श्रीनगर । अनुच्छेद ३७० को ऐतिहासिक खारेजीपछि जम्मू र कश्मीरले विभिन्न क्षेत्रहरूमा उल्लेखनीय परिवर्तन गरेको छ । नयाँ अवसर र विकासको लागि मार्ग प्रशस्त गरेको छ ।

यस क्षेत्रका शैक्षिक संस्थाहरू कुनै अवरोध बिना नै सञ्चालनमा रहेका छन् । सिमलेस इन्टरनेट सेवाहरूको उपलब्धताले डिजिटल व्यवसायको विस्तारको लागि उत्प्रेरकको रूपमा काम गरेको छ ।

विभिन्न क्षेत्रमा पर्यटकको घुइँचो बढेको छ। सीमावर्ती पर्यटनले निकै लोकप्रियता पाइरहेको छ। देशका विभिन्न भागबाट आगन्तुकहरू आकर्षित भएका छन्। यी परिवर्तनहरूको बहुआयामिक प्रभाव अन्वेषण गर्दा स्थानीय बासिन्दाहरू व्यवसाय मालिकहरूसँग मिलेर बसेको पाइन्छ । जसले यस क्षेत्रको अनुच्छेद ३७० पछिको युगमा आफ्ना अनुभवहरू र अन्तर्दृष्टिहरू साट्छन् । 

शैक्षिक संस्थानहरूको निर्बाध कार्य प्रणाली धारा ३७० पछिको परिवर्तनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सकारात्मक परिणामहरू मध्ये एक हो । सङ्क्रमणकलामा चुनौतीहरूको बाबजुद पनि विद्यालय र कलेजहरू खुला रहेका छन्। जसले विद्यार्थीहरूलाई स्थिर र निर्बाध सिकाइ वातावरण उपलब्ध गराएको छ।

श्रीनगरको सरकारी विद्यालयका शिक्षक अजाज अहमदले ल्याएका अवसरहरूप्रति आफ्नो उत्साह व्यक्त गरे। "संक्रमणकालमा शिक्षाप्रतिको हाम्रो प्रतिबद्धता अटल रह्यो," उनले भने।

"हाम्रा विद्यार्थी र कर्मचारीहरूले देखाएको लचिलोपन सराहनीय थियो। हामी युवाहरूमा सिक्ने र शैक्षिक वृद्धिको लागि नयाँ जोस देखिरहेका छौँ," उनले भने।

अर्का शिक्षक मोहम्मद इस्माइलले शिक्षाको निरन्तरताले विद्यार्थीमा आशा जगाउने मात्र नभएर उनीहरूलाई आफ्नो आकाङ्क्षा पूरा गर्न र फल्ने मञ्च पनि दिएको बताए।

इन्टरनेट सेवाहरूको निर्वाध सञ्चालनले यस क्षेत्रमा डिजिटल व्यवसायहरूको विकासको लागि उत्प्रेरकको रूपमा काम गरेको छ। स्टार्टअप र उद्यमीहरूले यस क्षेत्रको अर्थतन्त्रलाई सुदृढ पार्दै नयाँ पाइने अवसरहरूको पूँजीकरण गरेका छन्।

जम्मूकी एक युवा उद्यमी आइशा खानले यसै अवधिमा आफ्नो अनलाइन फेसन बुटिक सुरु गरिन्। "सिमलेस इन्टरनेट सेवाको उपलब्धताले गेम चेन्जर भएको छ," उनले भनिन्। "यसले हामीलाई देशभरका ग्राहकहरूसम्म पुग्न सशक्त बनाएको छ र पहिले पहुँच बाहिर रहेका बजारहरू खोलेको छ।"

डिजिटल व्यवसायको फस्टाउँदै हुनु यस क्षेत्रको सम्भाव्यता र डिजिटल युगलाई अँगाल्ने तयारीको प्रमाण हो।

जम्मू र कश्मीरमा पर्यटनले आफ्नो परम्परागत सीमाहरू पार गरेको छ, सीमा पर्यटनले अत्यधिक लोकप्रियता प्राप्त गरेको छ। देशका विभिन्न भागका आगन्तुकहरू अहिले नियन्त्रण रेखा (एलओसी) को दुवै छेउमा पर्यटकहरूबीच मनमोहक हुटिङ र हात हल्लाउने आदानप्रदानमा आकर्षित भएका छन् ।

दिल्लीका पर्यटक राहुल वर्माले आफ्नो अनुभव सुनाए । "विभिन्न देशका आगन्तुकहरू बीचको सौहार्द र न्यानो आदानप्रदान साँच्चै अद्वितीय छ", उनले भने, "सीमानाहरू विघटन भएको देख्न पाउँदा हृदयस्पर्शी छ। एक क्षणको लागि भए पनि र सीमाना पार गर्ने एकताको भावनाको साक्षी छ।"

सीमा पर्यटनको उदयले सांस्कृतिक आदानप्रदान र समझदारीको लागि ढोका खोलेको छ, थप समावेशी र जोडिएको संसारलाई बढावा दिएको छ । परिवर्तनको गहिरो बुझाइ प्राप्त गर्न, हामीले स्थानीय बासिन्दा र व्यवसाय मालिकहरूसँग कुरा गर्‍यौँ, जसले परिवर्तनहरू प्रत्यक्ष रूपमा देखेका छन् ।

