लण्डन। वैज्ञानिकहरूले लामो समयदेखि चेतावनी दिएका छन कि चीनको प्रत्यक्ष खाना बजार रोग, महामारी र महामारीको लागि प्रजनन स्थल हो। यहि बजारका जनावरहरूबाट मानिसहरूलाई संक्रमण हुन्छ। यी सार्वजनिक कसाईखाना(स्लटर हाउस)२००३ को सार्स प्रकोप अघिको थियो जस्ले कोविड १९ लाई पनि उत्पादन गरेको छ। यद्यपि बेइजिङ्ग सरकारले यी 'अति जोखिम'ले भरिएका बजारहरू बन्द गर्नका लागि केहि पनि गरेको छैन।

हामीलाई थाहा छैन कोरोनोभाइरसबाट कति लाख प्रभावित हुनेछन, तर हामीलाई थाहा छ कि प्रकोपको भविष्यवाणी गरिएको थियो। र हामी सबैले बेइजिङ्गको विज्ञानलाई बेवास्ता गर्ने, व्यापारलाई प्राथमिकता दिन र बाँकी विश्वको स्वास्थ्यलाई जोखिममा पार्ने निर्णयको मूल्य चुकाइरहेका छौं।

अब, बेलायतले पहिले भन्दा पनि चीनसँगको सम्बन्ध, यसको सामानहरू र लगानीको हाम्रो भोकलाई विचार गर्नु आवश्यक छ। के हामी चीनको अधिनायकवादी मूल्य प्रणाली साथै यसको उत्पादनहरू आयात गर्न चाहन्छौं ? वा हामीले अन्य स्वतन्त्र राष्ट्रहरूसँग मिलेर काम गर्ने र यस तानाशाहीमा बढ्दो निर्भरता कम गर्ने हो ?  हामीसँग अब संसारको भविष्य कस्तो देखिनुपर्दछ र यसको आफ्नै नैतिक संरचनालाई आकार दिन सुरु गर्न मूल्या्कन गर्ने एक सुवर्ण अवसर छ। सबै तानाशाही शासनहरू जस्तै चिनियाँ सरकार पनि कमजोर छ।

आफ्ना जनतामाथि शक्ति र नियन्त्रण कायम राख्नको लागि चीन अहिले झूट र डरको एक विषालु पेसामा निर्भर छ। यसैकारण उसले भाइरसको पहिलो चोटि देखिएको घटनाबाट सत्य लुकाएको छ। तर वुहानका ली वेनलिङ्गग जस्ता केहि बहादुर चिनियाँ डाक्टरहरू जस्ले खतराहरू बारे चेतावनी दिएर बाँकी विश्वलाई सजग बनाए। यद्यपि उनलाई एक पत्रमा हस्ताक्षर गर्न बाध्य पारियो। यो समयमा त्यस्तो नगर्नु भन्ने वाचा गरिएको पत्र १९३० को दशकको ट्रायलको प्रतिध्वनि हो जुन त्यस युगको सोभियत संघको ट्रेडमार्क थियो।

दुखद कुरा, उनी पछि भाइरसबाट मरे। चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको शक्तिको लागि शहिहरुको लामो लाईनमा उनी पनि परे। चिनियाँ सरकारले शुरुमा विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO)लाई बताउदै थियो कि भाइरस केवल जनावरबाट मानिसमा संक्रमण गर्दछ। तर चिनियाँ वैज्ञानिकहरुलाई यो सच्चाईको ज्ञात थियो की भाइसर एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा सर्न शुरु गरिसकेको छ र यो महामारीले ठूलो रुप लिन सक्छ।

डब्ल्यूएचओले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको झूटहरू दोहोर्याएर र यस घातक प्रकोपलाई विश्वभर फैलाउन दिएर समस्यालाई जटिल बनायो। सत्य छिट्टै नै ताइवानमा देखा पर्‍यो, जहाँका वैज्ञानिकहरूलाई थाहा थियो कि यो रोग वुहानबाट उम्केर टापुको राज्यको आफ्नै एयरपोर्टमा आइपुगेको छ।

यी खतराहरूको कारण ताइवान सरकारले ठूलो मात्रामा परीक्षण र सम्पर्क पत्ता लगाउने आदेश दियो। फलस्वरूप उनीहरुले यो रोगलाई पछाडि पारे जुन बाँकी विश्वको लागि उदाहरण पनि हो।

अझै, लाजका साथ, डब्ल्यूएचओले ताइवानको उदाहरणलाई बेवास्ता गर्दै आएको छ।  सहायक महानिर्देशक ब्रुस इलेवार्डले पनि ताइवानको अस्तित्वलाई इन्कार गरेका छन्। बेइजिङ्गको दाबी छ ताइवान एक चीनको हिस्सा हो।

सत्य यो हो कि कोरोनोभाइरस महामारीले कस्तो असर गर्नेछ भन्ने बारे हामी धेरैले वर्षौंसम्मका लागि थाहा पाउने छौं। चीनसंगको हाम्रो आर्थिक निर्भरताले गर्दा बेलायती सरकारले ठूलो मूल्य चुकाउनु पर्ने छ।

