काठमाडौं । महात्मा विदुरले विदुर नीतिमा जनता र समाजको हितका लागि धेरै प्रभावकारी कुराहरू उल्लेख गरेका छन् । विदुर महाभारत कालका एक महत्त्वपूर्ण पात्र थिए। भनिन्छ, भीष्म पितामह पनि उहाँसँग परामर्श गर्थे। विदुरका यी नीतिहरूले मानिसले कठिन परिस्थितिलाई सजिलै पार गर्न सक्छ।
ईर्ष्यी घृणी त्वसंतुष्ट: क्रोधनो नित्यशड्कितः।
परभाग्योपजीवी च षडेते दुखभागिनः।।
यस श्लोकमा विदुरले ईर्ष्यालु, घृणा गर्ने, असन्तुष्ट, असन्तुष्ट, सधैँ शङ्का गर्ने र अरूमाथि आश्रित हुनेहरू सधैँ दुःखी हुने बताएका छन्। यस्ता ६ दोष भएका व्यक्तिले जीवनभर आफ्नो भाग्यलाई श्राप दिइरहन्छ ।
अष्टौ गुणा: पुरुषं दीपयन्ति, प्रज्ञा च कौल्यं च दम: श्रतुं च।
पराक्रमश्चबहुभाषिता च दानं यथाशक्ति कृतज्ञता च।।
महात्मा विदुरका अनुसार बुद्धि, कुलीनता, संयम, ज्ञान, बहादुरी, कम बोल्ने, परोपकारी र अरूको उपकारलाई सम्झने गरी आठ गुण भएका व्यक्तिको समाजमा बढी सम्मान हुन्छ ।
विदुर नीतिको यस श्लोकमा विदुरले निद्रा, आलस्य, भय, क्रोध, निन्द्रा र कुनै पनि काममा ढिलाइ जस्ता छ वटा दोष हुने मानिसले कहिल्यै सफलताको सिँढी चढ्न सक्दैन भनी बताएका छन्।
येऽर्थाः स्त्रीषु समायुक्ताः प्रमत्तपतितेषु च।
ये चानार्ये समासक्ताः सर्वे ते संशयं गताः।।
विदुर नीतिको यस श्लोकमा विदुरले धनको महत्त्व बताइरहेका छन् । विदुर भन्छन्- नारी, अल्छी, पापी र अधर्मी पुरुषहरूलाई धन धेरै सावधानीपूर्वक दिनु पर्छ।
