बेइजिङ। भुटानलाई भारतसँग गठबन्धन गरेको र सहकार्य गरेको भन्दै चीनले धम्की दिएको छ। भारतसँगको सहकार्यको दण्ड भुटानले व्यहोर्नुपर्ने भन्दै चीनले धम्की दिएको हो। बेइजिङले आफ्नो देशको लागि थिम्पुको विदेश नीति नयाँ दिल्लीको प्रभुत्व र नियन्त्रणबाट प्रभावित भएको ठानिएको रिपोर्ट गरिएको छ।
चीन र भुटानबीच राम्रो सम्बन्ध थियो तर सन् १९४९ मा बेइजिङले तिब्बतमाथि आक्रमण गरेपछि सम्बन्ध तनावग्रस्त भयो र चिनियाँ नेता माओ त्सेतुङको भुटानलाई आफ्नो क्षेत्र भएको दाबीले स्थितिलाई झनै खराब बनायो। सन् १९५४ र १९५८ को चीनको नयाँ नक्सा र ३०० वर्ग माइल भुटानी क्षेत्रको अवैध कब्जाले भुटानमा चिनियाँ डिजाइनको आशङ्कालाई अझ बढाएको छ इकनोमिक टाइम्सले जनाएको छ।
त्यस अवधिमा भारतले भुटानमा आफ्नो सैन्य तालिम टोली (आईएमटीआरएटी) तैनाथ गरेर भुटानी सुरक्षा बललाई सन् १९६१ मा तालिम दिएर सहयोग गर्यो र त्यस बेलादेखि नै देशको सुरक्षा गर्दै आएको छ। र भर्खरै, २०१७ मा भारतीय र चिनियाँ सेनाहरू बीचको डोक्लाम टकरावले सुरक्षा मुद्दालाई अझ महत्त्वपूर्ण बनाएको छ र रणनीतिक क्षेत्रहरू सुरक्षित गर्न भारतीय र भुटानी सेनाहरू बीच अझ राम्रो समन्वय र साझेदारीको लागि आह्वान गरेको छ।
भुटान र भारतबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध पारस्परिक रूपमा लाभदायक छ। भारतले जलविद्युत, व्यापार, शिक्षा र सामाजिक-आर्थिक विकास लगायतका फराकिलो क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण सहयोग गरेको छ। भारत भुटानको निर्यातको लागि बजार भएको छ र जसलाई जलविद्युत, अर्ध-तयार उत्पादन, फेरोसिलिकन र डोलोमाइट उपभोग गरेर राजस्व प्रदान गर्दछ।
प्रमुख भारत-भुटान सम्बन्ध जलविद्युत उत्पादनसँग सम्बन्धित छ किनभने दुवैले भुटानमा १० हजार मेगावाटको जलविद्युत परियोजना विकास गर्न प्रतिबद्ध छन्। यद्यपि ७२० मेगावाटको मङ्देछु जलविद्युत आयोजनाको विकास उपलब्धि हो। यसले अर्को ६०० मेगावाटको खोलोङछु आयोजनालाई जलविद्युतका लागि अगाडि बढाएको छ। यो भुटानबाट अतिरिक्त जलविद्युत सङ्कलन गरी भारतमा निर्यात गर्ने र भुटानलाई रोजगारी र राजस्व सृजना गर्ने अवसर हो।
शिक्षाको क्षेत्रमा, भारतले २०१८ देखि २०२३ सम्मको अवधिमा ४ हजार ५०० करोड रुपैयाँ अनुदान र रु ४०० करोडको सङ्क्रमणकालीन व्यापार सहायता सुविधा उपलब्ध गराउने छ, जसले आर्थिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्नेछ। भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान सङ्गठन (इसेरो) द्वारा भारत-भुटान उपग्रह प्रक्षेपणको प्रक्षेपणले भू-म्यापिङ र प्राकृतिक स्रोतहरूको व्यवस्थापनको लागि वास्तविक-समय डाटा र उच्च रिजोलुसन छविहरू प्रदान गर्नेछ।
