काठमाडौं । माइक्रोचिप्स पनि भनिने चिप्सको माग पछिल्ला वर्षहरूमा निकै नै बढेको छ किनभने, तिनीहरू स्मार्टफोन, ल्यापटप, कार र औद्योगिकलगायत विभिन्न क्षेत्रका उपकरणहरूमा प्रयोग हुन्छन्। फलस्वरूप आधुनिक अर्थतन्त्रहरूमा चिप्सको महत्त्वका कारण यसलाई 'नयाँ तेल' भन्न थालिएको छ ।

यसको प्रतिक्रियामा अमेरिकी सरकारले आफ्नो घरेलु चिप उत्पादनको सुरक्षा गर्न, साथै विदेशी आपूर्तिकर्ताहरूमा निर्भरता कम गर्न अरबौँ डलर लगानी गरिरहेको छ। यसमा अनुसन्धान र विकासको लागि कोष, चिप उत्पादकहरूको लागि कर प्रोत्साहन र राष्ट्रिय चिप निर्माण संस्थानको निर्माणको लागि समर्थन समेत रहेको छ ।

थप रूपमा अमेरिकाले क्वान्टम कम्प्युटि र कृत्रिम बुद्धिमत्ता जस्ता नयाँ प्रविधिहरूको विकासमा पनि लगानी गरिरहेको छ, जसले चिप उद्योगको विदेशी आपूर्तिकर्ताहरूमा निर्भरता कम गर्न सक्छ। 

विगत दुई वर्षमा मात्रै अमेरिकाले सेमिकन्डक्टरहरुको महत्त्व र अर्थतन्त्र र राष्ट्रिय सुरक्षामा तिनीहरूको रणनीतिक भूमिकालाई पूर्ण रूपमा बुझेको छ। कोभिड१९ महामारीले डिजिटलाइजेसन र स्वचालनको प्रवृत्तिलाई गति दिएको छ, जसले चिप्सको मागलाई थप बढाएको छ। 

यसले अमेरिकी सरकारलाई आफ्नो घरेलु चिप उत्पादनको सुरक्षा र विदेशी आपूर्तिकर्ताहरूमा निर्भरता कम गर्न थप सक्रिय दृष्टिकोण अपनाउन प्रेरित गर्‍यो।

विगत दुई वर्षमा अमेरिकी सरकारले अनुसन्धान र विकासमा लगानी गर्ने, चिप उत्पादकहरूलाई कर प्रोत्साहनहरू प्रदान गर्ने, र राष्ट्रिय चिप निर्माण संस्थानको निर्माणलाई समर्थन गर्नेलगायत घरेलु चिप उद्योगलाई समर्थन गर्न धेरै पहलहरू र कोषहरू घोषणा गरेको छ।

अमेरिकी सरकारले आयातित चिप्स र हुवावे र जेडटीई जस्ता प्रतिबन्धित कम्पनीहरूमा आफ्नै सेमिकन्डक्टर उद्योगलाई बचाउनको लागि पनि शुल्क लगाएको छ।सेमिकन्डक्टरहरूको महत्त्व र घरेलु आपूर्ति शृङ्खलाहरू सुरक्षित गर्ने आवश्यकताको पहिचान अमेरिकी नीतिमा महत्त्वपूर्ण परिवर्तन हो, जसले पहिले स्वतन्त्र व्यापार र खुला बजारहरूमा बढी ध्यान केन्द्रित गरेको थियो। 

डिजिटलाइजिङ संसारमा, पावर उपकरणहरू सामान्यतया ब्लुटुथ चिपहरूसँग आउँछन् जसले तिनीहरूको स्थानहरू ट्र्याक गर्दछ। बिजुली प्रयोग व्यवस्थापन गर्ने उपकरणहरूले चिपहरूको प्रयोग थपेका छन्।

सन् २०२१ मा औसत कारमा ६०० अमेरिकी डलर मूल्य बराबरको लगभग १२००चिपहरू जाडन भएका छन्, जुन सन् २०१० को संख्याको तुलनामा दोब्बर हो। आपूर्ति श्रृंखलाको अवरोधले चिपको महत्त्वलाई झनै झल्काइ दिएको छ ।

परामर्श फर्म एलिक्स पार्टनर्सका अनुसार अटो निर्माताहरूले गत वर्ष चिपको अभावका कारण २१० अर्बको बिक्री हातबाट गुमाएका छन् । चीनसँगको प्रतिस्पर्धाले नागरिक वा सैन्य प्रयोगका लागि मुख्य चिप क्षेत्रहरूमा प्रभुत्व जमाउन सक्छ, वा कम्पोनेन्टहरूमा अमेरिकी पहुँचलाई रोक्न सक्ने चिन्ता बढाएको छ।

