डा. प्रकाशशरण महत शिक्षा, दीक्षा र योग्यताका हिसाबले अब्बल नेतामा पर्छन् । उनले अमेरिकाको इलिनोइस राज्यको कार्बोन्डेलमा अवस्थित साउथर्न इलिनोइस विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी उपाधि हासिल गरेका छन्  । उनले सोही राज्यको उर्बाना च्याम्पेनमा रहेको इलिनोइस विश्वविद्यालयबाट नीति अर्थशास्त्र (पोलिसी इकोनोमिक्स) मा स्नातकोत्तर गरेका थिए । 

अर्थशास्त्री महतलाई योग्य मन्त्रालय 

काठमाडौं । राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय परिवेशमा पार्टी र मुलुकलाई आवश्यक परेको लचिलो, सहनशील, कर्मठ, शिक्षित, दक्ष, जोश र जाँगरले भरपूर तथा अनुभवी नेताका रुपमा परिचित छन् नवनियुक्त अर्थमन्त्री, नेपाली कांग्रेसका प्रवक्ता एवम् प्रतिनिधि सभाका सदस्य डा. प्रकाशशरण महत ।

कक्षा ७ मा पढ्दा नै नेपाल विद्यार्थी संघको आदर्शबाट प्रेरित भएर राजनीतिमा लागेका डा. महतको जीवन संघर्ष र चुनौतीले भरिपूर्ण देखिन्छ । २०३६ सालको विद्यार्थी आन्दोलन र २०३७ सालको जनमत संग्रहमा अग्रमोर्चामा रहेर काम गरेका डा. महतले २०४२ सालको सत्याग्रहमा सक्रिय भूमिका खेलेका थिए । त्यसबेला उनी नेपाल विद्यार्थी संघको महासचिव थिए । 
 
नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा भएको २०४६ सालको जनआन्दोलनमा डा. महतले एक्सन कमिटीमा रहेर काम गरेका थिए । पार्टीले दिएका जिम्मेवारीहरु कुशलपूर्वक पूरा गर्ने सरल, सिधा, इमान्दार र अनुशासित कार्यकर्ता भएकाले पार्टीले उनलाई थप जिम्मेवारीहरु प्रदान गर्दै गयो ।  २०५५–५६ देखि नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय आर्थिक नीति निर्माण समितिमा रहेर काम गर्ने मौका पाएका डा. महत २०५९ देखि निरन्तर नेपाली कांग्रेसको केन्द्रीय सदस्य रही आएका छन् । 

उनले २०७९ बैशाखमा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचन र २०७९ को मंसिरमा सम्पन्न प्रतिनिधि सभा एवम् प्रदेश सभा निर्वाचनमा पार्टीको केन्द्रीय प्रचारप्रसार समितिको संयोजकको भूमिका सफलतापूर्वक सम्पन्न गरेका थिए । 

संसदभित्रको जिम्मेवारी

२०६३ सालको अन्तरिम व्यवस्थापिकाको सदस्यको रुपमा व्यवस्थापिकाको यात्रा आरम्भ गरेका डा. महतले पहिलो संविधान सभा २०६४ देखि २०६९ र दोस्रो संविधान सभा २०७० देखि २०७४ सम्म विधायकको रुपमा देश र नागरिकको सेवा गरेका थिए । 

दोस्रो संविधान सभाले नै २००७ सालको जनक्रान्तिको आह्वान गर्दा नेपाली कांग्रेसका संस्थापक महामानव वीपी कोइरालाले अगाडि सारेको नेपाली जनताले आफू शासित हुने विधान आफ्नै जनप्रतिनिधिबाट बनाउने प्रस्तावनालाई मूर्त रुप दिने सफलता पायो । जननिर्वाचित जनताका प्रतिनिधिहरुबाट संविधान निर्माण गराएर नेपालको राजनीतिक इतिहासलाई नयाँ मोड दिने कार्यमा उनले महत्वपूर्ण योगदान गरे । 

