बेइजिङ । चीनले सहस्राब्दी युवाहरूमा विवाह र सम्बन्धविच्छेदको सामाजिक प्रवृतिलाई व्यवस्थापन गर्न निरन्तर चुनौतीहरू सामना गरिरहेको छ । यद्यपि यसले गत वर्ष घट्दो विवाह दर्ताको नौ वर्ष लामो सिलसिलाको अन्त्य गर्‍यो । किनभने देशले ७.६८ मिलियन युवाहरू वैवाहिक सम्बन्धमा प्रवेश गरेको देखेको थियो जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ८ लाख ४५ हजार बढी थियो । 

यसले पनि सन् २०२३ मा २.१ मिलियन भन्दा बढी २.५९ मिलियन जोडीहरूले निर्विरोध सम्बन्ध विच्छेदको लागि दर्ता गरेको देखे । चीनको नागरिक मामिला मन्त्रालयका अनुसार २०२२ मा २१ लाख निर्विरोध सम्बन्धविच्छेद भएका थिए भने थप ७,७९,००० विवादित सम्बन्धविच्छेद भएका थिए जसलाई पति/पत्नीको आपत्तिका कारण अदालतले समाधान गर्नुपर्ने हुन्छ।

मन्त्रालयले सन् २०२२ मा कुल २८.७९ मिलियन सम्बन्ध विच्छेदका मुद्दा भएको बताएको छ, जुन २०२१ को तुलनामा १.४ प्रतिशतले बढेको छ।

चीनमा सम्बन्ध विच्छेदका घटनाहरूमा महिलाहरू वादी हुन् र भावनात्मक कलहलाई मुख्य कारणको रूपमा सूचीबद्ध गरिएको छ। जबकि घरेलु हिंसालाई दम्पतीहरू बीचको विवाह विच्छेदको दोस्रो कारणको रूपमा सूचीबद्ध गरिएको छ। 

२०१६ र २०१७ मा सम्बन्ध विच्छेदका मुद्दाहरूमा ७३ प्रतिशत भन्दा बढी वादी महिला थिए। १.४ मिलियन भन्दा बढी सम्बन्ध विच्छेदका घटनाहरूमध्ये ७७.५ प्रतिशत सम्बन्धविच्छेद भावनात्मक कलहका कारण थिए । जबकि १४.९ प्रतिशत सम्बन्धविच्छेद घरेलु हिंसाका कारण थिए।

२०२१ मा चीनले दम्पतीहरू बीचको सम्बन्ध विच्छेदको सम्भावना कम गर्न "कूलिङ अफ पिरियड" लागू गर्‍यो र उनीहरूलाई प्रेमको अर्को मौका दिन आग्रह गर्‍यो। उनीहरुलाई मन परिवर्तन गर्ने अवसर दिने आशामा छुट्टिने प्रक्रिया लम्बिएको थियो। तर दम्पतीहरूलाई हतार वा आवेगमा सम्बन्ध विच्छेद गर्नबाट रोक्नको लागि यो उपकरण चीनमा दम्पतीहरूबीच बढ्दो सम्बन्ध विच्छेदको समाधानको रूपमा काम गर्न असफल भएको छ।

यो सबै यस्तो समयमा भइरहेको छ जब देश घट्दो जन्मदरसँग जुधिरहेको छ। जुन २०२३ मा लगातार दोस्रो वर्ष घटेको छ। युवाहरूमा विवाह र सन्तान जन्माउनको अनिच्छालाई जनसंख्याको निराशाजनक अवस्थाको एउटा कारण मानिन्छ। चीनका केही प्रान्तहरूले युवाहरूलाई विवाह गर्न प्रोत्साहन गर्ने हदसम्म गए।