अब अमेरिकी सरकार र कम्पनीहरूले घरेलु उत्पादन निर्माण गर्न र चिप्सको आपूर्तिलाई सुरक्षित गर्नको लागि अरबौँ खर्च गरिरहेका छन्। 

सन् २०२० देखि सेमिकन्डक्टर उद्योग सङ्घका अनुसार अर्धचालक कम्पनीहरूले देशभरि लगभग २०० अर्ब मूल्यको ४० परियोजनाहरू प्रस्ताव गरेका छन्ज, सले ४० हजार रोजगारीहरू सिर्जना गर्नेछ।

यस उद्योगकै ठूलो शर्तका रुपमा रहेको यसले अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक प्रतिस्पर्धाको रूपरेखा परिभाषित गर्दैछ र देशहरूको राजनीतिक, प्राविधिक र सैन्य फाइदा निर्धारण गर्दछ।

इन्टेल कर्पोरेशनका प्रमुख कार्यकारी प्याट गेल्सिन्जरले अक्टोबरमा वाल स्ट्रिट जर्नल सम्मेलनमा घोषणा गरे कि 'तेल भण्डारहरू कहाँ छन्, त्यसले विगत पाँच दशकदेखि भूराजनीतिलाई परिभाषित गरेको छ।'

'आगामी पाँच दशकसम्म चिप कारखानाहरू कहाँ छन् भन्ने कुरा बढी महत्त्वपूर्ण छ,' सन् १९०० को दशकमा तेल औद्योगिक अर्थतन्त्रको एक लिन्चपिन बनेपछि, अमेरिका विश्वको सबैभन्दा ठूलो उत्पादकहरू मध्ये एक बनेकाे थियाे।

सेमिकन्डक्टर आपूर्ति सुरक्षित गर्न थप जटिल छ। एक ब्यारेल तेल अर्को जस्तै छ, तर, सेमीकन्डक्टरहरू प्रकार, क्षमता र लागतहरूको फराकिलो दायरामा आउँछन् र हजारौं इनपुटहरू र असंख्य देशहरूमा फैलिएको बहुस्तरीय आपूर्ति श्रृंखलामा निर्भर हुन्छन्।

स्केलको अर्थतन्त्रलाई ध्यानमा राख्दै  अमेरिकाले यी सबै आफैं उत्पादन गर्न सक्दैन। 'अमेरिकामा शून्य अग्रणी उत्पादन छ,' चिप्स र विज्ञान ऐनको कार्यान्वयनको निरीक्षण गर्ने वाणिज्य कार्यालयका प्रमुख माइक श्मिटले भने, अगस्टमा राष्ट्रपति जो बाइडेनले एक कानूनमा हस्ताक्षर गरेका थिए जसले सेमिकन्डक्टर निर्माण र अनुसन्धानलाई ५२ अर्बको सब्सिडीको निर्देशन दिएको छ ।

'हामी अमेरिकालाई अग्रणी उत्पादनमा विश्वव्यापी लिडर बनाउने र अगाडि बढ्ने आत्मनिर्भर गतिशीलता सिर्जना गर्ने बारे कुरा गरिरहेका छौं। यसमा कुनै शंका छैन कि यो एक धेरै महत्वाकांक्षी उद्देश्य हो,' हालैको अभाव जसले सबैभन्दा बढी चोट पुर्‍यायो त्यसमा सबैभन्दा महँगो चिपहरू समावेश भएन, फोर्ड मोटर कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी जिम फर्लीले नोभेम्बरमा सान जोस क्यालिफोर्नियामा चिप कार्यकारीहरूको भेलामा भने कि कारखानाका कामदारहरू (उत्तर अमेरिकाका कामदारहरूले) चिप अभावको कारण गत वर्षको सुरुदेखि तीन पटक मात्रै पूरा हप्ता काम गरेका थिए। 

एफ १५० पिकअप ट्रकहरूमा विन्डशिल्ड वाइपर मोटरहरूका लागि आवश्यक ४० सेन्ट पार्टहरू सहित साधारण चिप्सको अभावले उत्पादन लक्ष्यभन्दा ४० हजार सवारी साधनहरू कम निमार्ण भएका छन् ।

सन् २०१४ सम्म स्यान डिएगो आधारित रेसमेड ईंकद्वारा बनाईएको स्लीप एपनियाको उपचार गर्ने मेसिनहरूमा हावाको चाप र आर्द्रता ह्यान्डल गर्न प्रत्येकमा एउटा मात्र चिप थियो। त्यसपछि यस कम्पनीले सेलुलर चिपहरू यन्त्रहरूमा राख्न थाल्यो जसले प्रयोगकर्ताहरूको निद्राको ढाँचा उनीहरूको स्मार्टफोन र उनीहरूका डाक्टरहरूलाई दिन थाल्यो ।

