कोलम्बो। श्रीलङ्काले आफ्नो छिमेकी पाकिस्तानबाट लागु औषधको डरलाग्दो आगमनको सामना गरिरहेको छ। जसलाई परिष्कृत अन्तर्राष्ट्रिय लागूपदार्थ तस्करी नेटवर्कहरूद्वारा सहयोग गरिएको छ। लागु औषधको यो बाढीले श्रीलङ्काको समाजमा विपत्ति ल्याइरहेको छ। जसले लागूपदार्थको लत, अपराध र सामाजिक अस्थिरता निम्त्याउँछ। यी ड्रग गिरोहहरूलाई सक्षम बनाउन र संरक्षण गर्नमा पाकिस्तानको सैन्य-गुप्तचर संयन्त्र र अन्य सरकारी अधिकारीहरूको भूमिका एउटा खुला रहस्य हो जसलाई अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले अब उपेक्षा गर्न मिल्दैन।

श्रीलङ्कामा लागू औषध समस्या अचम्मको छ। हालैका दिनहरूमा श्रीलङ्काका अधिकारीहरूले एक पाकिस्तानी महिलालाई ७३.५ मिलियन भारु मूल्यको २.५ किलोग्राम भन्दा बढी हेरोइन देश भित्र तस्करी गर्दै पक्राउ गरेको छ। गत वर्ष अर्को ठूलो कारबाहीमा, नौ पाकिस्तानी तस्करहरूलाई डुङ्गाबाट ६ सय १४ केजी क्रिस्टल मेथ र ५ सय ८१ केजी अन्य लागू औषध तस्करी गर्ने प्रयास गरेको आरोपमा प्रत्येकलाई १० वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो। श्रीलङ्काका लागि ८ करोड डलरभन्दा बढीको ८६ किलो हेरोइन बोकेको पाकिस्तानी जहाजलाई भारतीय तट रक्षक गार्डले रोकेको थियो। सतहमा देखिएका यी घटनाहरू यी केही उदाहरण मात्र हुन्।

यी लागू औषधहरू अफगानिस्तानबाट ल्याइएको हो र पाकिस्तानको मक्रन तटबाट निस्कने "ह्यास राजमार्ग" भनिने समुद्री मार्गहरूबाट तस्करी गरिन्छ। यी लागू औषध तस्करी कोरिडोरहरूमा गस्ती गरिरहेका अन्तर्राष्ट्रिय नौ सैनिक बलहरूले विगत दुई वर्षमा हिन्द महासागरमा मात्रै ९ सय मिलियन अमेरिकी डलर भन्दा बढी लागु औषध बरामद गरेका छन्। तर गैर कानुनी अपरेसनहरूको सरासर स्केल दिएर यो सायद हिमशिलाको टुप्पो मात्र हो। बढ्दो प्रमाणहरूले यी ठूलो मात्रामा लागु औषधको ढुवानीलाई पाकिस्तानी गुप्तचर एजेन्सीहरू र नार्को- आतङ्कवादमा संलग्न आतङ्कवादी समूहहरूलाई तिनीहरूको नापाक गतिविधिहरूलाई वित्त पोषण गरेको छ।

सन् २०१५ को संयुक्त राष्ट्रसङ्घको प्रतिवेदनले विश्व बजारमा आउने अफगानिस्तान-पाकिस्तानी हेरोइनमध्ये लगभग आधाको लागि प्राथमिक ट्रान्जिट पोइन्टको रूपमा पाकिस्तानलाई पहिचान गरेको थियो। अन्तर्राष्ट्रिय अनुसन्धान रिपोर्टहरूले अफगानिस्तानदेखि हिन्द महासागर क्षेत्र र अफ्रिका र युरोपसम्म दशकौँसम्म फैलिएको ड्रग्स मालिकहरू र कार्टेलहरूले पाकिस्तानी सैन्य-गुप्तचर संरक्षणको अँध्यारो अन्डर वर्ल्डको जालो बनाएका छन्।

