बेइजिङ। चीनले प्रायः पूर्वी चीन र दक्षिण चीन सागरका देशहरूको क्षेत्रीय जल सीमाको उल्लङ्घन गर्दै सैन्य गतिविधिहरू बढाउँदा विश्व शान्ति र सुरक्षाप्रति चिन्ता बढाएको छ। एसियन लाइट इन्टरनेशनलमा प्रकाशित एउटा लेखमा जापानले जुलाई ४ मा विवादित पूर्वी चीन सागर टापुहरूमा केही मिनेटका लागि आफ्नो क्षेत्रीय पानीको बाहिर चिनियाँ र रुसी युद्ध पोतहरू देखेको उल्लेख छ।

सेन्काकु टापुहरू ऐतिहासिक रूपमा र अन्तर्राष्ट्रिय कानून अन्तर्गत आफ्नो भूभागको अन्तर्निहित हिस्सा भएको दाबी गर्दै जापानले जापानी भूमि, क्षेत्रीय जल तथा हवाई क्षेत्रको सुरक्षाका लागि सरकारले शान्त तर दृढताका साथ यस विषयमा समाधान गर्ने बताएको छ। चीनको परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता झाओ लिजियानले नजिकैको पानीमा चिनियाँ जहाजको गतिविधि वैध र जायज रहेको दाबी गरे।

चीन विरोधी भावना र सुरक्षा खतराको बलियो अण्डरकोटको बीचमा भूराजनीतिक तनावका कारण चीनसँग जापानको सम्बन्ध बिग्रँदै गएको छ। सेन्काकु टापुहरू (चिनियाँ भाषामा डियाओउ टापुहरू) मा चीनले गरेको दाबीप्रति जापानका मानिसहरूले पहिले नै असन्तुष्टि व्यक्त गरिसकेका छन्।

सेन्काकु टापुहरू, चीनद्वारा नियन्त्रित निर्जन टापुहरू, जापानद्वारा नियन्त्रित एउटा यस्तो रणनीति हो जहाँ चीनले ताइवान स्ट्रेटमा रणनीतिहरू प्रयोग गर्न जारी राखेको वाशिंगटनस्थित समूह ग्लोबल स्ट्र्याट भ्यूले भनेको छ। चीन र ताइवानले टापुहरूमा दाबी गरेका छन्। जसको कारण जापानले ताइवानको सबैभन्दा नजिक रहेको योनागुनी टापुहरूमा आफ्नो किल्ला बढाएको छ।

गत वर्ष जापानले २४ नटिकल माइलको छेउछाउ क्षेत्र बाहिर करिब ७० वटा चिनियाँ जहाजहरू देखेको रिपोर्ट गरिएको थियो। जापानले पनि मे महिनामा विवादित सेन्काकु टापुहरूमा चिनियाँ र रुसी जहाजहरू सञ्चालन गरेको विरोध गरेको थियो। 
पूर्वी चीन सागरमा चीन र जापानबीच दुई वटा अन्तर्विरोधहरू छन्। यसमा सेन्काकु/डियाओयु टापुहरू र पूर्वी चीन सागरमा समुद्री सिमाङ्कन सम्बन्धी सार्वभौमिकता मुद्दाहरू समावेश छन्।

चीनको बढ्दो आक्रामकताको सामना गर्दै भारत, जापान, दक्षिण कोरिया र सिंगापुरलगायतका देशले आफ्नो सैन्य बजेट र खर्च बढाइरहेका छन्। पूर्वी र दक्षिण चीन सागर क्षेत्रका देशहरूले गस्ती र रक्षा तयारी बढाउन प्रयास गरिरहेका छन्। यसैबीच, संयुक्त राज्यले यस क्षेत्रमा स्वतन्त्र र निर्बाध आवतजावत सुनिश्चित गर्न र चिनियाँ सेनालाई नियन्त्रण गर्न प्रयास गरिरहेको छ।

मे २०२२ मा हालैको टोकियो शिखर सम्मेलनमा अमेरिका, जापान, अस्ट्रेलिया र भारत लगायत क्वाड गठबन्धनले स्वतन्त्र र खुला हिँडो-प्यासिफिकको उद्देश्यले उपग्रहमा आधारित समुद्री सुरक्षा पहल सुरु गर्न सहमत भएको थियो। जसले आफ्नो सार्वभौमसत्ता र आर्थिक हितको रक्षा गर्न साना देशहरूलाई पनि मद्दत गर्न सक्छ। 

फिलिपिन्सको सार्वभौम अधिकार र क्षेत्राधिकारको दाबीको बाबजुद चीनले पानीमा माछा मार्न तीन महिनाको प्रतिबन्ध लगाएको छ। भियतनामी माछा मार्ने र अन्य जहाजहरूमा पनि चीनले धेरै पटक नियन्त्रणमा लिएको छ। चीनले रुसले युक्रेनजस्तै ताइवानमा आक्रमण गर्ने चिन्ता पनि बढ्दै गएको छ। 

युक्रेन र रुसको उदाहरण युद्धको विनाशकारी वास्तविकता देखाउन र ताइवानका जनतालाई अधीनमा राख्न प्रयोग भइरहेको छ। फलस्वरूप, ताइवानका जनताले सरकारी स्रोतको पर्खाइमा मानिसहरूलाई युद्धमा बाँच्न सिकाउन र सशक्त बनाउन कार्यशालाहरू सञ्चालन गरेर अनिश्चित भविष्यबाट आफूलाई बचाउन स्थानीय प्रयासहरू गरेका छन्।