नयाँदिल्ली। बौद्ध धर्म र भारत बीचको सम्बन्ध ईसा पूर्व पाँचौं शताब्दीदेखिको हो । भारतीय संस्कृति र समाजमा यस प्राचीन धर्मको प्रभाव गहिरो छ। बुद्ध धर्म मुख्यतया भारतमा प्रारम्भिक वर्षहरूमा अभ्यास गरिएको थियो । अशोकसहित देशका शासकहरूले राष्ट्रभर धर्म फैलाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए ।

आज बुद्ध धर्म भारतको सांस्कृतिक सम्पदाको एक महत्त्वपूर्ण भागको रूपमा रहेको छ । अप्रिल २०–२१ मा नयाँ दिल्लीमा आयोजित पहिलो वैश्विक बौद्ध शिखर सम्मेलनले बौद्ध विचारहरूसँग पुनः जडान गर्न र शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वलाई प्रवर्द्धन गर्ने नयाँ प्रयासको सङ्केत गरेको छ । 

संस्कृति मन्त्रालय र अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध परिसंघबीचको सहकार्यमा आयोजना गरिएको ग्लोबल बौद्ध शिखर सम्मेलन भारतको सफ्ट पावर कूटनीति मनाउँदै आजादीका अमृत महोत्सव अन्तर्गतको स्मरणको एक हिस्सासमेत हो । 

सम्मेलनमा विभिन्न देशका प्रख्यात बौद्ध भिक्षुहरूको सहभागिता रहेको थियो भने ३० देशका १७१ प्रतिनिधिहरू समसामयिक चुनौतीहरूबारे छलफल गर्न र बौद्ध दर्शन र चिन्तनमा आधारित समाधानहरू खोज्न भेला भएका थिए ।

बुद्ध धर्म र शान्ति, पर्यावरणीय सङ्कट, स्वास्थ्य र दिगोपना, नालन्दा बौद्ध परम्परा र तीर्थयात्राको संरक्षण, र जीवित सम्पदा र बुद्ध अवशेषहरू भारतको शताब्दीको लागि एक लचिलो आधारसहित शिखरको सावधानीपूर्वक क्युरेट गरिएका विषयवस्तुहरु हुन् । 

दक्षिण, दक्षिण पूर्व र पूर्वी एसियाका देशहरूसँगको पुरानो सांस्कृतिक सम्बन्धु, विश्वव्यापी मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्न बौद्ध धर्मको सान्दर्भिकता झल्काउँछ। बौद्ध धर्मले शान्ति, अहिंसा, करुणा र समझदारीलाई जोड दिन्छ । यसको शिक्षालाई आजको द्वन्द्व र आक्रामक युगमा पहिले भन्दा बढी सान्दर्भिक बनाउँछ।

शिखर सम्मेलनले बौद्ध नेताहरू, भिक्षुहरू र अन्तर धर्म संवाद विद्वानहरूलाई अर्थपूर्ण प्रवचनमा संलग्न हुन र साझा सरोकारहरूलाई सम्बोधन गर्ने तरिकाहरू खोज्नको लागि एक अद्वितीय प्लेटफर्म प्रदान गर्दछ । 

यसले विश्व शान्ति, शान्ति र सद्भावलाई प्रवर्द्धन गर्दै अन्य देशहरूसँग सांस्कृतिक र कूटनीतिक सम्बन्ध बढाउने लक्ष्य राखेको छ। भव्यता, उदारता र नैतिकतामा ध्यान केन्द्रित गर्दै बुद्ध धर्मले अझ शान्त र न्यायपूर्ण संसारको लागि बाटो प्रदान गर्दछ ।

भारतको विदेश मामिलाका विशेषज्ञ र भारतको सफ्ट पावर कूटनीतिमा राष्ट्रिय परियोजनाका प्रमुख अन्वेषक डा. महिपले बुद्ध धर्मका मूल्यहरूलाई बढवा दिन र अझ दिगोको लागि हाम्रो जीवन र समाजमा लागू गर्न पहिलो विश्वव्यापी बौद्ध शिखर सम्मेलनको महत्त्वलाई प्रकाश पार्छन् । 

शिखर सम्मेलन समकालीन समयमा बुद्ध धर्मको स्थायी सान्दर्भिकताको प्रमाण हो र विश्वव्यापी चुनौतीहरूको सामना गर्दा दया र समझको खाँचोमा परेको विश्वको लागि आशाको किरणको रूपमा काम गर्दछ ।