन पार्टीका नेता ट्रम्पसँग मात्र सहकार्य गरेका छन् अर्थात् यो अवधिमा अमेरिकामा अन्य राष्ट्रपति सबै डेमोक्र्याटिक पार्टीबाट निर्वाचित भएका थिए ।
आफ्नो कार्यकालको दौडान ट्रम्पले नेतान्याहूको घरेलु प्रतिष्ठालाई बढावा दिने धेरै कदमहरू चालेका थिए भने इजरेल, प्यालेस्टाइनसँगको द्वन्द्व र व्यापक क्षेत्रबारे लामो समयदेखिका अमेरिकी नीतिहरूलाई रद्द गरेका थिए ।
राष्ट्रपतिका रूपमा रिपब्लिकन नेता ट्रम्पले अमेरिकी दूतावासलाई जेरुसेलममा स्थानान्तरण गरेका थिए । यसलाई इजरेलले आफ्नो अविभाजित राजधानीको रूपमा दावी गर्दछ । अमेरिकाले कब्जा गरिएको गोलान हाइट्समा इजरेली सार्वभौमिकतालाई मान्यता दिएको थियो र तीन वटा अरब राज्य र इजरेलबीचको सम्बन्ध सामान्यीकरण गर्ने वातावरण सिर्जना गरेको थियो ।
ट्रम्पले इजरेलको कट्टर शत्रु इरानसँगको ऐतिहासिक आणविक सम्झौताबाट पछि हटेका थिए र पुनः इस्लामिक गणतन्त्र इरानमाथि कडा आर्थिक प्रतिबन्धहरू लागू गरेका थिए ।
यसैबीच, अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले इजरेलका लागि आफ्नो ‘चट्टानी समर्थन’ मा जोड दिए पनि लामो समयदेखि नेतान्याहूसँगको सम्बन्ध चिसो रहँदै आएको देखिन्छ ।
बाइडनले नेतान्याहूलाई इरानको तेल उत्पादन र आणविक केन्द्रहरूमा आक्रमण नगर्न चेतावनी दिएका थिए भने ट्रम्पको धारणा यसको विपरीत रहेको थियो ।
ट्रम्प र नेतान्याहूबीच घनिष्ठ व्यक्तिगत सम्बन्ध पनि छ । अमेरिकी पूर्व राष्ट्रपतिले यसै हप्ता इजरेली प्रधानमन्त्रीसँग बारम्बार फोन वार्ता भएको दाबी गरेका छन् ।
जर्जियामा आयोजित एक र्यालीलाई हालै सम्बोधन गर्दै ट्रम्पले भन्नुभएको थियो, “हामीबीच निकै राम्रो सम्बन्ध छ । “हामी उनीहरूसँग धेरै नजिकबाट काम गर्न जाँदैछौं।
बुशिन्स्कीले भने, “यी सकारात्मक कुराहरू कुनै पनि चिन्ताभन्दा बढी हुनेछन्। मलाई लाग्छ, नेतान्याहू ट्रम्पको निर्वाचनको अनिश्चितताको जोखिम मोल्न तयार हुनुहुनेछ।”
ट्रम्प नेतन्याहूसँग मात्र होइन, इजरेली जनतामाझ पनि लोकप्रिय छन् ।
इजरेल इन्स्टिच्युट फर रिजनल फरेन पोलिसीज मिटभिमले सेप्टेम्बरमा गरेको जनमत सर्वेक्षणमा ६८ प्रतिशत इजरेलीले ट्रम्पलाई इजरेलको हितमा काम गर्ने उम्मेदवारका रुपमा हेरेका छन् ।
उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिसले इजरेललाई समर्थन गर्ने र इजरेलको रक्षा गर्ने अधिकारबारे बारम्बार घोषणा गरे पनि १४ प्रतिशतले मात्र उनलाई रोजेका थिए ।
संयुक्त राज्य अमेरिकाका लागि पूर्व इजरेली कूटनीतिज्ञ तथा मिटविमको निर्देशक समितिका सदस्य नादाव तामिरले भने, “इजरेलमा, संयुक्त राज्य अमेरिका बाहिर अन्य कुनै पनि उदार लोकतन्त्रभन्दा ट्रम्प ह्यारिसभन्दा बढी लोकप्रिय छन्।”
यद्यपि, तामिरले नयाँ ट्रम्प प्रशासन आश्चर्यजनक हुन सक्ने बताए।
उनले भने, “पूर्व राष्ट्रपति ट्रम्प अलगाववादी छन् र अमेरिकालाई स्वतन्त्र विश्व वा अन्तर्राष्ट्रिय गठबन्धनको नेता बनाउन चाहनुहुन्न । उनले आफूलाई यस सम्बन्धमा समान विचार भएका रिपब्लिकनको भीड र विचारलाई पार्टीमा बढी स्थान दिएको पाइन्छ ।”
प्यालेस्टिनी राजनीतिशास्त्री तथा सर्वेक्षणकर्ता खलिल शिकाकीका अनुसार प्यालेस्टिनीहरूमा कुनै पनि उम्मेदवारका लागि खासै उत्साह छैन ।
’प्यालेस्टाइनीहरूले दुवै उम्मेदवारलाई अविश्वास गर्छन् र उनीहरूबीच खासै भिन्नता देख्दैनन्,” शिकाकीले भने ।
हमासका एक अधिकारी ताहेर अल–नुनुले एएफपीसँग कुरा गर्दै अमेरिकी प्रशासनले इजरेलको पक्षमा प्यलेष्टिनीविरूद्ध पक्षपातपूर्ण व्यवहार गर्दै आएको बताए ।
विस्थापित भई सडकमा जीवन बिताइरहेका प्यालेस्टिनीहरूले जसले जिते पनि आफ्नो इलाकामा जीवन सुधार नहुने बताएका छन्।
“अमेरिकी चुनावले हाम्रो राजनीतिक वास्तविकतामा सकारात्मक प्रभाव पार्छ भन्ने मलाई विश्वास छैन,” पश्चिम किनारास्थित बिरजित युनिभर्सिटीकी २१ वर्षीया छात्रा लीन बासेमले भने ।
साउण्ड इञ्जिनियर ४२ वर्षीय हसन अनवरले पनि इजरेलको समर्थनमा अमेरिकी नीति पूर्णरुपमा स्पष्ट भएको र उनीहरूले प्यालेष्टिनीलाई हेर्ने आँखामा कुनै भिन्नता छ भन्ने आफूलाई विश्वास नभएको बताए ।
