तिब्बत। चीनमा बढ्दो प्रतिरोधको भावनाका कारण निराश हुँदै गएको कम्युनिस्ट र बदलिएको अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थितिले तिब्बतका उपनिवेशित जनतालाई नयाँ आशा दिएको छ। 'वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यमा स्वतन्त्र तिब्बतको लागि आशा र सम्भावनाहरू' शीर्षकको वेबिनारमा बोल्दै विज्ञहरूले तिब्बतका लागि नयाँ आशा देखिएको बताएका हुन्।
चिनियाँ राष्ट्रपतिको बढ्दो राष्ट्रवादी बयान बाजीमा विभिन्न देशका तिब्बत विज्ञहरूले तिब्बत र चीनको कब्जामा रहेका अन्य देशका औपनिवेशिक जनताका लागि आशाको सङ्केत देखेका हुन्। सी जिनपिङ र चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीसीपी) जो अहिले चीनको शासन प्रणालीमा आफ्नो पकड कायम राख्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन्।
तिब्बतमा चिनियाँ औपनिवेशिक शासनको विरुद्ध तिब्बती जनताको विद्रोहको ६४औँ वार्षिकोत्सवको पूर्व सन्ध्यामा आयोजित एक अन्तर्राष्ट्रिय वेबिनारमा उनीहरूले चिनियाँ शासनमा रहेका तिब्बती जनतामा चिनियाँ शासनविरुद्धको प्रतिरोधको निरन्तर अभिव्यक्तिमा ठूलो आशा देखे।
सेन्टर फर हिमालयन एसिया स्टडिज एण्ड इन्गेजमेन्ट र तिब्बत युथ काँग्रेसले संयुक्त रूपमा आयोजना गरेको वेबिनारमा 'वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यमा स्वतन्त्र तिब्बतका लागि आशा र सम्भावनाहरू' रहेको थियो। विज्ञ वक्ताहरूमा फ्रान्सेली समाचार एजेन्सी एएफपीको संवाददाताको रूपमा बेइजिङमा लामो समय बिताएका अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा प्रशासित चिनियाँ विशेषज्ञ, लेखक र पत्रकार पियरे एन्टोइन डोनेट समावेश थिए। उनी पेरिसबाट आएका हुन्।
अर्का वक्ता काई मुलर थिए जो बर्लिनबाट सामेल भएका तिब्बतका लागि अन्तर्राष्ट्रिय अभियान (आईसीटी), जर्मनीका कार्यकारी निर्देशक हुन्। इन्टरनेशनल तिब्बत नेटवर्क (आटीएन) को सञ्चालन समितिको सदस्य इलेनोर बायर्न-रोसेन्ग्रेन लन्डनबाट सामेल हुनुभयो। चौथो वक्ता सुश्री ल्हाग्यारी नामग्याल डोलकर थिइन् जो निर्वासनमा तिब्बती सांसदका निर्वाचित सदस्य हुन्। जेएनयूमा राष्ट्रिय सुरक्षा अध्ययनका लागि विशेष केन्द्रका आयुषी केतकर र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र सुरक्षा मामिलाका विद्वानले वेबिनारको प्रश्न-उत्तर सत्रलाई सम्हालेका थिए भने टीवाईसीका सूचना सचिव सुश्री तेन्जिन ल्हामोले आफ्नो समापन मन्तव्य प्रस्तुत गरे।
विज्ञहरूले २००८ को प्यान-तिब्बत चीन विरोधी प्रदर्शनलाई नोट गरे र दलाई लामाको छ दशक लामो अनुपस्थितिको बाबजुद तिब्बती जनताको गहिरो श्रद्धा, दुर्भाग्यपूर्ण आत्मदाह को अनन्त गति र तिब्बतभरि बारम्बार सार्वजनिक र व्यक्तिगत विरोधहरू भइरहेका छन्। उनीहरूले यी तत्त्वहरूलाई तिब्बती जनतामा चीनको कठोर नियन्त्रणको बाबजुद पनि तिब्बती जनतामा स्वतन्त्रताको भावना जीवित रहेको स्पष्ट सङ्केत भएको बताए।
आफ्नो प्रस्तुतिमा ल्हाग्यारीले तिब्बती स्वतन्त्रता आन्दोलनको चलिरहेको इतिहासमा १० मार्चको महत्त्वलाई जोड दिएकी थिइन्। उनले भनिन्, ‘यो दिन स्वतन्त्र र स्वतन्त्र तिब्बतका लागि तिब्बती जनताको सामूहिक आवाज अभिव्यक्त गर्ने दिन मात्र होइन, पूर्वी तुर्किस्तान, दक्षिणी मङ्गोलिया र हङकङ जस्ता चीनका अन्य उपनिवेशहरूमाथिको कब्जामा विश्वको ध्यानाकर्षण गराउने दिन पनि हो । हाम्रो सङ्घर्ष सम्पूर्ण मानवताका लागि हो।'
उनले तिब्बतमा आफ्नो कब्जालाई बलियो बनाउन कसरी चीनको जनमुक्ति सेना (पीएलए) ले दश लाखभन्दा बढी तिब्बतीहरूलाई मारेको स्मरण गरिन्। तिब्बत इतिहासभरि नै स्वतन्त्र र स्वतन्त्र राष्ट्र रहेको बताउँदै उनले चीनले तिब्बतमाथि आफ्नो दाबी पुष्टि गर्न इतिहासलाई हेरफेर र पुनर्लेखन गर्न खोजेको बताइन्।
चीनबाट पुनः स्वतन्त्रता प्राप्त गर्ने तिब्बती जनताको अटुट भावनाको स्मरण गर्दै ल्हाग्यारीले राष्ट्रपति सी चिनफिङ र चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको नयाँ अभियान अन्तर्गत लाखौँ तिब्बती बालबालिकालाई आफ्नो देशबाट टाढा लैजाने अभियानप्रति विश्व समुदायको ध्यानाकर्षण गराए। कम्युनिस्ट विचारधारामा मस्तिष्क धुन र सांस्कृतिक पहिचानबाट टाढा राख्न परिवारहरूलाई जबरजस्ती सीसीपी स्कुलहरूमा राखिने बताए।
चीनको राजनीतिक घटनाक्रम हेर्ने लामो अनुभव भएका पियरे एन्टोइन डोनेटले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले चीनमाथि बलियो नियन्त्रण हासिल गरेको र लामो समयसम्म सत्तामा रहने देखिए पनि चिनियाँ कम्युनिस्ट नेताहरू आज निकै चिन्तित रहेको बताए।
उनले सन् १९८९ मा कम्युनिस्ट शासनविरुद्ध चिनियाँ युवाको ऐतिहासिक लोकतान्त्रिक विद्रोहपछि कोभिड–१९ विरुद्धको कमजोर व्यवस्थापनका लागि चिनियाँ जनता कम्युनिस्ट नेतृत्व र सीसीपीको विरुद्धमा उभिएको यो पहिलो पटक भएको बताए।
'त्यहाँ २० भन्दा बढी सहरहरूमा प्रदर्शनहरू भएका थिए जसमा हजारौँ चिनियाँ युवाहरूले खुला रूपमा राष्ट्रपति सीको राजीनामा र कम्युनिस्ट शासनलाई प्रजातान्त्रिक शासनले प्रतिस्थापन गर्न माग गरे। यो धेरै महत्त्वपूर्ण विकास हो,' उनले भने।
