नयाँ दिल्ली । सरकारद्वारा बाहेक दृश्यमान विश्व मन्दीको बीचमा भारतको दक्षिण कश्मीरकी एक युवतीले आफ्नो एक कनाल जमीनमा किवी नर्सरी स्थापना गरेर ‘बाइट द बुलेट’ शुरु गरेकी छन् । यो एक अनौठो स्टार्ट–अप हो ।

जहाँ सामान्यतया स्नातक र स्नातकोत्तरले सरकारी जागिरको विकल्प रोज्छन् । तर यी युवती गौहर जबिनाले स्वरोजगार बन्ने चुनौती स्वीकार गरी कश्मीरका युवाका लागि प्रेरणाको स्रोत बनेकी छिन् । 

उदाहरणका लागि २४ वर्षीया गौहर जबिनाले धेरै सोच्ने कुरा उद्यमशीलता कहिल्यै भएको थिएन । 

दक्षिण कश्मीरको अनन्तनाग जिल्लाको डब्रुना आशाजीपोरा क्षेत्रमा किवीफ्रुट नर्सरी शुरु गरेर सफल उद्यमी बन्नको लागि उनले आफ्नो नर्सरीमा ‘ग्रिन पोश नर्सरी युनिट’ को नाममा पूर्णसमय किवी खेती शुरु गरेकी हुन् । उनले एमएससी गरेकी छिन् । 

शेर–ए–कश्मीर युनिभर्सिटी अफ एग्रिकल्चरल साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी विश्वविद्यालय कश्मीरका अर्थशास्त्र र कृषिका विद्यार्थीहरूले एसकेयूएसीटीद्वारा प्रयोगात्मक आधारमा बिरुवाहरू प्रस्तुत गरेपछि दक्षिण कश्मीरमा पहिलो पटक किवी खेती नर्सरीहरू सम्भव भएको हो । एसयूएसीटीले किवी खेतीका लागि केही प्रयोगात्मक बगैंचाहरू विकास गरेको छ ।

पत्रकारसँग कुरा गर्दै जबिनाले भनिन्, ‘केटीहरू आत्मनिर्भर हुनुपर्छ, आफ्नै हातले कमाउनुपर्छ, केटीहरूलाई आफ्नै केही गर भन्न चाहन्छु, किवीजस्तो व्यवसाय गर्न नचाहेको होस् । अरू कुनै व्यवसाय गर्न जसबाट उनीहरू कमाउन र आत्मनिर्भर रहन सक्छन् ।’

जबिनाका अनुसार एसकेएयूएसटी विश्वविद्यालयमा केही अनुसन्धान गरेपछि उनले यो किवी नर्सरीको अवधारणालाई बलियो बनाउन सक्षम भएकी हुन् । झुकाव उच्च घनत्व बिरुवातिर पनि थियो । बजार संरचनाका आधारमा किवीको माग निकै छ। 

बिरुवाको लम्बाइको आधारमा एउटा किवी जोडीको मूल्य रु ३०० देखि ५०० रुपैयाँसम्म पर्छ। एउटा किवीको मूल्य ३० देखि ४० रुपैयासम्म पर्छ र मुद्रास्फीति दर उच्च हुँदा यसको मूल्य लगभग ५० प्रति टुक्रा पर्छ। कश्मीरको बजारमा किवीको मूल्य दिनहुँ बढ्दै गएको छ । 

‘मैले दुई वर्षअघि स्क्वास्ट विश्वविद्यालयमा पढ्दा यो व्यवसाय शुरु गरेकी थिएँ, पढाइको क्रममा मैले सोचेँ कि किन कृषिसँग सम्बन्धित व्यवसाय शुरु नगर्ने जसले मलाई नाफा दिन्छ र म आत्मनिर्भर हुनेछु । मैले किवीहरूको धेरै माग देखेकी छु।  त्यसैले घरमा पनि किन नगर्ने सोचेँ । मैले शुरु गरेपछि धेरै केटीहरूले फोन गरे र मबाट प्रेरणा पाएको भने । केटाहरुले गर्न सक्छ भने केटीहरूले किन गर्दैनन्,’ उनले भनिन् ।

कश्मीरको हावापानी यस फलका लागि उपयुक्त रहेको जबिनाले बताइन्। ‘म हेर्न चाहन्थेँ कि हिमाचल प्रदेशमा किवी खेती गर्न सकिन्छ । दुवै राज्यको हावापानी लगभग उस्तै हुँदा कश्मीरमा किन हुँदैन ?, उनले भनिन् । 

जबिनाले किवी व्यवसायको बारेमा सिक्न चाहने अन्य केटीहरूलाई पनि अगाडि आउन र तालिम लिन प्रोत्साहित गर्छिन् ताकि उनीहरूले पनि आफ्नो इकाई खोल्न सकुन् ।

जबिनाको नर्सरी युनिटमा हाल तीनदेखि चार सय जोडी नर र महिला किवीका बिरुवा बिक्रीका लागि छन् । ‘मेरो नर्सरीमा दक्षिण कश्मीरका मानिसहरू किन्न आउँछन् र आजसम्म त्यस्ता सयौं बिरुवाहरू मैले बेचेकी छु । 

उनका अनुसार गत वर्ष उत्तरी कश्मीरको सोपोर शहरका किसान बसिर अहमद वार थिए । जसले कश्मीर उपत्यकामा पहिलो पटक किवी खेती सम्भव बनाएका थिए ।