काठमाडौं । बेइजिङको अन्त्येष्टि पार्लर र दाहसंस्कारमा आउने कोभिड१९ पोजिटिभ मृतकको संख्या बढ्दै गएको द स्ट्रेट्स टाइम्सले  जनाएको छ । तर चीनले भने पछिल्लो दुई हप्तामा कोरोना भाइरसबाट मृत्यु हुनेको संख्या नै सार्वजनिक गरेको छैन ।

आधिकारिक रूपमा चीनले दुई साताअघि ४ डिसेम्बरमा दुई जनाको मृत्यु भएको भने यता मृत्यु हुनेको संख्या नै देखाएको छैन् । चिनियाँ अधिकारीहरूले कोभिड१९ विरुद्धका कडा प्रतिबन्धहरु हटाउँदा अहिले चीनमा संक्रमण बढ्दै गएको छ ।

रोयटर्सले चीनका अन्त्येष्टि घरहरू महामारीको कारणले भरिएको जनाएको छ। बेइजिङको शवदाह गृहका कर्मचारीहरूले फाइनान्सियल टाइम्ससँग बोल्दै १४ डिसेम्बरमा कोभिड१९बाट ज्यान गुमाएका ३० को दाहसंस्कार गरेको बताएका छन्। 

यसकारण पछिल्ला दिनहरुमा चीनले सार्वजनिक गरेको कोभिड१९बारेको तथ्यांक साँचो नभएको हुनसक्ने देखिएको छ ।

कोभिड१९विरुद्धका प्रतिबन्धहरू हटाइएदेखि मृत्यु हुनेको संख्या सार्वजनिक नगर्नुले अनेकौं प्रश्नहरु खडा गरेको छ । चीनको वेइबो जस्तो सोशल मिडिया प्लेटफर्महरुमा बेइजिङ जस्ता ठाउँहरूमा मृत्युको संख्या बढेको र अन्त्येष्टि घरहरूमा लामो लाइनहरूको बारेमा गुनासो गरिएको छ ।

वुहानको अन्त्येष्टि गर्ने ठाउँमा लामो लाइन र कलशको थुप्रो रिपोर्ट गरिएको छ । चीनले २०१९ को अन्तमा महामारी सुरु भएदेखि कोभिड१९बाट मृत्यु हुनेको संख्या केवल ५ हजार २ सय ३५ देखाएको छ ।

आधिकारिकरुपमा कोभिड१९ बाट मृत्यु हुनेको संख्या अप्रिल २०२० मा एकै पटक ४० प्रतिशत लगभग १ हजार २ सय ९० जनाले बढाउँदै थप गरिएको थियो । 

अमेरिकामा आधारित स्वास्थ्य मेट्रिक्स एण्ड इभ्यालुएसन इन्स्टिच्युटको मोडलिङमा आधारित भविष्यवाणीले २०२३ सम्ममा मृत्यु हुनेको सङ्ख्या १० लाख पुग्न सक्ने देखाउँछ। चीन महामारीपछि पूर्णरुपमा खुलेसँगै महामारीको बढ्दो अर्को लहरले विश्वव्यापी आपूर्ति शृङ्खलालाई अवरुद्ध गर्न सक्ने चिन्ता बढ्न थालेको छ। भोक्सवागनदेखि तेल प्रशोधन गर्ने विशाल सिनोपेकसम्मका कम्पनीहरूले महत्त्वपूर्ण प्रकोपको सामना गर्नु पर्ने देखिन्छ ।

२०२२ को डिसेम्बरको मध्यमा चीनले लक्षणविहिन केसहरूको रिपोर्टिङ रोकेको थियो । यसले सामान्यतया संक्रमण संख्याको ठूलो हिस्सा बनाउँछ। त्यो कदम अघि नै देशको पीसीआर परीक्षण उपकरणको विघटन र द्रुत एन्टिजेन किटहरूको प्रयोग बढ्नुको मतलब आधिकारिक तथ्याङ्क वस्तुतः अर्थहीन थियो। यद्यपि मृत्युहरू घटनाहरूको तुलनामा निकै कम देखिन्छन् ।