फलस्वरूप  यसको प्रयोग ८७ प्रतिशत बढ्यो । किनकि लगातार आफ्नो यन्त्रहरू प्रयोग गर्ने स्लीप एप्निया पीडितहरूको मृत्युदर कम छ, अपेक्षाकृत सरल चिपले जीवन बचाउन मद्दत गर्न सक्छ। 

रेसमेडले चिप अभावको समयमा सेलुलर चिपहरू पर्याप्त प्राप्त गर्न सकेन जब यसको मेसिनहरूको माग बढ्यो आंशिक रूपमा किनभने प्रतिस्पर्धीका उपकरणहरू फिर्ता बोलाइयो। केही आपूर्तिकर्ताहरूले आपूर्ति सम्झौताहरू रद्द गरे। बिरामीहरूले महिनौं पर्खाइको सामना गर्नुपरेको छ।

कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी मिक फारेलले भने कि उनले लामो समयदेखि रहेका आपूर्तिकर्ताहरूलाई आफ्नो (थोरै) उपकरणलाई प्राथमिकता दिन आग्रह गरिरहेको बताए ।

'मैले थप धेरै र अधिकको लागि सोधें र कृपया हामीलाई प्राथमिकता दिनुहोस् भने,' उनले भने, 'यो जीवन र मृत्युको मामला हो, हामी तपाईंलाई राम्रो महसुस गराउने कुराको लागि मात्र सोधिरहेका छैनौं।' कम्पनीले सिङ्गापुर र सिड्नीमा एसेम्बल गरिएका आफ्ना मेसिनहरूलाई कम आपूर्तिमा रहेका चिपहरू अन्य सजिलैसँग उपलब्ध भएका चिप प्रयोग गर्न पुनः डिजाइन गर्रिएको बताएको छ ।

यसले नयाँ चिप आपूर्तिकर्ताहरू खोज्यो। यसले घडी फिर्ता पनि गर्‍यो र सेलुलर चिप बिना यन्त्रको संस्करण जारी गर्‍यो। यद्यपि चिपको अभाव केही हदसम्म कम भएको छ र कम्पनीको सबैभन्दा नयाँ सास फेर्ने उपकरणहरूमा सेलुलर चिप ब्याक छ, फारेल चिन्तित छन् कि चिप आपूर्ति एक बाधा हुन सक्छ। 

गत मेमा उनी मेडिकल टेक्नोलोजी सीईओहरूको समूह मध्ये एक थिए, अमेरिकी वाणिज्य मन्त्री जीना रायमन्डोलाई मद्दतको लागि सम्मेलनमा बिन्ती गरेका थिए।

रायमन्डोका कर्मचारीहरूले अन्य संघीय एजेन्सीहरूलाई चिकित्सा उपकरणहरू आवश्यक रूपमा आपुर्ति गर्न आग्रह गर्दै वितरकहरूलाई बाइपास गर्न खरीददारहरूलाई सीधा निर्माताहरूसँग जडान गर्न मद्दत गरे।

चिप निमार्ण बढाउने बिषयमा अमेरिकी वाणिज्य मन्त्री रायमन्डोले भनेकी छन्,'हामीले यी कम्पनीहरूलाई ठूला बनाउनका लागि धकेल्नको लागि हामीसँग भएको प्रत्येक लाभको माध्यमबाट बाटो पत्ता लगाउनु पर्छ । मलाई इन्टेलले ओहायोमा २० अर्बको सुविधा लिने र यसलाई १०० अर्बको सुविधा बनाउने बारे सोच्न आवश्यक छ। हामीले टीएसएमसी वा सामसङलाई उनीहरूले एक महिनामा २० हजार वफरबाट १ लाख वफरम जान र संयुक्त राज्यमा सफल र लाभदायक हुन सक्छन् भनेर विश्वस्त पार्नु पर्छ। यहाँको सम्पूर्ण खेल यही हो।'

प्रविधिको तिव्र विकाससँगै हरेक क्षेत्रमा विद्युतीय उपकरणहरुमा चिपको प्रयोग बढ्दै जादा यो भविष्यको नयाँ तेल बनेको छ । र अब, चिपको निमार्ण हब बन्ने देश नै भविष्यको गेम प्लेयर हुनसक्ने देखिएको छ । सोही अनुसार अमेरिकाले आफ्नो लगानी र अनुसन्धान यस क्षेत्रमा बढाउन थालेको छ ।