ढाका। बङ्गलादेश राजनीतिक अनिश्चितताको अवधिबाट गुज्रिरहेको छ। वर्तमान सरकारले पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनाको १५ वर्षे शासनलाई कमजोर पार्न खोजेको छ। यस कदमलाई विगत र यसका महत्त्वपूर्ण उपलब्धिहरूलाई मेटाउने प्रयासको रूपमा हेरिएको छ, देशलाई अशान्ति, अराजकता र आर्थिक पतनको खतरामा पारेको छ।
२००८ देखि २०२४ सम्म बङ्गलादेशको नेतृत्व गर्ने शेख हसिनालाई अभूतपूर्व आर्थिक वृद्धि र विकासको अवधिमा देशको नेतृत्व गर्ने श्रेय दिइन्छ। उनको नेतृत्वमा, बङ्गलादेशको जिडिपी १९९१ मा ५४ बिलियन डलरबाट २०२१ सम्म ४१६ बिलियन डलरमा बढाएर उल्लेखनीय परिवर्तनमा लगाइयो। यो वृद्धि राम्रो जीवन अवस्था, बाल श्रममा उल्लेखनीय कमी र प्रतिव्यक्ति आयमा भएको वृद्धिमा प्रतिबिम्बित भएको थियो।
हसिनाको कार्यकाललाई भारतसँगको सम्बन्ध सुदृढ पार्ने उनको निर्णायक प्रयासहरू भएका थिए। जसले बङ्गलादेशको आर्थिक सफलतामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। २०१० मा, भारतले बङ्गलादेशलाई एक बिलियन डलरको क्रेडिट लाइन विस्तार गर्यो। जुन देशले प्राप्त गरेको सबैभन्दा ठूलो आर्थिक सहायता हो। यस सहकार्यले रामपाल पावर स्टेसन र ऐतिहासिक पद्मा ब्रिज लगायत धेरै पूर्वाधार परियोजनाहरू निर्माण भए। जसले बङ्गलादेशको विकासलाई अगाडि बढाउन महत्त्वपूर्ण पुगेको छ।
भारतले बङ्गलादेशको रेडिमेड गार्मेन्ट क्षेत्रलाई प्रवर्द्धन गर्न पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। जुन देशको प्रमुख उद्योगहरू मध्ये एक हो। २०१० र २०२३ को बीचमा, भारतमा बङ्गलादेशको निर्यात बढ्यो, रेडिमेड गार्मेन्ट निर्यात उल्लेखनीय रूपमा बढ्यो। कोभिड महामारी र बढ्दो भूराजनीतिक तनाव जस्ता चुनौतीहरूको बाबजुद, भारतले आवश्यक आपूर्ति र खोपहरू उपलब्ध गराउँदै बङ्गलादेशको लागि भरपर्दो साझेदार बनेको छ।
दुई देशबीच जमिन, नदी र समुद्रको माध्यमबाट सामानको सस्तो ढुवानी सुनिश्चित गर्नका लागि धेरै सम्झौता र प्रोटोकलहरू पनि छन्। हवाई सम्पर्क धेरै गुणा बढेको छ। कृषि, शिक्षा, स्वास्थ्य आदि क्षेत्रमा सहकार्य बढेको छ। भारतले बङ्गलादेशी नागरिकको भिसा अनुमोदन झन्डै १० गुणा बढाएको छ। यसले बङ्गलादेशी नागरिकहरूलाई सस्तो मूल्यमा भारतीय अस्पतालहरूमा सुपर-विशेषता स्वास्थ्य सेवा पाउन मद्दत गरेको छ।
यद्यपि, वर्तमान सरकारले हसिनाको विरासतबाट आफूलाई टाढा राख्ने प्रयासहरूले यी महत्त्वपूर्ण सम्बन्धहरूको भविष्यको बारेमा चिन्ता बढाइरहेको छ। बङ्गलादेशले आफ्नो ऊर्जा जीवन रेखा गुमाउने जोखिम बढ्दै गएको छ। किनकि भारतले हाल देशको १५ देखि २० प्रतिशत बिजुली आपूर्ति गर्दछ। ढाकाले पहिले नै भारतीय आपूर्तिकर्ताहरूलाई भुक्तानी गर्न ढिलाइ गरिरहेको छ। त्यसैले सम्बन्धमा थप बिग्रने अर्थतन्त्रमा गम्भीर असर पर्न सक्छ।
बङ्गलादेशमा चलिरहेको राजनीतिक द्वन्द्वले वर्षौँको प्रगतिलाई पूर्ववत् गर्ने र देशलाई अशान्ति र अल्प विकासको चक्रमा डुबाउने खतरा छ। देश यस सङ्कटसँग जुधिरहेको बेला, यसको अर्थतन्त्र र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको भविष्य सन्तुलनमा झुन्डिएको छ। आगामी महिनाहरूमा लिइएका निर्णयहरू बङ्गलादेशले आफ्नो वृद्धिलाई निरन्तरता दिन सक्छ वा अस्थिरताको लामो अवधिमा झर्छ भनेर निर्धारण गर्न महत्त्वपूर्ण हुनेछ।
