बेइजिङ। हालैका अवरोधहरूको बाबजुद चीनको व्यावसायिक अन्तरिक्ष उद्योगले सरकारी समर्थन, निजी पुँजी र महत्त्वाकाङ्क्षी परियोजनाहरूको मिश्रणद्वारा सञ्चालित विश्वव्यापी मञ्चमा आफूलाई बलियो खेलाडीको रूपमा स्थापित गरिरहेको छ।

हालसालै, एक चिनियाँ रकेट स्टार्टअपले अर्को प्रक्षेपण विफलताको सामना गर्‍यो। जसको परिणामस्वरूप विश्वव्यापी मौसम पूर्वानुमान र भूकम्प भविष्यवाणीको उद्देश्यका लागि व्यावसायिक समूहको लागि निर्मित तीन वटा उपग्रहहरू नष्ट भयो। हाइपरबोला-१, आईस्पेसद्वारा निर्मित २४-मिटर (७९ फिट) ठोस इन्धन रकेट उत्तर पश्चिमी चीनको गोबी मरुभूमिमा जिउक्वान स्याटलाइट प्रक्षेपण केन्द्रबाट प्रक्षेपण गरिएको थियो। तर रकेटको चौथो चरणमा समस्या देखेका कारण मिसन असफल भयो।

यद्यपि यी असफलताहरूले चीनको नव व्यावसायिक अन्तरिक्ष क्षेत्रको सामना गर्ने चुनौतीहरूलाई बल पुग्दै छ। तिनीहरूले उद्योगको महत्त्वाकाङ्क्षालाई रोकेका छैनन्। आईस्पेस, ल्याण्डस्पेस र अन्य जस्ता कम्पनीहरूले एलोन मस्कको स्पेसएक्स जस्ता पश्चिमी प्रतिस्पर्धीहरूलाई उछिन्ने लक्ष्यका साथ अगाडि बढ्न आफ्नो मिसन जारी राखेका छन्।

बेइजिङले राज्यको समर्थन र निजी लगानीको संयोजनको लाभ उठाएर अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिद्वन्द्वीहरूभन्दा अगाडि आफ्नो व्यावसायिक अन्तरिक्ष क्षेत्र बढाउने लक्ष्य राखेको छ। उदाहरणका लागि, युनयाओ एरोस्पेस टेक्नोलोजीले यस वर्ष लगभग ४० उपग्रहहरू प्रक्षेपण गर्ने योजना बनाएको थियो जुन यसको ९०-उपग्रह युन्याओ-१ तारामंडलको भाग छ। जसले सेवामा विदेशी एकाधिकार तोड्न  बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ देशहरूको लागि उच्च-रिजोल्युसन मौसम निगरानी र भूकम्प अनुगमन प्रदान गर्ने लक्ष्य राखेको थियो। यद्यपि, यी लक्ष्यहरूको आक्रामक पछ्याइले चीनको अन्तरिक्ष उद्यमहरूको दिगोपन र भूराजनीतिक प्रभावहरूको बारेमा चिन्ता बढाएको छ।

जिउक्वानबाट प्रक्षेपण गरिएको फोर-स्टेज हाइपरबोला-१ ठोस रकेटले चौथो चरणमा आएर विफलता भयो। जसले गर्दा यसको पेलोड नष्ट भयो। यस अवरोधको बाबजुद,आईस्पेससँग लचिलोपनको इतिहास छ। २०१९ मा अरविटमा पुग्ने पहिलो निजी वित्त पोषित चिनियाँ कम्पनी बन्यो। कम्पनीले २०२३ मा दुई सफल उडानहरू प्राप्त गर्नु अघि लगातार तीन असफलताहरू भोगेको थियो। हालसालै अर्को असफलताको सामना गर्नुपरेको थियो।

अन्तरिक्ष प्रक्षेपण विफलताहरू असामान्य छैनन् र अन्तरिक्ष अन्वेषणको अन्तर्निहित कठिनाइहरूलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। यद्यपि, चिनियाँ कमर्शियल स्पेस कम्पनीहरूको दृढ सङ्कल्प स्पष्ट छ। चीनले दस हजार भन्दा बढी उपग्रहहरू समावेश गरी दुई कम पृथ्वीको कक्षाको मेगा नक्षत्रहरू निर्माण गर्न आवश्यक प्रक्षेपण दरहरू प्राप्त गर्न काम गरिरहेको छ। यो लक्ष्यले बलियो व्यावसायिक अन्तरिक्ष क्षेत्र स्थापना गर्न चीनको प्रतिबद्धतालाई जोड दिन्छ। चीनले २०२४मा एक सय ओर्बिटल प्रक्षेपणको राष्ट्रिय कीर्तिमान हासिल गर्ने लक्ष्य राखेको छ। रिपोर्टहरूले सुझाव दिन्छ कि यसको मुख्य अन्तरिक्ष ठेकेदार, चाइना एरोस्पेस साइन्स एन्ड टेक्नोलोजी कर्पोरेशन (सीएएससी) ले २९० भन्दा बढी अन्तरिक्ष यान पठाउने योजना बनाएको छ। बाँकी प्रक्षेपणहरू चीनको बढ्दो व्यावसायिक प्रक्षेपण क्षेत्रद्वारा गरिनेछ।

