काठमाडौँ । पर्यटक, विद्यार्थी र कामदारका रूपमा विभिन्न देशको भ्रमण गर्ने चिनियाँ नागरिकले बेइजिङ सरकारको लागि जासुसी गरेको पाइएको छ । यसले धेरै देशहरूमा चिन्ता बढाएको छ । किनकि चिनियाँ नागरिक जासुसहरूले बौद्धिक अधिकार र राष्ट्रिय सुरक्षामा गम्भीर खतरा खडा गरेको छ ।

अमेरिकी अधिकारीहरूले चिनियाँ पर्यटकहरूले देशको सैन्य आधारहरूमा घुसपैठ गरिरहेको र अलास्काको फोर्ट वाइनराइटमा रहेको सैन्य स्थापनामा ड्रोनहरू लिएर गएको देखेको बताएका छन् । पूर्व वरिष्ठ गुप्तचर अधिकारी डेभिड डेप्टुलाले भने अनुसार  पर्यटकहरूले छोडेका सेन्सरहरू संवेदनशील जानकारी सङ्कलन गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

एक चिनियाँ पर्यटकले बेलायतको हाउस अफ कमन्समा घुसपैठ गरेका थिए जतिबेला हङकङका असन्तुष्टहरूले राम्रोसँग संरक्षित कमिटी कोठामा ब्रिफिंग गरिरहेका थिए । 

हङकङका प्रचारक फिन लाउले चिनियाँ पर्यटक बेइजिङ सरकारको जासुस भएको बताएका छन् । उनले भने,"यो संसद्को सबैभन्दा दुर्गम कमिटी कोठा हो । र यो माथिल्लो तलामा छ। यो संयोग होइन कि एक चिनियाँ पर्यटक ठीक समयमा कोठा बाहिर थिए । कार्यक्रममा प्रवेश गर्न खोज्दै थिए ।"

अनुसन्धानले पत्ता लगाएअनुसार पर्यटकहरू हुवावे टेक्नोलोजीका कर्मचारी थिए । जसलाई अहिले धेरै देशहरूले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको सरकारको तर्फबाट जासुसीमा संलग्न भएको आरोप लगाएका छन् ।

सन् २०२० मा एक चिनियाँ महिला भारतमा जासुसी गरेको आरोपमा पक्राउ परेकी थिइन् । छिङ सी नामकी एक चिनियाँ महिलाले नयाँ दिल्लीमा दुई वटा कम्पनी सञ्चालन गरिरहेकी थिइन् । जुन दुई चिनियाँ व्यक्ति झाङ र चाङ-लि-लियाको नाममा दर्ता भएका थिए । छिङले भारतीय सेनाको आन्दोलन, रक्षा अधिग्रहण, विदेश नीति र दलाई लामाको जानकारी चीनलाई पठाउने गरेको पाइएको थियो ।

सन् २०२२ मा भारतीय प्रहरीले बोधगया नजिकै सोङ सियाओलान नामक चिनियाँ पर्यटकलाई पक्राउ गर्‍यो । जसलाई चिनियाँ जासुस र दलाई लामाको सम्भावित खतरा मानिएको थियो ।

त्यस्तै चिनियाँ विद्यार्थी र वैज्ञानिकहरू जासुसी गतिविधिमा संलग्न रहेको पाइएको छ । जर्मन आन्तरिक मन्त्री न्यान्सी फासरले चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले संवेदनशील जानकारी हासिल गरेकोमा चिन्ता व्यक्त गरे ।

गुप्तचर अधिकारीहरूले चिनियाँ जासुसहरूले अमेरिकी विश्वविद्यालयहरूमा घुसपैठ गरिरहेको बताएका छन् । जोसेफ बोनाभोलोन्टा, एक शीर्ष एफबीआई एजेन्टले भने, "कुनै पनि देशले हाम्रो राष्ट्रिय सुरक्षा र आर्थिक समृद्धिको लागि चीन भन्दा ठूलो, बढी गम्भीर वा दीर्घकालीन खतरा बनाउँदैन ।"