व्यवस्थापिका संसदका एक क्रियाशील विधायकको रुपमा संसदका राज्य व्यवस्था समिति र संसदीय विशेष सुनुवाई समितिमा उनले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरे ।

राजकीय जिम्मेवारी

पार्टीको एक सच्चा, इमान्दार, अनुशासित,कर्मठ कार्यकर्ता भएको नाताले उनको योग्यता, क्षमता, दक्षता, कर्मप्रतिको समर्पण हेरेर पार्टीले राज्य सञ्चालनका विभिन्न क्षेत्रमा विभिन्न अवसर पनि दिएको छ ।

नेपालमा माओवादी विद्रोह उत्कर्षमा रहेको बेलामा सरकारले २०५६ सालमा गठन गरेको माओवादी समस्या समाधान समितिको सदस्य सचिवको जिम्मेवारीसमेत सफलतापूर्वक निर्वाह गरेका डा. महतलाई प्रधानमन्त्रीले २०५८ देखि २०५९ सम्म सल्लाहकार नियुक्त गरी आफ्नो योग्यता र क्षमता अनुरुप देश र जनताको भलाइमा काम गर्न सघाउने अवसर दिए । 

उनलाई सरकारले २०५८ चैतदेखि २०५९ असोजसम्म राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्यमा नियुक्त पनि गरेको थियो । उनलाई २०६१ जेठदेखि २०६१ माघ १९ सम्म परराष्ट्र मन्त्रालयको राज्यमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्ने अवसर पनि प्राप्त भयो ।

२०६३ देखि २०६४ सम्म माओवादीलाई शान्ति प्रक्रियामा ल्याउन गठित राष्ट्रिय शान्ति समितिका सदस्य रहेर काम गरेपछि उनलाई २०६४ साउनदेखि २०६५ जेठसम्म विभिन्न विद्रोही समूहसंग वार्ता गर्न गठित सरकारी वार्ता समितिको सदस्यको जिम्मेवारी पनि सुम्पिएको थियो ।

२०६६ देखि २०६७ सम्म उनी ऊर्जा मन्त्री रहे । ऊर्जा क्षेत्रको जिम्मेवारी पाएको बेलामा नै अहिले राष्ट्रिय गौरवको रुपमा रहेको माथिल्लो तामाकोशी आयोजना स्वदेशी पूँजीबाट निर्माण गर्ने निर्णय भएको थियो । 

भूकम्प, नाकाबन्दी, बाढी पहिरो र अन्य अवरोधका कारण ढिलो भए पनि अहिले आयोजनाको निर्माण सम्पन्न भएको छ । यसले नेपाली नीति निर्माता, प्राविधिक, लगानीकर्ता संस्था र सर्वसाधारण लगानीकर्ताको पनि आत्मविश्वास बढाएको छ । यसले मुलुकको आर्थिक विकासमा ठूलो सघाउ पुर्याउने निश्चित छ ।

सोही अवधिमा नै नेपाल र भारतको बीचमा अन्तरदेशीय प्रशारण लाइन निर्माण गर्ने निर्णय भएको थियो । ढल्केवर–मुजफ्फरपुर ४०० केभी प्रशारण लाइनको निर्माणले नेपालको लोडसेडिङ अन्त्य गरी सबै नेपालीलाई उज्यालोतिर लम्किन प्रेरित गरेको यथार्थ यहाँ स्मरणीय हुन आउँछ ।

नेकपा माओवादी र नेपाली कांग्रेसको संयुक्त सरकार बनेको बेला २०७३ देखि २०७४ सम्म डा. महतले परराष्ट्र मन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्ने अवसर पाए । यो समय तराईमा भएको आन्दोलनले भारतले नेपालमा नाकाबन्दी गरेर नेपाल–भारत सम्बन्ध निकै तल्लो स्तरमा पुगेको अवस्था थियो । 

