लक्ष्मणसँग रामको वेदना- म जस्तो दुःखी पहिले पनि भएन, भविष्यमा पनि हुनेछैन

प्रारब्ध कर्ममा बाँधिएको जीव

विष्णुप्रसाद तिमिल्सीना,

प्रकाशित २०७८ साउन १५ शुक्रबार

चाहे देवता, चाहे अवतरित पुरुषहरू वा दानव हुन्, मनुष्य शरीर लिएर आएपछि आफ्नो प्रारब्ध अनुसारको भोग भोग्नु नै पर्ने कुरा शास्त्र वा पुराणहरूमा पढ्न पाइन्छ । श्रीकृष्णले पनि प्रारब्ध भोग्नु परेकै कारणले होला व्याधाको तीरको निमित्त बनेर शरीर त्याग गर्नु पर्‍यो भने श्रीरामले पनि सुनको मृगको पछि लाग्नाले सीता हरणको दुःख पीडा सहनु नै पर्‍यो ।

सुनको मृगको पछि लागेको फलस्वरूप श्रीराम बनमा भौंतारिंदै हिँड्नु परेको थियो । उनी किष्किन्धामा भाइ लक्ष्मणसँग ४ महिना बसेका थिए । सीताको बिलौना गर्दै उनले लक्ष्मणसँग आफ्नो विरह वेदना पोखे र भने, हे लक्ष्मण म वनमा जाओस् भन्ने कैकयीको इच्छा पनि पुग्यो । सीताको पत्ता पनि आजसम्म लागेन । सीता नभई म एक छिन पनि बाँच्न सक्तिन, उनलाई नलिईकन म अयोध्या कसरी जाने? कसले के भन्ने हो । हामीले पिताजीलाई पनि गुमायौँ, राज्य पनि गुमायौँ । हामी मनुको कूलमा जन्मेर पनि यति दुःख पायौँ । हाम्रो कूलमा म जस्तो दुःखी व्यक्ति पहिले पनि भएन, भविष्यमा पनि हुनेछैन भन्दै लक्ष्मण सँग वेदना पोखे । मलाई विश्वास छ, सीता रावणको वशमा कहिल्यै पनि पर्दिनन् । लक्ष्मण उनको कुरा सुन्दै गए ।

यसरी रामले वेदना सुनाएपछि लक्ष्मणले भन्न थाले । हे राम, हामी प्रारब्ध कर्म भोग गर्न आएका हौँ । प्रारब्ध सबैले भोग गर्नु नै पर्छ । हामीले अरूलाई दोष दिएर पनि काम छैन । राक्षसराज रावणलाई मारेर म सीता मातालाई लेराउंछु । मलाई आवश्यकता पर्‍यो भने भरत शत्रुघ्नको मद्दत लिएर भए पनि रावणलाई मार्ने मेरो योजना छ । हामीले सम्पत्तिमा पनि विपत्तिमा पनि धैर्य धारण गर्नु नै पर्छ । सुख दुःख आउँछ । यो रथको पाङ्ग्रा जस्तै हो । त्यही पाङ्ग्राको भाग कहिले माथि पुग्छ, फेरी तलै आउँछ, फेरी माथि जान्छ । त्यस्तै सुख दुखलाई पनि हामीले सम्झनु पर्छ । लक्ष्मणको यस्तो युक्ति युक्त कुरा सुनेपछि श्रीरामले शोक त्याग गरे अनि समय बिताउन लागे ।