बेइजिङ । चीन घट्दो जन्मदरको अनौठो सिन्ड्रोमको चपेटामा छ। चाखलाग्दो कुरा के छ भने पछिल्लो पाँच वर्षमा जन्मदर ४० प्रतिशतमा झरेको छ। आधिकारिक प्रक्षेपणले सन् २०२३ मा नवजात शिशुको सङ्ख्या ७० लाखदेखि ८० लाखको बीचमा हुने अनुमान गरेको छ, जुन ८५ वर्षमा सबैभन्दा कम सङ्ख्या हो ।

मुख्य भूमि चीनले ८० लाखभन्दा कम जन्म दर्ता गरेको अन्तिम उदाहरण सन् १९३९ मा आठ वर्षको "प्रतिरोधको युद्ध" मा भएको थियो । सन् २०२२ मा चीनमा कुल १० मिलियन (९.५६ मिलियन) भन्दा कम बालबालिकाको जन्म भएको थियो । जुन ४२ वर्षको रेकर्ड कम थियो ।

यस वर्षको शुरुमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको राष्ट्रिय तथ्याङ्क ब्युरोले एउटा प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्‍यो । जसमा सन् २०२२ मा चीनको जनसङ्ख्या २०२१ को तुलनामा ८ लाख ५० हजारले घट्ने अनुमान गरिएको थियो।

प्रतिवेदनमा थप भनिएको छ, '२०२२ मा नवजात शिशुको सङ्ख्या ९.५६ मिलियन हुने अनुमान गरिएको छ। जुन अघिल्लो गणना २०२१ मा १०.६२ मिलियन थियो। प्रति एक हजार व्यक्तिको जन्मदरमा पनि कमी देखिएको छ जुन ७.५२ बाट ६.७७ मा झरेको छ।'

उल्लेखनीय कुरा के छ भने चीनको समग्र प्रजनन दर जसले एक महिलाले आफ्नो जीवनकालमा उत्पादन गर्ने औसत सन्तानको सङ्ख्यालाई जनाउँछ । चीनको एक सन्तान नीतिको ढाँचाभित्र सन् १९९१ देखि २०१७ सम्म करिब १.६६ रहेको थियो । 

हालैका दिनहरूमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीसीपी) ले घट्दो जन्मदरको जवाफमा जन्म सीमा खुकुलो पारेको छ। गर्भ निरोधक उपायहरू सहज बनाए पनि चीनको जनसङ्ख्या घटेको छ। चीनमा नवजात शिशुको सङ्ख्या सन् २०२० यताकै न्यून वार्षिक स्तरमा पुगेको छ।

एउटा दृष्टिकोणले जनसङ्ख्याको तीव्र गिरावटलाई उल्लेखनीय रूपमा न्यून विवाह दरलाई श्रेय दिन्छ। चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको नागरिक मामिला ब्युरोको तथ्याङ्कले देखाएअनुसार राष्ट्रिय विवाह दर २०२२ मा ५.२ प्रतिशत हुने अनुमान गरिएको छ। जुन ४२ वर्षको न्यून रेकर्ड हो।

यो वर्षको प्रारम्भिक त्रैमासिकमा कुल २.१०७ मिलियन दम्पतीले आफ्नो विवाह दर्ता गरेका छन्। जुन वार्षिक १.१७ प्रतिशतले घटेको देखाउँछ। यस प्रक्षेपणबाट बाहिर निकाल्दै यो वर्षको विवाह दर २०१३ को भन्दा आधा भन्दा कम हुने अनुमान गरिएको छ।

चीनका राष्ट्रिय  मिडियाले बच्चाहरू जन्माउन मानिसहरूको अनिच्छामा योगदान गर्ने कारकहरूको बारेमा निरन्तर  छलफलहरू चलाएका छन् । तर पनि वृद्धि भने भएको छैन।  किफायती र अपर्याप्त बाल हेरचाह सुविधाहरू प्राथमिक चिन्ताको रूपमा देखा परेको छ। 

विगतका केही वर्षहरूमा चीनको सामाजिक परिदृश्यमा ह्रास आएको छ। जसले लैङ्गिक असमानता, बढ्दो घर जग्गा लागत र युवा पुस्ताका लागि रोजगारीका अवसरहरूमा चुनौतीहरू जस्ता मुद्दाहरू निम्त्याएको छ ।

'फोर नो' घटनाले चिनियाँ युवाहरूलाई समात्यो
घट्दै गएको अर्थतन्त्र र बढ्दो बेरोजगारीको बीचमा चिनियाँ युवाहरूले डेटिङ, विवाह, घर किन्ने वा बच्चा जन्माउनबाट जोगिन 'फोर नो' अडान अपनाएका छन् ।

हालैका वर्षहरूमा युवा चिनियाँ व्यक्तिहरूले घरको स्वामित्व प्राप्त गर्न र परिवार सुरु गर्नको लागि उनीहरूलाई अत्यधिक काम र अत्यधिक उपलब्धितर्फ धकेल्ने तीव्र सामाजिक मागहरूबाट राहत खोज्दै "लाइङ्ग फ्या्यट" मानसिकता अपनाएका छन् । अहिले अभूतपूर्व बेरोजगारी र अप्रत्याशित आम्दानीसँग लडिरहेका उनीहरू आर्थिक दायित्वको बोझबाट मुक्त हुन चाहन्छन् ।

