कोलम्बो। श्रीलङ्काले मलको प्रयोगलाई घटाएसँगै बाली उत्पादनमा तीव्र गिरावट आएको छ। जसका कारण खाद्यान्न मा उच्च मूल्यवृद्धि हुने विभिन्न रिपोर्टहरूले जनाएका छन्।

श्रीलङ्का एक चिनियाँ कम्पनीको भरमा जैविक मल भन्दै विभिन्न रसायनहरू मिसिएको मल आपूर्ति गरेपछि श्रीलङ्का तनावमा परेको छ। जैविक मलले उच्च प्रदूषणका कारण राष्ट्रिय प्लान्ट क्वारेन्टाइन सेवा परीक्षणको दुई राउन्ड पास गर्न नसकेको बताइएको छ।

यद्यपि, श्रीलङ्का सरकारको जैविक मलमा परिवर्तन गर्ने छनोटले राष्ट्रको बाली उत्पादकतामा नकारात्मक प्रभाव पारेका कारण हुने खाद्य मुद्रास्फीतिले मुलुकको अर्थतन्त्र थप सङ्कटमा पर्ने बताइएको छ।

उल्लेखनीय कुरा के छ भने, अप्रिल २०२१ मा रासायनिक मलमा प्रतिबन्ध लगाउने पहिलो राष्ट्र श्रीलङ्का थियो। यस टापु राष्ट्रले ४०० मिलियन अमेरिकी डलर बचाउने प्रयासमा तत्कालीन राष्ट्रपति महिन्दा राजापाक्षेले रासायनिक मलको आयातमा प्रतिबन्ध लगाए र जैविक मलको प्रयोग गर्ने निर्णय गरेका थिए।

तर, ११ अगस्ट, २०२१ मा, एक चिनियाँ व्यापार कम्पनी किङ्दो सिवविन बायोटेक ग्रुप कम्पनी लिमिटेडले जैविक मल उपलब्ध गराउन ठेक्का पाएको थियो। इन्डो प्यासिफिक सेन्टर फर स्ट्र्याटेजिक कम्युनिकेसन्सका अनुसार सम्झौता प्राप्त गरेपछि क्विङदो समूहले श्रीलङ्काका दुई स्थानीय खरिदकर्ता सिलोन फर्टिलाइजर कम्पनी (सीएफसी) र कोलम्बो कमर्शियल फर्टिलाइजर्सलाई चार पटकको ढुवानी अवधिमा ९९,००० मेट्रिक टन जैविक मल आपूर्ति गर्न सहमत भएको थियो।

तर, श्रीलङ्काले प्राप्त गरेको मलमा ‘एर्विनिया’ नामक ब्याक्टेरियाले गम्भीर रूपमा प्रदूषित गरेको पाइएको थियो। एर्विनियाले बोटबिरुवा रोगहरू निम्त्याउने र सामान्यतया फलफूल, अन्न बाली र तरकारीहरूको एक विशाल विविधतालाई पनि सङ्क्रमित गर्ने काम गरेको अनुसन्धानबाट खुलेको छ। ब्याक्टेरिया ग्राम-नेगेटिभ स्ट्रेन र बिरुवा-विशिष्ट रोग हो, जसले बिरुवाको कोषलाई बिगार्छ।

जैविक मलको प्रयोग विश्वव्यापी रूपमा धेरै लोकप्रिय भएको छ किनभने यसले रासायनिक मलको प्रयोगको तुलनामा पर्याप्त वातावरणीय फाइदाहरू प्रदान गर्दछ। जैविक मल, मल, ढलको फोहोर, र खाद्य फोहोर जस्ता जैविक पदार्थहरू पनि जैविक मल उत्पादन गर्न प्रयोग गरिन्छ।

तर, निर्माणमा प्रयोग हुने मलमूत्र र अन्य प्रकारको फोहोरको प्रयोगलाई ध्यानमा राख्दै, सरसफाइ पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। विगत केही दशकहरूमा चीनमा १०,००० भन्दा बढी सुँगुर वा ५,००० गाईबस्तु भएका धेरै ठूला पशु फार्महरू बनाइएका छन्। 

परिणाम स्वरूप धेरै जनावरहरूको मलमूत्र सिर्जना हुन्छ। जुन, यदि उपचार नगरी छोडियो भने महत्त्वपूर्ण प्रदूषणको रूपमा विकास हुने इन्डो प्यासिफिक सेन्टर फर स्ट्रेटेजिक कम्युनिकेसनले जनाएको छ।