श्रीलङ्का र छिमेकी देशहरूमा पाकिस्तानी लागू औषध सञ्जालहरूको खुट्टाको छाप देखिन्छ। भर्खरै भारतमा पक्राउ परेका चार श्रीलङ्काई आईएसआईएस कार्यकर्ताहरू लागू औषध तस्करीमा संलग्न रहेको पाइएको थियो। अस्ट्रेलिया र दक्षिण–पूर्वी एसियातर्फ जाने श्रीलङ्का र मालदिभ्सको डुङ्गामा ठूलो परिमाणमा लागु औषध बरामद भएको छ। भारतीय एजेन्सीहरूले नियमित रूपमा दुवै तटबाट लाखौँ डलरको हतियार र लागू औषध बोकेका पाकिस्तानी ड्रग जहाजहरू रोक्ने गरेका छन्।

नार्को-अपराधको यो जालले श्रीलङ्काको लागि अस्तित्वको सुरक्षा खतरा खडा गरेको छ। सस्तो लागु औषधको आगमनले विशेष गरी श्रीलङ्काका युवाहरूमा लत र निराशा बढाइरहेको छ। लागु औषधको व्यापारबाट लाभ उठाउने अपराधी सिन्डिकेटहरूले अवैध आर्थिक प्रवाहले अर्थतन्त्र र समाजलाई ध्वस्त पारिरहेका छन्। लागु औषधको मुनाफाको केही अंश अतिवादी तत्त्व र देशको सुरक्षालाई कमजोर पार्ने आतङ्कवादी सञ्जाललाई आर्थिक सहयोग गर्न पनि प्रयोग हुने आशङ्काहरू छन्।

यसबाहेक, स्थानीय भ्रष्टाचारले लागू औषध समूहहरूलाई कानून प्रवर्तन, सरकारी संस्थाहरू र राजनीतिक प्रणालीमा घुसपैठ गर्न सक्षम बनाउँछ। राज्यलाई बन्धक बनाएर श्रीलङ्काको सामाजिक र आर्थिक विकासलाई अपाङ्ग बनाउँछ। देश पहिले नै आर्थिक सङ्कटसँग सङ्घर्ष गरिरहेको बेला लागूपदार्थको प्रकोपले श्रीलङ्काको भविष्यलाई खतरामा पार्ने अस्थिरता र अशान्तिको दुष्चक्र प्रज्वलित गर्ने चिंगारी बन्ने खतरा छ। यो ठूलो लागू औषध व्यापारको मुख्य प्रवर्द्धक र लाभार्थीको रूपमा पाकिस्तानको सैन्य-गुप्तचर कम्प्लेक्सको भूमिका अब लुकाउन सकिँदैन। दशकौँदेखि, पाकिस्तानी डीप स्टेटले अफगान लागू औषध मालिकहरू र अन्तर्राष्ट्रिय आपराधिक सिन्डिकेटहरूसँग सहकार्य गर्दै आएको छ। दक्षिण एसियामा विनाश मच्चाउने आतङ्कवादी प्रोक्सीहरूलाई आर्थिक सहयोग गर्न, सेनाको कर्पोरेट साम्राज्यहरूको खजाना पनि भर्दै छ।

पाकिस्तानले लामो समयदेखि लागू औषध विरुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग सहयोग खोजेको छ। जबकि लागू औषधको व्यापारको लागि विश्वव्यापी रसद केन्द्रको रूपमा सेवा गर्दै छ। पाकिस्तानी नौ सैनिक जहाजहरूले अमेरिकाको नेतृत्वमा समुद्री सुरक्षा अभियानमा भाग लिएका बेला पनि मक्रनबाट विश्वमा लागु औषधको कार्गो ओसारपसार गर्ने उच्च समुन्द्रमा पाकिस्तानी ड्रग ढोकहरू निर्बाध रूपमा चलिरहे। पाकिस्तानको कुख्यात खुफिया एजेन्सी आईएसआईले कसरी अफ्रिकामा फैलिएको नार्को साम्राज्यलाई विश्वव्यापी जिहादी सङ्गठनहरूलाई फन्ड गर्नको लागि माइक्रो-म्यानेजमेन्ट गरेको छ भन्ने खुलासाहरू लगातार प्रकाशमा आउँदै छन्। यो नराम्रो कामले राज्यको संरक्षणमा सङ्गठित आपराधिक नेतृत्वको सुरक्षा गर्दै क्षेत्रीय सुरक्षामा बाधा पुर्‍याउन आतङ्कवादी प्रोक्सीहरू र मनी लान्ड्रिङ नेटवर्कहरूसँग काम गर्ने समावेश गर्दछ।

