ढाका। विद्यार्थी राजनीतिले बङ्गलादेशमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव प्राप्त गरेको छ। जसको उदाहरण हालैको नोबेल पुरस्कार विजेता प्रोफेसर मुहम्मद युनुस र उनको अन्तरिम सरकारको उदयले हो। तैपनि, यस अध्यायको वरिपरि प्रारम्भिक समर्थन र उत्साहको बाबजुद, अन्तरिम प्रशासनले आफ्नो राजनीतिक अनुभव र सङ्गठनात्मक शक्तिको कमीको कारणले ठूलो चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ।

अवामी लिग सरकारको पतनपछि युनुसको नेतृत्वमा रहेको अन्तरिम सरकारलाई गहन छानबिन भइरहेको छ। प्रशासन, अब मात्र नौ दिन पुरानो, पहिले नै महत्त्वपूर्ण कर्मचारी परिवर्तन देखेको छ। दुर्गा पूजा र अवामी लीग राजनीतिमा उनको टिप्पणीको विवादको बीचमा ब्रिगेडियर जनरल (रिटायर्ड) एम. सखावत हुसेन, एक पटक आफ्नो बुद्धिमत्ता र निर्वाचन आयुक्त लगायतका अघिल्लो भूमिकाहरूको लागि प्रशंसा गरिएको थियो तर गृह मन्त्रालयबाट हटाइयो। उनलाई कपडा तथा जुट विकास मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको छ भने लेफ्टिनेन्ट जनरल (निवृत्त) जहाँगिर आलम चौधरीलाई गृह सल्लाहकारमा तोकिएको छ।

बिएनपी र जमातलगायत विभिन्न राजनीतिक शक्तिहरूको बढ्दो दबाबलाई सम्बोधन गर्न अन्तरिम सरकारले थप समायोजन गरेको छ। विद्यार्थी नेता नाहिद इस्लाम र आसिफ महमूद साजिब भुइयालाई मन्त्री नियुक्त गरिएको छ। जसले पद, दूरसञ्चार, सूचना प्रविधि र श्रम तथा रोजगार जस्ता प्रमुख विभागहरूको निरीक्षण गर्नेछन्। ढाका विश्वविद्यालयसँग सम्बद्ध दुवै नेताहरू अहिले अन्तरिम प्रशासनमा केन्द्रीय व्यक्तित्व हुन्।

राजनीतिमा विद्यार्थीको संलग्नता अभूतपूर्व नभए पनि, सीमित राजनीतिक अनुभव भएका व्यक्तिहरूमाथि अन्तरिम सरकारको निर्भरताले प्रभावकारी रूपमा शासन गर्ने क्षमताको बारेमा चिन्ता बढाउँछ। सैन्य र राजनीतिक शक्तिदेखि जनताको अपेक्षासम्मका विभिन्न दबाबहरू व्यवस्थापन गर्ने आवश्यकताले सुशासनको चुनौती थप जटिल छ।

अघिल्लो अवामी लिग प्रशासनसँग व्यापक असन्तुष्टिको बीचमा देशलाई स्थिर बनाउने प्रयास गर्दा अन्तरिम सरकारले अप्ठ्यारो युद्धको सामना गरिरहेको छ। भ्रष्टाचार र कुव्यवस्थापन विरुद्धको जनभावना अझै पनि उच्च छ। जसले युनुस र उनको टोलीलाई अस्थायी प्रोत्साहन दिएको छ। यद्यपि, यो समर्थन कमजोर छ र सुशासनका सीमितताहरू अझ स्पष्ट हुँदै जाँदा कम हुन सक्छ।

अहिलेको राजनीतिक परिवेशमा सेनाको भूमिका पनि उल्लेखनीय छ। अवामी लिगले छाडेपछि सेनाले विद्यार्थी आन्दोलनको फाइदा उठाएर बिएनपी र जमातको सामना गर्ने प्रयास गरेको छ। सेनाको रणनीतिमा नागरिक कर्तव्यहरू व्यवस्थापन गर्न र सार्वजनिक समर्थन कायम गर्न विद्यार्थीहरू प्रयोग गर्ने गर्दै छ। जबकि अवामी लिग र बीएनपीको सहभागिता बिना चुनावको सम्भावनालाई विचार गरिएको छ।

जनताबाट अस्थायी स्वीकृतिको बाबजुद, अन्तरिम सरकारको अनुभवको कमी र सैन्य समर्थनमा निर्भरताले महत्त्वपूर्ण जोखिम खडा गर्छ। प्रशासनले सीमित समय र अख्तियारको प्रयोग गर्दा असहमति र राजनीतिक अशान्तिको सम्भावना उच्च छ। यी चुनौतीहरू सामना गर्न र जनताको विश्वास कायम राख्न अन्तरिम सरकारको क्षमता आगामी महिनाहरूमा महत्त्वपूर्ण हुनेछ।

बीएनपी जस्ता राजनीतिक शक्तिहरू आफ्नो स्थिति सुदृढ गर्न र समर्थकहरूसँग पुनः जोड्ने काम गरिरहेका छन्। तर अन्तरिम सरकारको सम्भावना अनिश्चित छ। नयाँ विरोध र राजनीतिक अस्थिरताको सम्भावनासँगै युनुस नेतृत्वको प्रशासनले आफ्नो शासन क्षमताको कडा परीक्षाको सामना गर्नेछ।

बङ्गलादेशको राजनीतिक परिदृश्यको भविष्य अन्तरिम सरकारले आफ्ना कमजोरीहरू हटाउन र भइरहेको जटिल गतिशीलतालाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न कत्तिको सक्षम छ त्यसमा निर्भर हुनेछ। यो नयाँ प्रशासनले आफ्नो प्रारम्भिक अवरोधहरू पार गर्न र बङ्गलादेशी जनताको अपेक्षाहरू पूरा गर्न सक्छ कि भनेर निर्धारण गर्न आगामी महिनाहरू महत्त्वपूर्ण हुनेछन्।