चिनियाँ सरकारले यस मुद्दाको गम्भीरतालाई कम मूल्याङ्कन गरिरहेको छ। जुन १५ मा, राष्ट्रिय तथ्याङ्क ब्युरोले चीनमा १६ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका करिब ६० लाख व्यक्ति सक्रिय रूपमा रोजगारीको खोजीमा रहेको सङ्केत गर्ने तथ्याङ्क सार्वजनिक गर्दा उक्त प्रतिवेदनले हालैका ११.६ मिलियन स्नातकोत्तरहरूका लागि तयारी गरिरहेका थिए।

थप रूपमा तथ्याङ्कले असङ्गत आय स्रोतहरूसँग सङ्घर्ष गर्ने ३० वर्षभन्दा माथिका मानिसहरूलाई समावेश गर्दैन। प्रतिवेदनले चीनको सहरी क्षेत्रमा १६ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका व्यक्तिहरूको बेरोजगारी दर २०.८ प्रतिशत पुगेको सङ्केत गरेको छ। जुन कम्युनिस्ट शासनको इतिहासमा अभूतपूर्व शिखर हो।

यी अधिकांश युवाहरूले अब आफूलाई "फोर नोज युथ" को हिस्सा ठान्छन्। यो शब्दले चिनियाँ इन्टरनेटमा लोकप्रियता हासिल गरेको छ। रोमान्टिक सम्बन्ध, विवाह, सम्पत्तिको स्वामित्व र अभिभावकत्वबाट टाढा रहने यी "फोर नोज युथ" अभियानले ध्यान खिचेका छन् र प्रचलन पनि बन्न थालेका छन्। जुन घटनाले समाजलाई झन् झन् चकित पारिरहेको छ।

गत जुलाईमा गुआन्झाउमा अनलाइनबाट गरिएको एक आधिकारिक सर्वेक्षणमा जनसङ्ख्याको लगभग १० प्रतिशतको "फोर नोज युथ" उही उमेर समूहलाई खुलासा गरिएको थियो। यो सर्वेक्षणले गहिरो बहस सुरु गर्‍यो ।

बेरोजगारीका लागि सरकारी नीतिहरू जिम्मेवार
यस मुद्दाको एक महत्त्वपूर्ण अंश सरकारी नीति र कार्यहरूलाई श्रेय दिइएको छ। गत महिना जुलाई ११ मा प्रकाशित चाइनिज एकेडेमी अफ सोसल साइन्सेज इन्स्टिच्युट अफ फाइनान्स एण्ड बैङ्किङको प्रतिवेदन अनुसार हालैका वर्षहरूमा सरकारी नियमहरूले धेरै शिक्षित युवाहरूलाई उपयुक्त जागिर खोज्न सङ्घर्ष गरिरहेको जनाएको छ। जसले गर्दा गत महिनाको जुलाई ११ मा प्रकाशित पछि घरजग्गा, आइटी र निजी शिक्षण क्षेत्रहरूमा नकारात्मक असर परेको छ ।

थप रूपमा चीनको श्रम बजार उद्योगमा ठूलो परिवर्तनको कारण उल्लेखनीय परिवर्तनहरू अनुभव गरेको छ। सेवा-उन्मुख क्षेत्रहरूमा बढी जोड र उत्पादन अवस्थाहरूमा गिरावटलाई मिडिया रिपोर्टहरूले सङ्केत गरेका छन् । जुन प्रवृत्तिले विशेष गरी धेरै युवा व्यक्तिहरूलाई असर गरेको छ ।

उच्च शिक्षित युवाहरूले उपलब्ध रोजगारीका अवसरहरूसँग आफ्नो योग्यतालाई पङ्क्तिबद्ध गर्न चुनौतीहरूको सामना गरिरहेका छन् । किनभने बजारले शैक्षिक उपलब्धिहरू भन्दा प्राविधिक सीपहरूलाई प्राथमिकता दिइरहेको छ ।

आर्थिक वृद्धि सुस्त हुनुका साथै रोबोट र आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको बढ्दो प्रयोगसँगै सेवा उद्योगमा महामारीको सुस्त असरले चीनको बेरोजगारी दरमा वृद्धि भएको छ।

जनसङ्ख्या वृद्धिमा आएको ह्रास र युवा पुस्तामा व्याप्त नकारात्मक मनोवृत्तिलाई सम्बोधन गर्ने प्रयासमा सरकार र कम्युनिस्ट पार्टीले युवाहरूको आकाङ्क्षा पूरा गर्न नसकेको नेटिजनहरू (इन्टरनेटको प्रयोगकर्ता) बताउँछन् । 

व्यक्त गरिएको इच्छा आवासमा पहुँच, सुरक्षित रोजगारी र शहरी वातावरणमा परिवार हुर्काउन प्रोत्साहनको लागि हो। तर यी शहरमुखी मागहरू पूरा गर्नुको सट्टा अधिकारीहरू ग्रामीण क्षेत्रलाई पुनरुत्थानमा केन्द्रित छन् ।