उदाहरणका लागि अगस्त २०२३ मा झेजियाङ प्रान्तको शाओक्सिङ सहरले नवविवाहित जोडीहरूलाई २५ वर्ष वा सोभन्दा कम उमेरको भएमा १,००० युआन (१३८ अमेरिकी डलर) नगद पुरस्कार दिने घोषणा गरेको थियो । धेरै अन्य स्थानीय सरकारहरूले पनि नवविवाहित जोडीहरूलाई प्रोत्साहन गर्न विभिन्न उपायहरू घोषणा गरे। जसमा विस्तारित वैवाहिक बिदा, मातृत्व र स्वास्थ्य बीमा, आवास आपूर्ति र कर अनुदानहरू समावेश छन् ।

चिनियाँ समाचार साइट द पेपरका अनुसार सान्सी र ग्वाङ्डोङ जस्ता प्रान्तहरूले ३० देखि ४५ वर्ष उमेरका पुरुष र महिलाबीच विवाह गराउने व्यक्तिलाई ६०० देखि १,००० युआन (८४ देखि १४० अमेरिकी डलर) सम्म पुरस्कार दिने घोषणा गरेको छ। यी उपायहरूको उद्देश्य देशमा विवाह दर्ताको संख्या बढाउने थियो जहाँ ठूलो संख्यामा युवाहरू अझै अविवाहित रहन रुचाउँछन् ।

अक्टोबर २०२१ मा, १८ देखि २६ वर्ष उमेरका २,९०५ अविवाहित सहरी व्यक्तिहरूको कम्युनिष्ट युथ लिगद्वारा गरिएको सर्वेक्षणले पत्ता लगायो कि ४३.९ प्रतिशत महिलाहरूले विवाह गर्ने मनसाय वा आफूले गर्ने अनिश्चित थिए। जबकि २४.६ प्रतिशत पुरुष एक्लै बस्न चाहन्छन्।

यो प्रवृत्तिलाई उल्टाउन सरकार समर्थित चीन परिवार योजना संघले २०२२ मा "विवाह र बच्चा जन्माउने नयाँ अवधारणा" को वकालत गर्दै एउटा पायलट कार्यक्रम सुरु गर्यो। यो कार्यक्रम चीनका धेरै सहरहरूमा युवाहरूलाई उपयुक्त उमेरमा विवाह गर्न उत्प्रेरित गर्ने उद्देश्यले सुरु गरिएको थियो।

चीनको २०२० र २०१० को जनगणनाले देखाएको छ कि युवा चिनियाँहरू ढिलो विवाह गर्न रुचाउँछन् । जबकि २०१० मा विशेषगरी सहरी क्षेत्रमा युवाको विवाह गर्ने औसत उमेर पुरुषको २५ वर्ष र महिलाको २४ वर्षभन्दा बढी थियो।

यो प्रवृत्ति २०२० मा वृद्धि देखियो। यो वर्ष पुरुषको विवाहको औसत उमेर २९ वर्ष नाघेको छ भने महिलाको विवाहको औसत उमेर २७ वर्ष नाघेको छ। तर, बेइजिङ, सांघाई, ग्वाङ्झाउ, वुहान र चोङकिङ जस्ता सहरहरूमा बसोबास गर्ने युवाहरूमा ढिलो विवाह गर्ने दृष्टिकोणमा कुनै परिवर्तन आएको छैन ।

तैपनि चीनले घट्दो जन्मदरसँग जुध्न जारी राखेको छ। देशको १.४ बिलियन जनसङ्ख्या सोचेभन्दा छिटो बुढ्यौली हुनसक्ने चिन्ता बढाएको छ। यसको जनसंख्या २०२३ मा लगातार दोस्रो वर्ष घट्यो। 

नेशनल ब्युरो अफ स्ट्याटिस्टिक्सका अनुसार २०२३ मा चीनको कूल जनसङ्ख्या २.०८ मिलियन वा ०.१५ प्रतिशतले घटेर १.४०९ बिलियन हुनेछ। यो २०२२ मा ८५०,००० को जनसंख्या गिरावटबाट माथि थियो जुन १९६१ पछि पहिलो थियो।