पछिल्लो पटक नोभेम्बर २३ मा चीनले आधिकारीक रुपमा एक कोभिड१९को मृतकको तथ्यांक सार्वजनिक गरेको थियो । जसमा ८७ वर्षीय वृद्धालाई गम्भीर मुटु रोग रहेको बताइएको थियो ।

बेइजिङ डोङजियाओ शवदाहगृहले ३० देखि ४० कोभिड१९ पोजेटिभसहित १५० जनाको दाहसंस्कार गरेको फाइनान्सियल टाइम्सले रिपोर्ट गरेको छ। डोङ्गजियाओ र अर्को अन्त्येष्टि गृहलाई बेइजिङ स्वास्थ्य अधिकारीहरूले सकारात्मक परीक्षण पछि मरेकाहरूलाई दाहसंस्कार गर्न तोकेको थियो। डोङजियाओ बाहिरका मानिसहरूले भने कि त्यहाँ दाहसंस्कार गरिएकामध्ये कम्तीमा दुई जनाको परीक्षण सकारात्मक रहेको बताएका छन् ।

लकडाउन, सामूहिक परीक्षण र अनिवार्य आईसोलेसनले लामो समयसम्म चीनलाई सुरक्षित राखेको देखिन्छ । तर, अहिले त्यसबाट बाहिर आउँदा चीनमा प्रकोप बढेको देखिन्छ ।

सी चिनफिङले आफ्नो शून्य कोभिड नीतिलाई आफ्नो शासनसँग नजिकबाट पङ्क्तिबद्ध गर्दै पश्चिमलाई चीनको श्रेष्ठताको रूपमा देखाएका थिए।

कोरोनाभाइरसलाई रोक्न चीनले २०२० देखि धेरै सहर र प्रान्तहरूमा आंशिक र पूर्ण लकडाउन लगाएको थियो।

चिनियाँ अधिकारीहरूले तर्क गर्छन् कि लकडाउनका उपायहरूले जीवन बचाएको छ, र यस सन्दर्भमा उनीहरूले देशमा कम महामारी सम्बन्धित मृत्युलाई औंल्याउँछन् जहाँ विश्वभर ६६ लाखको तुलनामा चीनमा कुल १५ हजार ९ सय ८६ मानिसहरूको संक्रमणबाट मृत्यु भएको देखिएको छ ।

जापान इन्भेस्टमेन्ट बैंक नोमुराका अनुसार नोभेम्बरको अन्त्यसम्म चीनमा करिब ४१ करोड २० लाख मानिस लकडाउनमा थिए। यसको मतलब चीनको कुल जनसंख्याको झन्डै एक तिहाइले लकडाउनका कारण आफ्नो कामको समय घरमै बिताए। लकडाउनको कारण, मानिसहरूले सांघाई, ग्वान्झाउ र वुहान जस्ता शहरहरूमा खाना र आपतकालीन स्वास्थ्य सेवामा पहुँच पाउन संघर्ष गरे जहाँ अधिकारीहरूले भवनहरू सिल गरेर र क्षेत्रहरू तालाबन्दी गरेर कोविडको फैलावट रोक्न आफ्नो प्रयासलाई दोब्बर बनाए। 

साउथ चाइना मर्निङ पोस्टका अनुसार, सांघाई र अन्य शहरहरूमा महामारीसँग सम्बन्धित नभएका रोगहरूको लागि चिकित्सा उपचार प्राप्त गर्नु अघि उनीहरूलाई आवश्यक पर्ने न्यूक्लिक एसिड परीक्षणको नतिजाको पर्खाइमा मानिसहरूको मृत्यु भयो। कोविड कर्बहरू स्कूल जाने बच्चाहरूको लागि कठोर र दिमागहीन रूपमा अप्ठ्यारो साबित भएका छन्। उदाहरणका लागि, सांघाईको लकडाउनको समयमा धेरै स्कूलका बच्चाहरूलाई घर फर्कनबाट रोकिएको थियो । १५ वर्षका केटाहरू पनि होटलमा आइसोलेसनमा बस्नुपरेको थियो। तिनीहरूले आफैंको लागि खाना पकाउनु पर्थ्यो र कुरा गर्ने मानिसहरू थिएनन्।

