काठमाडौँ । चीनको जनसांख्यिकीय संकटले छिमेकी देशहरूमा पनि नकारात्मक प्रभाव पारेको छ किनभने दक्षिण एसिया र दक्षिणपूर्वी एसियाका गरिब युवतीहरूलाई चिनियाँ पुरुषसँग विवाह गर्न बेचबिखन गरिन्छ । 

अहिले खारेज गरिएको एक सन्तान नीतिका कारण हुने लैङ्गिक असन्तुलनका कारण चीनमा दुलहीको अभावले पाकिस्तान, म्यानमार, नेपाल, कम्बोडिया, इन्डोनेसिया, लाओस, उत्तर कोरिया र भियतनाम जस्ता देशबाट महिला बेचबिखन हुने गरेको छ।

ह्युमन राइट्स वाच (एचआरडब्लू) ले यी देशहरू कसरी चीनमा महिला बेचबिखनको स्रोत बन्न पुगे भन्ने बारे "आवश्यक प्रमाण" सङ्कलन गरेको बताएको छ।

"केटाहरूका लागि चीनको परम्परागत प्राथमिकताको साथमा एक बच्चा नीतिले अनुमानित ३० देखि ४० मिलियन 'बेपत्ता महिलाहरू' सिर्जना गर्यो र एसिया र चीन भित्रका देशहरूमा बेचबिखन गरिएका महिला र केटीहरूको मागलाई बढावा दियो। 

जहाँ मानव बेच्ने व्यवसाय बढ्यो।  एक पटक चीनमा तस्करी भएपछि यी गरिब एसियाली महिलाहरूलाई चिनियाँ परिवारहरूलाई करिब तीन हजार अमेरिकी डलर देखि १३ हजार अमेरिकी डलर सम्ममा बेचिन्छ ।

पाकिस्तान चीनमा दुलही तस्करीको प्रमुख स्रोत हो। ब्रुकिङ्स इन्स्टिच्युटकी रिसर्च फेलो मदिहा अफजलले क्रिस्चियन वा मुस्लिम समुदायका गरिब केटीहरू चीनमा तस्करीको सिकार हुने बताइन्  । '

पीडितहरूलाई परिवारलाई भुक्तानी र चीनमा राम्रो जीवनको वाचाको प्रलोभनमा राखिएको थियो। तर चीन आइपुगेपछि उनीहरूले दुर्व्यवहार, कठिन जीवन अवस्था, जबरजस्ती गर्भधारण वा जबरजस्ती वेश्यावृत्तिको गुनासो गरे', उनले भनिन् ।

अफजलले बेल्ट रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) को एक हिस्सा चीन-पाकिस्तान इकोनोमिक करिडोर (सीपीईसी) वरिपरि महिलाहरूको तस्करी हुने तथ्यलाई स्पष्ट पारिन् । अमेरिकी विदेश विभागको पाकिस्तानमा तस्करी सम्बन्धी २०२३ को प्रतिवेदनले पनि चिनियाँ तस्करहरूले पाकिस्तानमा गरिब ईसाई समुदायको शोषणको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरेको छ।

'चीन पुगेपछि सयौँ पाकिस्तानी महिलाहरूले रिपोर्ट गरे कि उनीहरूका पतिले उनीहरूलाई व्यावसायिक यौन सम्पर्क गर्न बाध्य पारेका थिए। बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभसँग सम्बद्ध कार्यस्थलहरूमा पाकिस्तानमा कार्यरत चिनियाँ नागरिकहरू जबरजस्ती श्रमको जोखिममा छन्', रिपोर्टमा भनिएको छ।

चीन र पाकिस्तानका अधिकारीहरूले महिला बेचबिखन रोक्न प्रयास गरेको बताउँदै आए पनि तीतो वास्तविकताले गरिब महिलाहरू अझै चीनमा बेचबिखन भइरहेको देखाउँछ । 

एक पाकिस्तानी अधिकारीले गरिब केटीहरूलाई संरक्षण गर्ने प्रयासको अभावमा महिला बेचबिखनको र्याकेट बढ्दै गएको स्वीकार गरे। 'अधिकारीले पालना गर्दैनन्, सबैलाई अनुसन्धान नगर्न दबाब दिइन्छ। अहिले तस्करी बढ्दै गएको छ’, नाम न छाप्ने सर्तमा ती अधिकारीले भने । लैङ्गिक असन्तुलनले सन् २०३० सम्ममा करिब २५ प्रतिशत चिनियाँ पुरुष अविवाहित हुने भएकाले भविष्यमा चीनमा महिलाको तस्करी बढ्ने सम्भावना रहेको एचआरडब्ल्यूले चेतावनी दिएको छ ।

सन् २०२१ मा चीनमा प्रति १००० महिलामा पुरुषको संख्या बढेर ११२ पुगेको छ। लैङ्गिक असन्तुलनले छिमेकी देशहरूबाट महिलाको मागमा तीव्र वृद्धि भएको छ। जेनेभामा रहेको बालअधिकार संगठन ह्युमेनियमले चीनका पुरुषहरू विवाहको सट्टा आफ्नी श्रीमतीसँग सन्तान जन्माउन बढी चासो राख्ने भएकाले बेचबिखनमा परेका महिलाहरू कसरी दुर्व्यवहारको सिकार हुन्छन् भनेर प्रकाश पारे।

'विवाहको उद्देश्यका लागि बेचबिखन र यौन शोषणको बीचमा बलियो ओभरल्याप छ। महिलाहरूलाई बलात्कार र अन्य जघन्य दुर्व्यवहारको जोखिममा राख्छ', रिपोर्ट  भन्छ।  

बीआरआई कोष प्राप्त गर्ने मध्येको एक नेपालमा पनि चीनमा महिला बेचबिखनका घटना बढेको छ। नेपाल प्रहरीले पछिल्लो समय तस्करीमा संलग्न केही चिनियाँ नागरिकलाई पक्राउ गरेको छ। 

महिला तथा बालबालिका बेचबिखन विरुद्धको गठबन्धनकी अध्यक्ष अञ्जना शाक्यले तस्करहरूले कानूनी माध्यम प्रयोग गरी नेपाली महिलालाई झूटो बहानामा चीन पुर्‍याएर शोषण गर्ने गरेको बताइन् । 

‘चिनियाँ नागरिकले नेपाली महिलालाई सबै कानूनी प्रक्रिया अपनाएर लैजाने भए पनि यी महिलालाई यौनदासी वा तलब नपाउने कामदारको रूपमा प्रयोग गर्ने उच्च जोखिममा छ’, उनले भनिन् ।

खोज पत्रकारिता रिपोर्टिकाले चीनमा हुने एसियाली महिलाको बेचबिखन तथा शोषणबारे विस्तृत प्रतिवेदन तयार गरेको छ। 

प्रतिवेदन अनुसार म्यानमारका भित्ता र ल्याम्पपोस्टहरूमा चिनियाँ पुरुषहरूले चाहिने 'बाइड्स' र 'सरोगेट आमाहरू' को विज्ञापनहरू देख्न सकिन्छ ।

कोभिड–१९ महामारीका कारण ग्रामीण क्षेत्रमा गरिबी र आर्थिक मन्दी बढेपछि चीनतर्फ महिलाको तस्करी बढेको लाओस, भियतनाम जस्ता देशहरूमा पनि यस्तै अवस्था छ। 

लाओस सरकारले सन् २०२२ मा ४४८ महिला बेचबिखनबाट पीडित भएको पहिचान गरेको छ ।