काठमाडौं । शब्द प्रशोधन सफ्टवेयर (word processing software) छान्दा प्रयोगकर्ताहरू निर्भरता र गोपनीयता सुरक्षाहरू सबैभन्दा पहिले हेर्छन्। तर, पछिल्लो जनसम्पर्क संकट (public relations crisis) पछि चीनमा आधारित किंगसफ्टसकाे डब्ल्यूपीएस (Wi-Fi® Protected Setup) अफिस (WPS Office) का प्रयोगकर्ताहरू दोहोरो रुपमा चिन्तित हुन थालेका छन् ।

चिनियाँ बिजनेस किंगसफ्टले बेइजिङबारे टिप्पणी अथवा आलोचना गरिएका सामग्रीलाई हटाउने र निगरानी गर्ने गरेको पाइएपछि अहिले कम्पनीको चर्काे आलोचना भइरहेको छ ।

डब्ल्यूपीएस क्लाउड प्लेटफर्म जसले माइक्रोसफ्ट ३६५ जसरी नै प्रयोगकर्ताहरूलाई उनीहरूको कागजातहरू क्लाउड वा स्थानीय रूपमा सेभ गर्न दिन्छ ।

चिनियाँ नेटिजन्सहरूले डब्ल्यूपीएस अफिसले व्यापकरुपमा तिनीहरूका कागजातहरु हेरफेर गरेको र चिनियाँ अधिकारीहरुलाई मन नपर्ने कुरा समावेश भएमा डिलिटसमेत गरिएको दाबी गरेका छन् ।

पेन नाम मितु अन्तर्गत लेखिका आफ्नो १३ लाख क्यारेक्टरको एक अप्रकाशित कागजात फेला नपारेको बताएकी छिन् । क्लाउडमा मात्रै नभएर उनले आफ्नो लोकल डेक्स्कटपको डब्ल्यूपीएस अफिसमा समेत यो सामग्री फेला नपरेको बताइन् ।

मितुले आफ्नो यो घटना एक चिनियाँ साहित्यक फोरम एलकोंगमा जुन २०२२ मा लेखेकी थिइन् । तर जुलाईमा अन्य धेरैले यस्तै समस्या राखेपछि यो घटना बाहिरिएको हो ।

लेखिकाले चीनमा आधारित कम्पनीलाई आफूमाथि जासुसी गरेको र डेक्स्कटपमै सुरक्षित गरिएको सामग्री समेत मेटाएको आरोप लगाएकी छन् । कथित अवैधानिक सामग्री भन्दै आफ्नो उपन्यासको मस्यौदा डिलिट गरिएको आरोप उनको छ ।

सुरुमा यो कुरालाई अस्वीकार गरे पनि पछि किंगसफ्ट कम्पनीले चिनियाँ साइबर सुरक्षा कानुनलाई उदृत गर्दै कागजात भित्रका सामग्री सेन्सर गरिएको वक्तव्य जारी गरेको छ ।

पछिल्लो सुचना अनुसार किंगसफ्टले आफुुसँग कागजातमा पहुँच गर्न र संवेदनशील सामग्री हटाउने क्षमता रहेको कुरा स्वीकार गरेको छ । तर, सेन्सरशिप लगायतको विषयमा थप जानकारी दिएको छैन ।

किंगसफ्टले विज्ञप्ति जारी गरेकै दिन २०२३ को अन्त्यसम्ममा आफ्नो डब्ल्यूपीएस सुइटको निशुल्क संस्करणबाट विज्ञापनहरू स्थायी रूपमा हटाउने योजना पनि घोषणा गरेको छ । कम्पनीको यो कदम भनेको गुमेको विश्वास फेरि जगेर्ना गर्न भएको विश्लेषकहरुको भनाइ छ ।

कम्पनीको असामान्य संकट व्यवस्थापन रणनीतिले सार्वजनिक सम्बन्ध र सरकारी सम्बन्धको बीचमा रहेको किंगसफ्टको दुर्दशा प्रकट गरेको छ ।

सन् १९८९ मा स्थापना भएको डब्ल्यूपीएस अफिस चीनमा माइक्रोसफ्ट अफिसको एक व्यवहार्य विकल्पको रूपमा उभिएको छ। डब्ल्यूपीएसले आफ्नो अफिस सुइट सफ्टवेयरको साथ चीनमा राजनीतिक खतराहरू र विशाल प्रयोगकर्ताबेस नेभिगेट गर्दा उल्लेखनीय उपलब्धिहरू हासिल गरेको छ। 

किंगसफ्टले २०२१ मा आफ्नो डब्ल्यूपीएस सुइटमा १.०४ बिलियन चिनियाँ युआनको नाफा कमाएको थियो। कर्पोरेशनका अनुसार हालको सेन्सरशिप डरले सम्भावित आम्दानीमा अरबौं डलरको गिरावट आउन सक्छ ।

