काठमाडौं । सामान्य परजीवीबाट सङ्क्रमित ब्वाँसोहरू आफ्नो समूहको अगुवा बन्ने सम्भावना धेरै हुने एक नयाँ अध्ययनले देखाएको छ ।

एकल–कोषीय परजीवी, टोक्सोप्लाज्मा गोन्डी, बिरालोहरूमा मात्र यौन प्रजननका लागि उपयोगी रहने गर्दछ तर अन्य सबै तातो रगत भएका जनावरहरूलाई सङ्क्रमित गर्न सक्छ ।

विश्वका ३० देखि ५० प्रतिशत मानिस यो परजीवीबाट सङ्क्रमित भएको अनुमान गरिएको छ, जुन सुषुप्त तन्तु‘ सिस्ट’को रूपमा जीवनभर रहन्छ । यद्यपि स्वस्थ प्रतिरक्षा प्रणाली भएका व्यक्तिहरूमा यसको विरलै कुनै लक्षणहरू देखिन्छन् । 

केही अध्ययनहरूले उनीहरूको मस्तिष्कमा परजीवी भएका व्यक्तिहरू र जोखिम लिने वृद्धिबीचको सम्बन्धको रिपोर्ट गरेका छन्, अन्य अनुसन्धानहरूले यी निष्कर्षहरूलाई विवादित गरेका छन् र कुनै निश्चित लिङ्क प्रमाणित भएको छैन ।

‘कम्युनिकेसन्स बायोलोजी जर्नल’मा बिहीबार प्रकाशित नयाँ अध्ययनले अमेरिकाको एलोस्टोन नेसनल पार्कमा बस्ने खैरो ब्वाँसोको २६ वर्षको तथ्याङ्कको अनुसन्धान गर्दै परजीवीले उनीहरूको व्यवहारमा कस्तो असर पार्न सक्छ भन्नेबारे अनुसन्धान गरेको थियो ।

एलोस्टोन वुल्फ प्रोजेक्टका अनुसन्धाताहरूले करिब २३० ब्वाँसो र ६२ कौगर ()को रगतको नमूना विश्लेषण गरेका थिए । सङ्क्रमित कौगर (पुमा) को तुलनामा सङ्क्रमित ब्वाँसाहरूबाट सङ्क्रमण हुने सम्भावना बढी रहेको उनीहरूले दावी गरेका छन् । 

परजीवी नभएका ब्वाँसोको तुलनामा सङ्क्रमित ब्वाँसोले आफ्नो समूह छोड्ने सम्भावना ११ गुणा बढी रहेको अध्ययनले देखाएको छ ।

अनुसन्धानकर्ताहरूले सङ्क्रमित ब्वाँसोको भूमिकामा भने सामान्यतया अधिक आक्रामक जनावरहरूले जितेका देखिएको छ । 
 
सामान्यभन्दा सङ्क्रमित ब्वाँसो समूह लिडर बन्ने सम्भावना ४६ गुणा सम्म बढी हुने अनुसन्धानकर्र्ताहरूले अनुमान गरेका छन् । 

अध्ययनका सह–लेखक किरा क्यासिडीले एएफपीसँग भने, “साहसी हुनु नराम्रो कुरा होइन, तर यसले ‘सबैभन्दा साहसी जनावरहरूको लागि बाँच्न कम गर्न सक्छ किनकि तिनीहरूले उनीहरूलाई धेरै पटक खतरामा पार्ने निर्णयहरू लिन सक्छन् ।”

उनले भने, “ब्वाँसोसँग पहिलेभन्दा धेरै जोखिम लिएर बाँच्ने अवस्था भने रहँदैन । 

क्यासिडीका अनुसार गत वर्ष गरिएको एक अनुसन्धानले सङ्क्रमित हाइनाका छाउराहरूमा बढ्दो साहसका कारण केन्यामा सिंहहरूको नजिक पुग्ने र मार्ने सम्भावना बढी भएको पत्ता लगाएपछि जङ्गली जनावरमा टी गोन्डीको प्रभावबारे गरिएको यो दोस्रो अध्ययन हो ।

प्रयोगशालामा गरिएको अनुसन्धानले परजीवी भएका मुसाहरूले बिरालोसँगको आफ्नो स्वाभाविक डरलाई गुमाउने पनि अनुसन्धानले देखाएको छ । टी गोन्डीले उनीहरूमा बिरालोसँगको डरलाई दूर गर्ने र पुन उत्पादन गर्ने गर्दछन् । 

२५ वर्षभन्दा बढी समयदेखि टी.गोन्डीको अध्ययन गरिरहेका इन्डियाना युनिभर्सिटी स्कूल अफ मेडिसिनमा फार्माकोलोजी र टक्सिकोलोजीका प्रोफेसर विलियम सुलिभानले ब्वाँसोबारे गरेको अध्ययन र निश्कर्षलाई ‘एक दुर्लभ अध्ययन’ का रूपमा व्याख्या गरेका छन्।

तथापि, यस्तो अवलोकनात्मक अध्ययनले कारण देखाउन नसक्ने उनले बताए ।  उनले भने, “जन्मजात जोखिम मोल्ने ब्वाँसोले कौगर (पुमा) को क्षेत्रमा प्रवेश गर्ने र टोक्सोप्लाज्माको सङ्क्रमण गर्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।

उनले थपे, “तर यदि निष्कर्षहरू सही भएमा हामी टोक्सोप्लाज्माले संसारभरको पारिस्थितिक प्रणालीमा पार्ने प्रभावलाई कम आँक्न सक्छौं ।” 

मानिस बारे के? “यो मिलियन डलरको प्रश्न हो,“ सुलिभानले भने, “कसैलाई पनि निश्चित रूपमा थाहा छैन र अध्ययन रिपोर्टले मिश्रित नतिजा देखाएको छ ।

सिंगापुरको ‘नान्याङ टेक्नोलोजिकल युनिभर्सिटी’का टी गोन्डी विशेषज्ञ अजय व्यासले सङ्क्रमणले मानिसमा जोखिम बढाउन सक्ने अनुमान नगर्न चेतावनी दिएका छन् ।