कुनै भ्रममा नपर्नुहोला, चीन शीर्ष स्थानमा पुगी आफ्नै नयाँ विश्व व्यवस्था सिर्जना गर्न कटिबद्ध छ। हाम्रो राजनीतिक उर्जा क्षेत्रीय तहमा केन्द्रित भएको छ भने चिनियाँ नेताहरूले विश्वव्यापी योजना बनाएका छन्। ब्रसेल्सबाट नियन्त्रण फिर्ता लिन आतुर हुँदै गर्दा बेइजिङ्गको कडा पकडलाई वेवास्ता गरेका छौं।

यो नयाँ विश्वमा, हामीलाई नयाँ साझेदारहरू चाहिएको बेला हामीले पुरानो सिद्धान्तहरू पनि बिर्सनु हुँदैन। हाम्रो अन्तर्राष्ट्रिय प्रणाली खुला व्यापार र कानूनको शासनको सपनामा निर्मित छ तर तिनीहरू डगमगाइरहेका छन्।

पुनरुद्धारवादी चीन आक्रमणको क्रममा छ। मानवअधिकार र बौद्धिक सम्पत्ती(पेटन्ट्स, ट्रेडमार्क, प्रतिलिपि अधिकार र रजिष्टर्ड डिजाईन) जस्ता अवधारणालाई वेवास्ता गर्छ।

बेल्ट र रोड इनिसिएटिभ जस्ता कूटनीतिक र आर्थिक परियोजनाहरू प्रयोग गर्दै एसिया, अफ्रिका, दक्षिण अमेरिका र युरोपमा पूर्वाधार परियोजनाहरूको विशाल श्रृंखलाले बेइजिङ्ग ग्राहक राज्यहरू निर्माण गर्दैछ, साझेदार होइन।

विश्वको आधा कार, ८० प्रतिशत कम्प्युटर र ९० प्रतिशत फोन चीनमा निर्मित छन्। अधिक चिन्ताको विषय त अझ यो छ की चीनले अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा प्रणालीहरूमा आफ्नो प्रवेश विस्तार गर्न र इन्टरनेटको प्रकृति परिवर्तन गर्न टेक्नोलोजी प्रयोग गरिरहेको छ।

हुवावे र जेडटीई जस्ता टेलिकम कम्पनीहरू विश्वव्यापी व्यवसाय मात्र होईन बेइजिङ्गको सर्भेलान्स टेक्नोलोजीलाई विश्व सञ्चार प्रणालीमा कोड गर्नका लागि डिजाइन गरिएका राज्य नियन्त्रित संस्थानहरू हुन् जुन हामीले बुझ्न र त्यस अनुसार काम गर्न ढीलाई गर्नु हुन्न।

यसको उत्तम उदाहरण भनेको चीन सरकारले कोरोनाभाइरसको बारेमा गलत जानकारी दिने अनौंठो अभियानका साथ अनलाइन सत्यलाई हेरफेर गरिरहेको छ। बेइजिङ्गको महत्वाकांक्षा स्पष्ट छ र 'सफ्ट पावर' फैलाउन लागि परेको छ।

उदाहरणको लागी, चिनियाँ नौसेनाले २०१४ यता बेलायतको रोयल नौसेनको कुल जहाज भन्दा बढी नयाँ जहाजको प्रक्षेपण गरिसकेको छ। सैन्य चौकीहरू पानीमुनि बनेका छन्, बलपूर्वक विश्व नक्शा परिवर्तन हुँदैछ। वास्तवमा कोविद १९ बाट हामीले सिकेका धेरैजसो चीजमध्ये एउटा विश्वव्यापीकरणको वास्तविक सीमा पनि हो।

सधैं जस्तो, हामीले हाम्रो ईतिहास याद गर्नैपर्छ। दोस्रो विश्वयुद्धको अन्धकारमय दिनहरूमा पनि हाम्रा नेताहरूलाई पुनर्निर्माणको समय आउनेछ भनेर थाहा थियो। बेलायती कूटनीतिज्ञहरूले नाजीहरूलाई उत्तरी अफ्रिकाबाट बाहिर निकाल्नु अघि संयुक्त राष्ट्रको लागि योजना बनाए। युरोपेली अदालतले मानवअधिकार र नाटोको योजना अनुसरण गर्‍यो।

हाम्रो राजनीतिज्ञ र राजदूतहरू अब के तयारी गर्दैछन् ? सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, उनीहरूले यस्तो व्यवहार गर्नुपर्छ जसबाट संसारले महामारीबाट लड्नका लागि एकजुट हुने खाका तयार गरुन्। र हामीले हाम्रो यो स्वतन्त्रताहरुलाई अझ बलियो बनाउनु पर्छ जुन चीनबाट धेरै खतरामा परेको छ। स्वतन्त्रता बाहेकको वैकल्पिक बाटो रोजियो भने हामीले धेरै ठूलो मुल्य चुकाउनु पर्छ।  डेलीमेलबाट