यी कदमहरूको नतिजा यूएस जर्नल करन्ट साइकोलोजीमा प्रकाशित एक अध्ययनबाट स्पष्ट छ, जसमा भनिएको छ कि लक डाउनका क्रममा चिनियाँ जुनियर र वरिष्ठ हाई स्कूलका विद्यार्थीहरूमध्ये २० प्रतिशतले आत्महत्या गर्ने विचारको अनुभव गरेका थिए। 

त्यस्तै, फुडान विश्वविद्यालयले यस वर्षको सुरुमा करिब ४,५०० युवाहरूमाथि गरेको सर्वेक्षणले झण्डै ७० प्रतिशत विद्यार्थीहरूले फरक फरक चिन्ता व्यक्त गरेको देखाएको छ। प्रतिष्ठित बेलायती जर्नल ल्यान्सेटले सम्पादकीयमा भनेको छ कि चीनको लकडाउनले चीनको संस्कृति र अर्थतन्त्रलाई आगामी वर्षहरूमा प्रतिकूल असर पार्ने मानसिक(विरामी स्वास्थ्यको छायाँसँगै ठूलो मानवीय मूल्य चुकाउनु परेको छ।

चिनियाँ अधिकारीहरूले अक्षर र आत्मामा पालना गर्दै आएको शून्य कोविड नीति अन्तर्गत प्रतिबन्धका कारण लाखौं चिनियाँ नागरिकहरू लामो समयसम्म थुनिएका छन्।

द इकोनोमिस्टको अनुमान छ कि वुहान सहर जहाँ भाइरस पहिलो पटक पहिचान गरिएको थियो, २०२० को पहिलो त्रैमासिकमा एक वर्ष अघिको सोही अवधिको तुलनामा लकडाउनको अवधिमा ७९ प्रतिशत बढी थियो। सन् २०२२ को अप्रिलमा चीनको वित्तीय केन्द्रमा तालाबन्दी लगाइएपछि सांघाईमा ४० प्रतिशतभन्दा बढी मानिस डिप्रेसनको जोखिममा रहेको सर्वेक्षणले देखाएको छ ।

यो सबै परिवर्तन भएको देखिन्छ जब चीनभरि विरोध प्रदर्शनले अधिकारीहरूलाई चीनको आर्थिक वृद्धिलाई रोक्ने नीतिमा उल्टाउन बाध्य पारेको थियो। चीनको महामारीको ह्यान्डलिङको अनलाइन आलोचना वर्तमान अवस्थाको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष भएको छ। कठोर राज्य मिडिया कथाको विरोधाभास गर्ने सामाजिक मिडिया सामग्री निगरानी र हटाउन चीनले वर्षौंदेखि सेन्सरशिप प्रयोग गरे तापनि यो भएको हो। 

उरुम्ची, सिनजियाङमा आगलागी पीडितहरूका लागि माफी माग्नुपर्ने माग सामाजिक सञ्जालबाटका विरोधहरुमा थियो । तीमध्येमा मुख्य रूपमा उइघुर थिए र कठोर लकडाउनको कारणले मृत्यु भएको भनिएको छ । जसले उनीहरूलाई बचाउन पर्याप्त नजिक जानबाट भाग्न र अग्निनियन्त्रकहरू दुवैबाट रोकेको थियो।

पछिल्ला दिनहरुमा चीनमा सरकारविरोधी आन्दोलनहरु कोभिड१९को महामारीमा कडालकडाउन र अन्य विविध बिषयलाई लिएर चर्किदै गएको छ ।