यद्यपि क्षति व्यवस्थापनका लागि किंगसफ्टको विकल्पहरू प्रतिबन्धित छन्। कम्पनीको सबैभन्दा भर्खरको कथनले चिनियाँ साइबर सुरक्षा कानूनलाई हाइलाइट गगरेको छ । जसको अर्थ किंगसफ्टसँग चिनियाँ सरकारको सेन्सरशिप दिशानिर्देशहरू स्वीकार गर्नुको विकल्प छैन ।

तर यसै समयमा अत्यावश्यक माग सार्वजनिक रूपमा उठाउनु किंगसफ्टको लागि घाटाको विषय छ । किनकि चिनियाँ सरकारले कम्पनीलाई गम्भीर रुपमा नोक्सान पुर्याउन सक्छ । यद्यपि प्रयोगकर्ताहरू आफ्ना निजी कागजातहरू चेकजाँच हुने र सम्पादन हुन सक्ने विषयलाई लिएर आक्रोशित छन् ।

चिनियाँ आईटी कर्पोरेशनहरूमा उपभोक्ताहरूको गोपनीयतामाथिको आक्रमण धेरै सामान्य हो । अनुसन्धानकर्ताहरू र मिडिया आउटलेटहरूले पहिले पनि लोकप्रिय इन्टरनेट एपहरू जस्तै विच्याट र टिकट (चीनमा म्यगथष्ल भनेर चिनिन्छ) सँग निगरानी र गोपनीयता समस्याहरूको बारेमा चिन्ता उठाएका छन्। 

र यस्तो डाटा र गोपनीयताको उल्लङ्घन चिनियाँ सीमा भित्र र बाहिर दुवै ठाउँमा हुन्छ। संयुक्त राज्य अमेरिका र क्यानडा जस्ता स्थानहरूमा सार्वजनिक संस्थाहरू र व्यक्तिहरूले यसको प्रयोगको बारेमा चिन्ता बढाइरहेका छन्।

चीनमा स्थापना भएका विच्याट, टिकटक र डब्ल्यूपीएस अफिसले राजनीतिक सेन्सरशिप र सूचना खुलासामा संलग्न हुन चिनियाँ सरकारबाट बारम्बार प्रत्यक्ष मागहरूको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ। 

जब टेन्सेन्ट, बाइटडान्स वा किंगसफ्ट जस्ता कर्पाेरेसनहरुले विदेशमा आफ्नो कम्पनी विस्तार गरे पनि तीनमा राजनीतिक र सरकारी शक्तिहरू जारी रहन्छन्। चीन बाहिर कर्पोरेट संस्थाहरू भएको र अन्य क्षेत्राधिकारहरूमा नयाँ सरोकारवालाहरूसँग गैर राजनीतिक सम्पर्कहरूमा भाग लिए तापनि चिनियाँ आईटी व्यवसायहरू चिनियाँ कानुन र स्थानीय अधिकार क्षेत्र प्रतिबन्धहरूको अधीनमा छन्।

चिनियाँ कानूनको पालना गर्ने लडाइँ तिनीहरू जहाँसुकै भए पनि विश्वव्यापी बजारमा प्रभुत्व जमाउने उद्देश्यका साथ चिनियाँ उद्यमहरूलाई दिगो नोक्सान गर्ने खतरा हुने चुनौती बन्न पुग्छ। 

चीन र प्रजातान्त्रिक देशहरू बीचको भूराजनीतिक द्वन्द्वले बढाएको शंकास्पद डाटा र गोपनीयता नीतिहरूको बारेमा चीनको स्वामित्वमा रहेको टीकटक सबैभन्दा लोकप्रिय विश्वव्यापी मोबाइल अनुप्रयोगहरू मध्ये एक हो।

सन् २०२० मा टिकटक ट्रम्प प्रशासनको कार्यकारी आदेशको प्रतिबन्धबाट बचेको थियो । तर यो एपमाथि अब सिनेट इन्टेलिजेन्स समिति र संयुक्त राज्य अमेरिकाको संघीय सञ्चार आयोगले अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

तर कम्पनीले कुनै पनि गलत काम गरेको बिषयलाई स्पष्ट रूपमा अस्वीकार गरेको छ । बाइटडान्स र अन्य तुलनात्मक प्राविधिक फर्महरूले गल्ती अस्वीकार गरे पनि प्रमाणहरूले यी कम्पनीहरु अमेरिकी आर्थिक सम्भावनामा सकारात्मक संकेतका नभएको देखाएको छ । चिनियाँ कम्पनीहरु चीन सरकारको नियमभित्र रहँदा यीनीहरुमा सुरक्षाको गम्भीर चिन्ता देखिएको छ ।