काठमाडौं । रामायण र महाभारत हिन्दुहरूका लागि आदर्श र ज्ञानका ग्रन्थ हुन् । रामायण महर्षि वाल्मीकिले लेखेका हुन् भने महाभारत महर्षि वेद व्यासले लेखेका हुन्। रामायणमा २४ हजार श्लोकहरू छन् । महाभारतलाई अहिलेसम्म लेखिएको सबैभन्दा लामो ग्रन्थ मानिन्छ र यसमा लगभग एक लाख श्लोकहरू छन्। रामायण र महाभारतका घटनाहरू बीच केही अचम्मलाग्दो समानताहरू छन्, तर यहाँ पाँच भिन्नताहरूका बारे उल्लेख गरेका छौं ।
रामायणकलाको युद्ध पवित्र नारीका लागि लडिएको थियो । महाभारतको युद्ध राज्य विभाजनको लागि लडिएको थियो। रावणसँग रामको युद्ध नियति थियो भने कौरव र पाण्डवहरू आपसी द्वेष र ईर्ष्याका कारण लडेका थिए।
रामायणमा युद्धको समाप्ति पछि रावणको भाइ विभीषणलाई लङ्काको राजा मानिन्छ, श्री रामको राज्याभिषेक हुन्छ । लव र कुशको कथाको शुरुवात हुन्छ । यता महाभारत युद्धको अन्त्य पछि महाभारतको विनाश हुन्छ । त्यसपछि सबै पाण्डवहरू स्वर्ग जान्छन्। श्रीराम अन्ततः आफ्नो अवतार पूरा गर्न सरयू नदीमा प्रवेश गर्छन् । जबकि पाण्डवहरू स्वर्गमा जान्छन् । कृष्णमाथि बाणले प्रहार भएपछि निर्वाणको मृत्यु हुन्छ।
रामायणमा भगवान् श्रीरामलाई एक महान् अवतार पुरुषोत्तमको रूपमा चित्रण गरिएको थियो । महाभारतमा श्री कृष्णलाई भगवान्को अवतारको रूपमा चित्रण गरिएको थियो।
रामायणको कथामा बलिदान, नीति र समर्पण भनिएको छ भने महाभारतको कथामा शक्ति, अधिकार र ज्ञानको वर्णन गरिएको छ। रामायणमा सबैले सिंहासन त्याग्न चाहन्छन् भने महाभारतमा सबैले सिंहासनमा बस्न चाहन्छन्।
रामायणले श्रीराम र उनको परिवारको चरित्र मात्र चित्रण गर्दछ जबकि महाभारतमा शाही परिवार सहित धेरै व्यक्तिहरूको चरित्र र कथाहरू छन्। महाभारतका प्रत्येक पात्रको आ–आफ्नै कथा छ । यसबाहेक महाभारतमा पनि धेरै किस्साहरू भरिएका छन्। रामायणमा एक मात्र नायक छन् । महाभारतमा मुख्य पात्रहरू मध्ये एक छनोट गर्न गाह्रो छ।
