काठमाडौं । आणविक फ्युजन (न्युक्लियर फ्युजन) काे नयाँ पद्धति विकास गर्ने दौडमा अमेरिकी वैज्ञानिकहरूले ठूलो सफलताको घोषणा गरेका छन्। लगभग असीमित स्वच्छ ऊर्जाको सम्भावित स्रोतको प्रतिज्ञा गर्ने आणविक फ्युजनको पछाडि भौतिकशास्त्रीहरूले दशकौंदेखि लागि परेका छन् ।

मंगलबार अन्वेषकहरूले फ्युजनका क्रममा प्रयोग गरिएको उर्जा भन्दा बढी ऊर्जा उत्पादन गर्दै ठूलो अवरोध पार गरेको घोषणा गरेका हुन् । यो भनेको फ्युजन गराउन आवश्यक उर्जा भन्दा बढी उर्जा फ्युजन हुँदा उत्पादन भएको हो । हालसम्म फ्युजनका क्रममा आवश्यक उर्जा फ्युज हुँदा उत्पादन हुन सकेको थिएन ।

तर विज्ञहरू भन्छन् कि फ्युजन पावर घरहरू अघि जान अझै केही बाटो छ। तर, विज्ञहरूले फ्युजनले घरमा उज्याले बाल्ने अवस्थामा पुग्न अझैं लामो बाटो पार गर्न बाँकी रहेको टिप्प्णी गरेका छन् ।

यो प्रयोग क्यालिफोर्नियाको लरेन्स लिभरमोर नेशनल ल्याबोरेटरी (एलएलएनएल) मा रहेको नेशनल इग्निशन फेसिलिटीमा भएको थियो।

एलएलएनएलका निर्देशक डा. किम बुडिलले भनेका छन्,'यो एक ऐतिहासिक उपलब्धि हो... विगत ६० वर्षमा हजारौं मानिसहरूले यस प्रयासमा योगदान र हामीलाई यहाँसम्म ल्याउनको लागि वास्तविक दृष्टिकोण दिएका छन् ।'

परमाणु संलयनलाई ऊर्जा उत्पादनको 'पवित्र ग्रेल'को रूपमा वर्णन गरिएको छ। यो त्यस्तो प्रक्रिया हो जसले सूर्य र अन्य ताराहरूलाई पनि उर्जा दिने गर्छ ।

यसले निकै नै हलुका (लाइट) परमाणुहरूको जोडीलाई एउटैमा फ्युज गराउने वा जोड्ने काम गर्छ र यस क्रममा अत्यधिक उर्जा निस्किन्छ ।

यो परमाणु विखंडन (आणविक फिसन) को विपरीत हो । आणविक फिसनमा एक अर्काेमा ठोक्किएर भारी परमाणुहरू विभाजित हुन्छन् । फिशन हाल आणविक पावर स्टेशनहरूमा प्रयोग हुने प्रविधि हो, तर यो प्रक्रियाले धेरै फोहोर पनि उत्पादन गर्छ जसले लामो समयसम्म विकिरण जारी राख्छ। यो निकै नै खतरनाक हुन्छ र सुरक्षित रूपमा भण्डारण गर्नुपर्छ ।

आणविक फ्युजनले धेरै ऊर्जा उत्पादन गर्दछ र थोरै मात्रामा अल्पकालीन रेडियोधर्मी फोहोर उत्पादन गर्छ। यसभन्दा पनि महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको यो प्रक्रियाले हरितगृह ग्यास उत्सर्जन गर्दैन त्यसैले जलवायु परिवर्तन पनि हुँन दिँदैन ।

तर, एउटा चुनौती भनेको तत्वहरूलाई फ्युजनमा सँगै राख्नको लागि धेरै उच्च तापक्रम र दबाब चाहिन्छ। हालसम्म कुनै पनि परीक्षणले यसरी फ्युजन गराउन आवश्यक भन्दा बढी उर्जा उत्पादन गर्न सकेको थिएन ।