पाकिस्तानले एफएटीएफबाट छुट खोजिरहेको छ। जबकि एकै समयमा विश्वको सबैभन्दा ठूलो 'नार्को-टेरर' हबको रूपमा काम गरिरहेको छ। कुनै पनि मात्रामा खाली आश्वासन वा सतही कार्यहरूले वास्तविकता लुकाउन सक्दैन कि पाकिस्तान लागूपदार्थको व्यापारको विश्वव्यापीकरणको केन्द्रबिन्दु र नार्को-आतङ्कवादलाई राज्यको साधनको रूपमा हतियार बनाउने केन्द्र बनेको छ।

श्रीलङ्काले विषाक्त आघातको सामना गरिरहेको बेला, अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले पाकिस्तानी औषधि मेसिनरी र यसका विश्वव्यापी सहायक कम्पनीहरूलाई ध्वस्त पार्न बहुपक्षीय पहलहरू गर्न आवश्यक छ। संयुक्त राष्ट्र सङ्घ र एफएटीएफ जस्ता सामूहिक सुरक्षा फोरमहरूले लागूपदार्थ मालिकहरू, आपराधिक नेटवर्कहरू र आतङ्ककारी अपरेटिङहरू लागूपदार्थको शोषण गर्ने आतङ्ककारीहरूसित पाकिस्तानी राज्यको मिलेमतोको अनुसन्धान र जबाफदेहितालाई तीव्र बनाउनुपर्छ।

चीन र संयुक्त राज्य अमेरिका - तिनीहरूको भूराजनीतिक अप्रतिद्वन्द्वताको बाबजुद - क्षेत्रीय सुरक्षालाई अस्थिर बनाउने पाकिस्तानी मूलको लागू औषध नेटवर्कहरूमाथि क्र्याक गर्नमा साझा चासो छ। एक प्रमुख ऋणदाताको रूपमा, बेइजिङले पाकिस्तानलाई खाली चेक लेख्न बन्द गर्नुपर्छ र यसको सट्टा पाकिस्तानी सेनालाई ड्रग माफियाहरू र आतङ्कवादी प्रोक्सीहरूसँग सम्बन्ध तोड्न दबाब दिनुपर्छ। यसको पक्षको लागि, श्रीलङ्काले राम्रो कानून, कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरूको क्षमता निर्माण र पारस्परिक कानूनी सहायतामा आधारित अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा साझेदारी निर्माण मार्फत औषधि पाइपलाइन बन्द गर्न प्राथमिकता दिनुपर्छ। लागू औषध दुर्व्यवहार विरुद्ध बहुमुखी युद्ध लड्न सामुदायिक सहभागिता प्रयोग गरेर सम्पूर्ण समाजको दृष्टिकोण चाहिन्छ। जबसम्म पाकिस्तानी डीप स्टेटले ठूलो मूल्य चुक्ता गर्दैन र विश्व मञ्चमा जबाफदेही बनाउँदैन। लागु औषध आक्रमण जारी रहनेछ - सम्भावित रूपमा श्रीलङ्कालाई नतर्को-अराजकताको दुष्चक्रमा धकेल्ने र सामाजिक र मानव पुँजीलाई अकल्पनीय क्षति पुर्‍याउने। पाकिस्तानको आतङ्कवादको प्रत्यक्ष सामना गर्ने साहस र नैतिक सङ्कल्प जुटाउनु श्रीलङ्काको स्थायित्व र भविष्यका लागि मात्र नभई क्षेत्रीय र विश्वव्यापी सुरक्षाका लागि पनि आवश्यक छ।