केरनमा घर बस्ने मालिक सुहेल अहमदले यस क्षेत्रमा सकारात्मक प्रभाव पारेकोमा कृतज्ञता व्यक्त गरे। उनले भने, "पर्यटनले हाम्रो जीविकोपार्जन मात्र होइन, सांस्कृतिक आदानप्रदान र समझदारी पनि ल्याएको छ । हामी हाम्रो धन्य क्षेत्रलाई निरन्तर सुधार गर्न समर्पित छौँ, हाम्रो भूमिको समृद्ध इतिहास साझा गर्दै पर्यटकहरूको सुरक्षा र सुरक्षा सुनिश्चित गर्न।"

श्रीनगरका एक पसलदार फिरदौस अहमदले पर्यटकको चाप बढेकोले आर्थिक वृद्धिलाई प्रकाश पारे। "पर्यटकको आगमनले हाम्रो व्यवसायमा नयाँ जीवन ल्याएको छ," उनले भने। "हामीले विश्वलाई हाम्रो संस्कृति र सम्पदा देखाउँदै स्थानीय रूपमा निर्मित हस्त शिल्प र स्मृति चिन्हहरूको मागमा वृद्धि भएको देखेका छौँ।"

यस क्षेत्रले अनुच्छेद ३७० पछिको युगको अवसर र चुनौतीहरूलाई अँगालेको रूपमा यो स्पष्ट छ कि जम्मू र कश्मीरमा नयाँ बिहानी उदय भएको छ। यहाँका मानिसहरूले देखाएको लचिलोपन, फस्टाउँदै गरेको व्यवसाय र सीमा पर्यटनको वृद्धिले आफ्नै सर्तमा फस्टाउन तयार रहेको क्षेत्रको चित्र कोर्छ।

रूपान्तरणले एकता, समृद्धि र समावेशितालाई बढवा दिँदै उज्यालो भविष्यको लागि आधार तयार गरेको छ। यस नयाँ दिनमा सूर्य उदाउँदा, जम्मू र कश्मीर अगाडि रहेको असीम सम्भावनालाई अँगाल्न तयार छ।

सन् २०१८ मा १ हजार ७६७ रहेको आतङ्कवाद-पृथकतावादी उद्देश्यसँग सम्बन्धित सङ्गठित ढुङ्गा हानेका घटना सन् २०२३ मा शून्यमा पुगेको छ भने सन् २०१८ मा सङ्गठित बन्द/हडतालका ५२ घटना भए पनि सन् २०२३ मा शून्यमा झरेको छ । 

२०२३ गृह मन्त्रालयको हलफनामाले हाई लाइट गर्दछ कि निर्णायक आतङ्कवाद विरोधी उपायहरूले आतङ्कवादको इको-सिस्टमलाई ध्वस्त पारेको छ। जसको परिणामस्वरूप आतङ्कवादी भर्तीमा २०१८ मा १९९ बाट २०२३ मा १२ मा उल्लेखनीय गिरावट आएको छ।

यसैबीच लेफ्टिनेन्ट गभर्नर मनोज सिन्हाले भने कि सङ्घले शान्ति र विकासको नयाँ युग देखिरहेको छ।

उनले फिल्म उद्योगसँग जम्मू-कश्मीरको बन्धनलाई पुनर्जीवित गर्ने प्रयास पनि गरे। "फिल्म नीति र जिल्लाहरूमा सिनेमा हलहरू खोल्ने जस्ता महत्त्वपूर्ण कदमहरूले जम्मू-कश्मीरमा एक जीवन्त फिल्म इकोसिस्टम सिर्जना गरेको छ।"

जम्मू-कश्मीर चलचित्र निर्माताहरूको लागि सबैभन्दा मन पर्ने गन्तव्य भएको छ र गत वर्ष ३०० भन्दा बढी चलचित्र र वेब शृङ्खलाहरू खिचिएका थिए। यसले स्थानीय युवालाई ठूलो अवसर पनि दिएको छ’, उनले भने।

यस वर्षको सुरुमा सिन्हाले संयुक्त अरब इमिरेट्सका व्यवसायी नेताहरूलाई विकासमा साझेदार बन्न र थप समृद्ध, समान र जीवन्त केन्द्र शासित प्रदेश बनाउन सँगै अघि बढ्न आमन्त्रित गरे।

उनले भारत-यूएई लगानी शिखर सम्मेलनलाई सम्बोधन गरेका थिए र यूएई र देशभरका व्यापार प्रतिनिधिहरूसँग एसकेआईसीसीमा अन्तरक्रिया गरेका थिए ।

यस वर्षको सुरुमा श्रीनगरमा विश्वको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र जी २० को भर्खरैको बैठकको सफल आयोजनाले पनि कश्मीरलाई विश्वव्यापी पर्यटन नक्सामा ल्याएको छ । किनकि त्यहाँ विदेशी पर्यटकहरूबाट सोधपुछ र बुकिङमा उल्लेखनीय वृद्धि भएको छ।