पूर्ववर्ती सरकारको पालामा सम्बन्ध सुधार हुन नसकेकाले भारतसँगको सम्बन्ध सौहार्द बनाएर नेपाली जनजीवन सहज बनाउनु पर्ने आवश्यकतालाई मनन गर्दै डा. महतले तीन पटक भारतको भ्रमण गरे । सम्बन्ध सामान्यीकरण भयो । बिग्रिएको सम्बन्ध सुधारियो । नाकाबन्दी खुलेर आपूर्ति व्यवस्था नियमित भयो । भारतीय तत्कालीन विदेशमन्त्री सुषमा स्वराजले नेपालको भ्रमण गरिन् । नेपालमा भारतीय सहयोगमा सञ्चालित परियोजनाहरु चालु भए ।

यही समयमा नेपालले गण्डक संझौता अन्तरगत पाउनुपर्ने सुविधा नपाएको विषय उठाएर त्यो दिन भारतलाई प्रतिबद्ध बनाउने काम भयो । भारतसँगको दक्षिणी सीमामा हुने बाढी र डुबानको संयुक्त निरीक्षण गरी समाधान खोज्ने सहमति भयो । महाकाली सिँचाईको डीपीआर टुंग्याउने काम भयो । हरेक दुई वर्षमा संयुक्त संयन्त्रको बैठक बस्ने सहमति कायम भयो ।

यही कार्यकालमा चीनसँगको सम्बन्धलाई पनि सन्तुलित राख्ने काम भयो । चीन सरकारले प्रस्ताव गरेको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) लाई नेपालको हित अनुकूल हुनेगरी कार्यान्वयनमा ल्याउने संझौतामा हस्ताक्षर सम्पन्न भयो । 

भारतसँगको सुसम्बन्ध राख्नै पर्ने आवश्यकता भएकाले सह–महामन्त्री भएको बेलामा पनि डा. महतकै अग्रसरतामा नेपाल र भारतका पार्टीहरुबीच सौहार्द सम्बन्ध विकसित गर्न भारतीय जनता पार्टीका विदेश विभाग प्रमुख विजय चौथाइवालेलाई नेपालमा आमन्त्रण गरी नेपालका सबै दलहरुसंगको सम्बन्ध नवीकरण गराउने मौका जुराइएको कुरा यहा स्मरणीय छ ।

सुयोग्य नेता

डा. महत शिक्षा, दीक्षा र योग्यताका हिसाबले पनि अब्बल नेतामा पर्छन् । उनले अमेरिकाको इलिनोइस राज्यको कार्बोन्डेलमा अवस्थित साउथर्न इलिनोइस विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा पीएचडी उपाधि हासिल गरेका छन्  । उनले सोही राज्यको उर्बाना च्याम्पेनमा रहेको इलिनोइस विश्वविद्यालयबाट नीति अर्थशास्त्र (पोलिसी इकोनोमिक्स) मा स्नातकोत्तर  गरेका थिए । उनले त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट पनि अर्थशास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेका थिए । 

विभिन्न राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चहरुमा नीतिगत तथा अनुसन्धान पत्रहरु प्रस्तुत गरेका डा.महतका आर्थिक विकास,शान्ति प्रकृया, परराष्ट्र सम्बन्धमा विभिन्न लेखहरु राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय जर्नलहरुमा प्रकाशित भएका छन् ।

त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा अध्ययन गर्दा नेपाली कांग्रेसको पहिलो जननिर्वाचित सरकारले लिएको आर्थिक नीतिमा थेसिस गरेका डा. महतले ‘नेपाली कांग्रेस एन्ड नेशनन बिल्डिड’ नामक पुस्तक पनि लेखेका छन् । 

आफूले शिक्षा हासिल गरेको मन्त्रालयमा उनले पहिलो पटक भूमिका निभाउने अवसर पाएका छन् । उनका लागि यो पक्कै पनि योग्य मन्त्रालय त हो नै अहिले शिथिल देखिएको अर्थतन्त्रलाई उकास्ने जिम्मेवारी पनि उनकै काँधमा आइपरेको छ ।