मुजफ्फरावाद। पाकिस्तान प्रशासित काश्मीरका मानिसहरूले पछिल्ला केही दशकदेखि पाकिस्तानद्वारा प्राकृतिक स्रोतहरूको दोहनको कारण गम्भीर पर्यावरणीय खतराहरूको सामना गरिरहेका छन्।

घट्दै गएको पानीको भण्डार र जङ्गलमा लागेको आगो यस क्षेत्रका स्थानीय जनतालाई चिन्तित गर्ने सामान्य समस्या हुन्। तर, यस विषयमा अधिकारीहरूले अहिलेसम्म कुनै कदम चालेका छैनन्।

पीओकेका एक स्थानीय राजा मुहम्मद मुमताजले भनिन्, 'जङ्गलमा आगलागी, चोरी सिकार, तस्करी र भ्रष्टाचार जस्ता कारणले दिनहुँ हाम्रा वनहरू नष्ट भइरहेका छन्। सरकारले मानिसहरूलाई वनको महत्त्वबारे सचेत गराउनु पर्छ। यी स्रोतहरूको महत्त्व नबुझ्ने र उनीहरूप्रति आफ्नो भावनाको अनुभूति नगर्दा स्थितिमा सुधार आउन सकेको छैन।'

मुमताजले भनिन्, 'अत्यधिक जनसङ्ख्या र अनुचित हेरचाहका कारण पीओकेका वनहरू नष्ट हुँदै गएका छन्। त्यसैले उनीहरू जङ्गलमा आगलागीको जोखिममा परेका छन्। यो समस्या समाधान गर्न एकजुट प्रयास आवश्यक छ।'

भारतमा रूखहरूको लागि भर्खरै सुरु गरिएको पेन्सन योजनाको उदाहरण उद्धृत गर्दै मुमताजले पीओकेमा यस्तो योजना लागू गर्न माग गरे ताकि पीओकेका जङ्गलहरू संरक्षण गर्न सकिन्छ र मानिसहरूले वन र जमिनको स्रोतको हेरचाह गर्न सक्छन्।

हाल, पाकिस्तान प्रशासित काश्मीरमा वन क्षेत्र ११ प्रतिशत भन्दा कममा घटेको छ, र पाकिस्तानमा यो सङ्ख्या अझ कम छ। यसतर्फ न जनताको चासो छ न सरकारलाई नै चासो रहेको देखिन्छ।

प्रदूषित नदीको समस्यालाई उजागर गर्दै मुमताजले मानिसहरूले सिधै स्थानीय नदीहरूमा फोहोर फाल्ने गरेको बताए। उनले यस्ता गतिविधि बन्द गर्नुपर्ने र रोक्नको लागि उचित व्यवस्था हुनुपर्नेमा जोड दिए। खोलामा फोहोर फाल्ने यस्ता गतिविधिले माछा मार्ने, खान पानीलगायतका स्थानीय स्रोतलाई असर गर्ने उनको भनाइ छ। उनले जमिनको जानकारी भएकाले सरकारले वन विज्ञलाई संलग्न गराउनु पर्ने बताए।

गिलगिट बाल्टिस्तान (जीवी) र पीओकेका पहाडी क्षेत्रहरूसँग सम्बन्धित अर्को व्यक्तिले भने कि उनीहरूले यो पानी लामो समयदेखि ढुवानी गर्दै आएका छन्। ‘महिनादेखि पानी परेको छैन, हाम्रा जङ्गल ध्वस्त हुँदै छन्, पोखरी सुक्दै छन्, त्यसैले हाम्रा जनताका लागि खानेपानीको आपूर्ति कम भएको छ, हामी र हाम्रा महल दुवैका लागि खाना पकाउन र पिउनका लागि यो पानी जतिसुकै नराम्रो भए पनि प्रयोग गर्छौँ।'

उनले भनिन्, 'पहाडबाट आउने यी मौसमी सहायक नदीहरू हाम्रा लागि अन्तिम आशा हुन्, पानीको अर्को स्रोत नभएकाले यी पनि छिट्टै सुक्नेछन्।'

पीओकेमा जलवायु परिवर्तनका कारण, वर्षामा कमी, प्रदूषणमा वृद्धि, र जङ्गलको आगोले भूमिगत जल स्तर घटेको छ। यस क्षेत्रमा कुवा र पोखरी नहुँदा लामो दूरीबाट पानी लिन आउने मानिसहरूको बारेमा स्थानीयले बताएका छन्।