काठमाडौं । अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस २०२२ मा, अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकार महासंघ (आईएफजे) ले चीन र हङकङमा सत्य, न्याय र सूचनाको स्वतन्त्रताका लागि लडिरहेका महिला पत्रकारहरूको साहसलाई गम्भीररुपमा मनन गरेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसका अवसरमा आईएफजे एशिया प्रशान्त क्षेत्रका महिला पत्रकार र मिडियाकर्मीहरूसँग ऐक्यबद्धतामा उभिएको छ र यस क्षेत्रमा चलिरहेको लैङ्गिक भेदभाव र असमानतालाई सम्बोधन गर्न थप कार्य गर्न आईएफजेले आह्वान गरेको छ ।

मार्च ८ मा अर्थात् अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको अवसरमा आईएफजेले हाल चीन र हङकङमा हिरासतमा रहेका पाँच महिला पत्रकार र कार्यकर्ताहरूको प्रोफाइल गरेको छ ।

आईएफजेको वार्षिक मारिएको सूची २०२१ अनुसार हाल चीनमा कम्तिमा नौ जना महिला पत्रकार हिरासतमा छन् । यद्यपि, सूचनामा पहुँचको कमीका कारण वास्तवीक संख्या भने अज्ञात छ ।

सन् २०१९ मा वुहानमा कोभिड(१९ प्रकोपको प्रारम्भिक चरणमा रिपोर्ट गर्ने पूर्व चिनियाँ वकिल झाङ झानलाई डिसेम्बर २०२० मा ूझगडा निम्त्याउने र समस्या उक्साउनेू  काम गरेको भन्दै चार वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो। आफ्नो हिरासत र कारावासको विरोधमा एक वर्षभन्दा लामो समयदेखि अनशन बसेपछि झाङको स्वास्थ्य द्रुत रूपमा बिग्रँदै गएको बताइएको छ।

सीजीटीएनका लागि चिनियाँ मूलका अष्ट्रेलियाली समाचार प्रस्तोता चेंग लेईलाई अगस्ट २०२० देखि चिनियाँ अधिकारीहरूले विदेशमा राज्यका गोप्य कुराहरू पठाएको आरोपमा हिरासतमा राखेका छन् । 

यस्तै ब्लुमबर्गको बेइजिङ ब्यूरोका लागि काम गर्ने चिनियाँ पत्रकार हेज फ्यानलाई डिसेम्बर २०२० मा राष्ट्रिय सुरक्षालाई खतरामा पारेको आरोपमा हिरासतमा राखिएको थियो।

स्वतन्त्र पत्रकार र चीनको मीटू आन्दोलनका लागि अग्रणी अभियानकर्ता, सोफिया हुआंग ज़्युकिन, सेप्टेम्बर २०२१ मा आफ्नो स्नातकोत्तर अध्ययनको लागि चीनबाट लन्डन उड्न लाग्दा जेलमा परेकी थिइन् ।

उनलाई चिनियाँ अधिकारीहरूले श्रम कार्यकर्ता वाङ जियानबिङसँगै राज्य शक्तिको विध्वंसलाई उक्साएको आरोपमा पक्राउ गरेको बताइएको छ।

हङकङमा चान पुई म्यान, हालको प्रजातन्त्र समर्थक अखबार एप्पल डेलीका प्रकाशकलाई विदेशी शक्तिहरूसँग मिलेर षड्यन्त्र गरेको आरोपमा जुलाई २०२१ देखि हिरासतमा राखिएको थियो। 

चानको बिषय हङकङमा स्वतन्त्र पत्रकारिता र प्रेस स्वतन्त्रतामा सरकारको क्र्याकडाउनको एक हिस्सा हो । 

आईएफजेको पछिल्लो प्रतिवेदनमा नयाँ राष्ट्रिय सुरक्षा कानून अन्तर्गत स्थापित गरिएको अदृश्य ूरातो रेखाू पार गरेको भन्दै पत्रकारहरूलाई थुनामा राख्ने र जेल हाल्ने गरेको प्रमाणहरु छन् ।

महिला पत्रकारहरू एशिया प्रशान्त क्षेत्रमा आफ्नो कामको लागि असमानतापूर्वक लक्षित छन्। अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको पूर्वसन्ध्यामा, आईएफजेले महिला पत्रकारहरूको अनलाइन दुर्व्यवहारलाई सम्बोधन गर्न ट्रेड युनियनहरू र मिडिया संगठनहरूको कामबारे २०२२ को शुरुमा गरिएको सर्वेक्षणबाट दुई नतिजा सार्वजनिक गरेको छ ।

जसमा आईएफजेका ७९ प्रतिशत युनियन र संघहरूले आफ्ना सदस्यहरूमाथिको अनलाइन दुर्व्यवहारका घटनाबारे सचेत रहेको देखाएको छ ।

यी संस्थाहरूमध्ये ७५ प्रतिशतले अनलाइन दुरुपयोगलाई प्राथमिकताको मुद्दा बनाएका छन् भने, केवल १६ प्रतिशतसँग अनलाइन दुरुपयोगलाई कभर गर्ने सामूहिक सम्झौताहरू छन्।

दोस्रो सर्वेक्षणले केवल २० प्रतिशत सञ्चारकर्मीहरूले महिला पत्रकार र मिडियाकर्मीहरूमाथिको अनलाइन दुर्व्यवहारको रिपोर्ट गर्न र त्यसबाट संरक्षण गर्ने प्रोटोकल वा संयन्त्र अपनाएको बताएका छन् ।

यस बिषयमा आईजेएफ भनेको छ,  'महिला पत्रकार र मिडियाकर्मीहरू, एशिया प्रशान्त क्षेत्र र विश्वव्यापी रूपमा, तिनीहरूको कामको लागि हिरासत, उत्पीडन, अनलाइन दुर्व्यवहार, र असमान लक्ष्यीकरणको सामना गरिरहन्छन्। अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको अवसरमा र चिनियाँ अधिकारीहरूले महिला पत्रकारहरूमाथिको क्र्याकडाउनको तीव्रतालाई मध्यनजर गर्दै आईएफजेले सरकार, सञ्चारमाध्यम संगठन, युनियन र संघहरूलाई विश्वभर मिडियामा महिलाहरूप्रति हुने प्रणालीगत भेदभावबाट बचाउन र यसको अन्त्य गर्न थप काम गर्न आह्वान गर्दछ।'