चिनियाँ सरकारले आफ्ना नागरिकहरूलाई जासुस बन्न प्रोत्साहन दिँदै पुरस्कारहरूद्वारा सम्मानित गर्दै आएको छ ।  "जासुसी रिपोर्ट गर्ने व्यक्ति र सङ्गठनहरूलाई कानुनी रूपमा प्रशंसा, पुरस्कृत र संरक्षण गरेर जासुसी रिपोर्ट गर्ने संयन्त्रलाई बढाउनुहोस्", चीन र विदेशमा गुप्तचरको निरीक्षण गर्ने चिनियाँ राज्य सुरक्षा मन्त्रालयको नोटमा भनिएको छ।

अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता म्याट मिलरले भने, "निश्चित रूपमा नागरिकहरूलाई एक अर्काको जासुसी गर्न प्रोत्साहित गर्नु ठूलो चिन्ताको विषय हो ।" बेलायती अधिकारीहरूले संवेदनशील डाटा चोरी र जासुसी रोक्न प्रयासको रूपमा ५० चिनियाँ विद्यार्थीहरूलाई देश छोड्न बाध्य पारे ।

इलिनोइस इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा इलेक्ट्रिकल इन्जिनियरिङ पढ्दै गरेका जी चाओकुन नामका चिनियाँ विद्यार्थीलाई अमेरिकामा इन्जिनियर र वैज्ञानिकहरूको जानकारी सङ्कलन गरेर चिनियाँ सरकारको लागि जासुसी गरेको अभियोगमा ८ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ । 

एफबीआईका निर्देशक क्रिस्टोफर रेले भनेका छन् कि चीनले जासुसी एजेन्टको रूपमा चिनियाँ विद्यार्थीहरू मार्फत टेक्नोलोजी चोर्ने प्रयास गरिरहेको छ। "हामी निरन्तर हेर्छौँ कि यो चिनियाँ सरकार हो जसले हाम्रो आर्थिक र राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि सबैभन्दा ठूलो दीर्घकालीन खतरा बनाउँछ", उनले भने।

सन् २०२० मा केही चिनियाँ विद्यार्थीहरू नियमित अन्तरालहरूमा फ्लोरिडा नौसेना आधारमा सरकारी भवनहरूको तस्बिर खिच्ने क्रममा  समातिए । 

विधिको वर्णन गर्दै,एफबीआईका लागि पूर्व चीन विश्लेषक पोल मुरले भने, "चिनियाँहरूले एक हजार पर्यटकहरू पठाउनेछन्, प्रत्येकलाई बालुवाको दाना सङ्कलन गर्न तोकिएको हुन्छ । जब उनीहरू आफ्नो देश फर्कन्छन्, उनीहरूलाई आफ्नो तौलिया हटाउन भनिन्छ र तिनीहरूले अरू अमेरिकी नागरिक भन्दा त्यहाँको बालुवाको बारेमा बढी थाहा पाइसकेका हुन्छन् ।"

वासिङ्टनस्थित सेन्टर फर स्ट्राटेजिक एण्ड इन्टरनेशनल स्टडीज (सीएसआईएस) ले सन् २००० देखि चिनियाँ जासुसीका २२४ घटनाको दस्तावेजीकरण गरेको छ । यी गतिविधिहरूमा सैन्य, राजनीतिक र व्यावसायिक जासुसीका साथै अमेरिकी राजनीतिलाई प्रभाव पार्ने प्रयासहरू समावेश छन् ।

“चिनियाँ जासुसीले आणविक हतियार परीक्षण डाटासहित हतियार प्रविधिको चोरीसँगै राष्ट्रिय सुरक्षालाई पनि ठूलो नोक्सान पुत्याएको छ । पछिल्ला केही वर्षहरूमा चीनले आफ्नो जासुसी गतिविधिहरूमा ठूलो मात्रामा व्यक्तिगत जानकारी (पीआईआई) को चोरी, राजनीतिक जबरजस्ती र प्रभाव अपरेसनहरू थपेको छ", सीएसआईएसले भन्यो ।