नयाँ दिल्ली। उद्यमशीलताको भावना भारतको सांस्कृतिक र आर्थिक परिवेशमा सम्मिलित छ र विगत एक दशकमा उद्यममा लाग्ने युवा पुस्ताको सङ्ख्या बढिरहेको छ।

प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको 'नयाँ भारत' को सपना साकार हुँदै छ र देश अब विश्वको तेस्रो ठूलो स्टार्टअप इकोसिस्टम बनेको छ। इकोसिस्टममा स्टार्टअपहरूको महत्त्व सामाजिक समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्ने क्षमतासँगै बढेको छ। महासागरहरूमा प्लास्टिकको फोहोर घटाउनेदेखि नै स्टार्टअपहरूले मानव जीवनका सबै पक्षहरूलाई आक्रमण गरेका छन्।

भारतको सन् १०१६ मा ४५२ स्टार्टअपहरूबाट सुरु भएको र अहिले ८४ हजारभन्दा बढी पुगेको छ। सन् २०११ मा यूनिकोर्नको अवधारणा- १-बिलियन डलरभन्दा बढी मूल्यको निजी रूपमा आयोजित उद्यम-पुँजी-समर्थित स्टार्टअप कम्पनी हो।

आज, भारतले ३५० बिलियनभन्दा बढीको संचयी मूल्याङ्कनका साथ १०० भन्दा बढी युनिकर्नहरू भएकोमा गर्व गर्दछ। प्राविधिक विकास र सरकारी सहयोगदेखि युवाहरूको मानसिकतामा परिवर्तन र कोषका अवसरहरूको उपलब्धतासम्म, असङ्ख्य कारकहरूले देशको स्टार्टअपको वृद्धिलाई योगदान गरिरहेको छ। 

टेक्नोलोजी स्टार्टअपहरूका लागि एकल सबैभन्दा ठूलो सक्षम कर्ता भएको छ र सन् २०२० मा कोभिड-१९ महामारीको पृष्ठभूमिमा पनि उद्यमशीलतामा बूम रेकर्ड गरिएको थियो, त्यसअघि डिजिटलको प्रविधि अपनाउने प्रचलन यति पहिले भएको थिएन।

आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स, क्लाउड कम्प्युटिङ, ब्लकचेन र अन्य उदीयमान प्रविधिहरूले स्टार्टअपहरूलाई उनीहरूको व्यवसाय सुरु गर्न र बढाउन, नवीनता अन्वेषण गर्न र लागत कटौती गर्न थप सहयोग गरिरहेको छ। 

त्यहाँ देशमा लगभग २७ हजार सक्रिय प्राविधिक स्टार्टअपहरू छन्, जसले विशेष गरी दिगो विकास लक्ष्यहरू (एसडीजी) सँग सम्बन्धित क्षेत्रहरूमा बढ्दो नवीनता र गहिरो प्रविधि अपनाउन जारी राख्ने अपेक्षा गरिएको छ।

भारतमा डीप-टेक इकोसिस्टम द्रुत गतिमा बढिरहेको छ। पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार लगभग 19 प्रतिशत भारतीय स्टार्टअपहरू गहिरो-टेक स्पेसमा छन्। तिनीहरूमध्ये धेरैले देशलाई दिगोपन लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न मद्दत गर्न प्रविधिको प्रयोग गरिरहेका छन्।