सन् २०१५ देखि, चीनका व्यावसायिक प्रक्षेपण कम्पनीहरूले साना, साधारण ठोस रकेटहरूबाट ठूला, पुनः प्रयोज्य लन्चरहरू विकास गर्न महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेका छन्। ल्यान्डस्पेस, स्पेस पायोनियर, ग्यालेक्टिक एनर्जी र आईस्पेस जस्ता कम्पनीहरूले पर्याप्त पेलोड क्षमता भएका पुनः प्रयोगयोग्य रकेटहरूमा काम गरिरहेका छन्। ल्यान्डस्पेसको झुके-३ र आइस्पेसको हाइपरबोला-३ ले २०२५ सम्ममा आफ्नो पहिलो उडान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। जसले चीनको पुनः प्रयोज्य रकेट क्षमताहरूमा महत्त्वपूर्ण कोसेढुङ्गाहरू चिन्ह लगाउँछ।

अर्बिटल गेटवे कन्सल्टिङका ​​संस्थापक ब्लेन कर्सियोले चीनको व्यावसायिक अन्तरिक्ष क्षेत्रको प्रभावशाली मापन र गहिराइलाई उल्लेख गरे। जबकि स्पेसएक्स आफ्नो चिनियाँ समकक्षहरू भन्दा "धेरै अगाडि" छन्। कर्सियोले औँल्याए कि चीनको पाँचौँ वा दसौँ सबैभन्दा विकसित प्रक्षेपण कम्पनीहरू आफ्ना अमेरिकी समकक्षहरू भन्दा अगाडि हुने सम्भावना छ। चीनको राज्य र वाणिज्य क्षेत्रहरू बीचको गहिरो सम्बन्धले यस प्रगतिलाई आधार दिन्छ।

धेरै कम्पनीहरूले राज्य-सञ्चालित उद्यमहरू वा सरकारी अनुसन्धान संस्थानहरूका पूर्व कर्मचारीहरूले स्थापना गरेका थिए। अमेरिका र चीनबीच अन्तरिक्ष नियन्त्रणका लागि प्रतिस्पर्धा तीव्र बन्दै गएको छ र दुवै देशले आफ्नो अन्तरिक्ष कार्यक्रममा सैन्य उद्देश्यलाई शरण दिएको आरोप लगाउँदै आएका छन्।  अमेरिका अन्तरिक्ष कमाण्डका पूर्व प्रमुखले भर्खरै यस प्रतिद्वन्द्वीमा अर्को दशकको महत्त्वपूर्ण प्रकृतिलाई जोड दिँदै भने, "हामी हराउन सक्दैनौँ।" नासाका प्रशासक बिल नेल्सनले चिनियाँ रकेटहरूको अनियन्त्रित पुनः प्रवेशबाट सुरक्षा चिन्तालाई उद्धृत गर्दै पारदर्शिता र सहयोगको कमीको लागि चीनको आलोचना गरेका छन्।

व्यापारिक अन्तरिक्ष क्षेत्रमा चीनको द्रुत विस्तारले धेरै महत्त्वपूर्ण चिन्ताहरू खडा गरेको छ। जसमा कम पृथ्वीको कक्षा (लियो) मा भीड र फ्रिक्वेन्सी द्वन्द्वको जोखिमहरू समावेश छन्। सम्भावित रूपमा सुरक्षा र स्थिरतामा सम्झौता गर्ने अन्य प्रतिस्पर्धीहरूद्वारा सन्तृप्त हुनु अघि फ्रिक्वेन्सीहरू र कक्षाहरू सुरक्षित गर्नको लागि द्रुत-गति प्रक्षेपण तालिका चाहिन्छ। थप रूपमा, चीनको अन्तरिक्ष महत्त्वाकाङ्क्षाको महत्त्वपूर्ण भूराजनीतिक प्रभाव छ। चिनियाँ सेनाले स्टारलिंक जस्ता पश्चिमी नेटवर्कमा आक्रमण गरेको छ।

नक्षत्रहरूको सम्भावित सैन्य अनुप्रयोगहरूको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरिएको छ। जबकि चीनको आफ्नै मेगा नक्षत्रलाई भू-राजनीतिक प्रभावको एक उपकरणको रूपमा देख्न सकिन्छ। जसले देशलाई विश्वव्यापी पूर्वाधारको प्रदायकको रूपमा स्थान दिन्छ।

चीनले आफ्नो अन्तरिक्ष प्रयासलाई तीव्रता दिँदा, विश्वव्यापी अन्तरिक्ष समुदायले यस बढ्दो शक्तिको प्रभाव र यसले विद्यमान खेलाडीहरू र अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डहरूमा खडा हुने चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्नुपर्छ।