साइबर जासुस हुवावे: विश्वका प्रमुख देशले लगाए प्रतिबन्ध, टाँट पल्टिदै कम्पनी
हाम्रा कुरा
प्रकाशित २०७९ साउन १२ बिहिबार
958
Shares
काठमाडौं । चिनियाँ प्रविधि कम्पनी हुवावेले सुरक्षा खतराको चिन्ताका कारण विश्वका प्रमुख देशहरूमा आफ्नो टेलिकम प्रविधि र उपकरणहरूमा प्रत्यक्ष वा भर्चुअल प्रतिबन्धको सामना गरिरहेको छ ।
हुवावेका उत्पादनहरूभित्र अनेकौं किसिमका लुपहोल रहेको र त्यसबाट चीनले जासुसी एवं विदेशी कम्पनीहरूको बौद्धिक सम्पत्ति चोरी गर्ने काम गर्न सक्ने चिन्ता बढेको छ ।
केही देशहरूले हुवावे र अर्को चिनियाँ टेक कम्पनी जेडटीईलाई लामो समय पहिले नै प्रतिबन्ध लगाउन थालेका थिए । तर अमेरिकाको नेतृत्वमा यस अभियानले अब चिनियाँ टेलिकम उपकरणहरू र प्रविधिमाथि प्रतिबन्ध लगाउन थप हौसला प्रदान गरेको छ ।
सन् २०१८ मा बढ्दो राष्ट्रिय सुरक्षाको चिन्तालाई लिएर अष्ट्रेलियाले हुवावेमाथि प्रतिबन्ध लगाएको थियो । अष्ट्रेलियाको इन्टेलिजेन्सी एजेन्सीले चीनले अष्ट्रेलियाको हितविरुद्ध हुवावेका उपकरणहरु प्रयोग गर्न सक्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।
सोही वर्ष अन्य देशहरुलेसमेत यस्तै चिन्ता व्यक्त गरेका थिए । युनाइटेड किंगडमको राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा केन्द्र (एनसीएससी) ले हुवावेबाट उत्पन्न हुन सक्ने चिन्ताको चेतावनी दिएको थियो ।
त्यसपछि युकेका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकारले समेत हुवावेका उपकरणहरु दिर्घकालिन रुपमा युकेको सुरक्षामा खतरा उत्पन्न गर्न सक्ने देखिएको बताएका थिए । त्यसपछि सन् २०२० मा युकेले हुवावेका नयाँ उपकरणहरु खरिदमा पूर्णरुपमा रोक लगाएको थियो ।
युकेले सन् २०२७ सम्म आफ्नो टेलिकम्युनिकेसन सेक्टरबाट हुवावेलाई बाहिर निकाल्ने योजनासमेत अघि बढाएको थियो । यस विषयमा युकेका डिजिटल सेक्रेटरी ओलिभर डाउडेनले आफ्नो नेटवर्कबाट जोखिमपूर्ण भेन्डर बाहिर निकाल्न लागेको टिप्पणी गरेका थिए ।
हुवावेले अमेरिकामा सन् २०१४ देखि नै अवरोधको सामना गरिरहेको छ । सन् २०१९ मा पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको प्रशासनले अमेरिकी सूचना प्रविधि क्षेत्रमा हुवावेको प्रयोग रोकेको थियो ।
अमेरिकी संसदीय कमिटी फेडरल ब्यूरो अफ इन्भेस्टिगेशन (एफबीआई) र राष्ट्रिय सुरक्षा एजेन्सी (एनएसए)ले हुवावे र चिनियाँ सरकार बीचको घनिष्ठ सम्बन्धमा बारम्बार आपत्ति जनाएका छन् ।
जसलाई उनीहरूले अमेरिकी व्यवसायहरूका लागि सम्भावित राष्ट्रिय सुरक्षा जोखिम र खतराको रूपमा लिएका छन्।
एक संसदीय रिपोर्टले चिनियाँ सरकारले हुवावेका उपकरणहरू प्रयोग गरेर जासुसी वा पहुँचको सम्भावित जोखिम बनाएको उल्लेख गगरेको छ । अहिले अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले हुवावे र जेडटीईलाई लाइसेन्स पाउनबाट रोक्ने कानूनमा हस्ताक्षर गरेका छन् ।
युरोपमा पनि अधिकांश देशले या त हुवावेमाथि प्रतिबन्ध लगाएका छन् वा त्यसको बारेमा विचार गरिरहेका छन् ।
फ्रान्सले दूरसञ्चार कम्पनीहरूलाई म्याद सकिएपछि सम्झौता नवीकरण नगर्न आग्रह गर्दै सन् २०२७ सम्म हुवावेका उपकरण र प्रविधिलाई चरणबद्ध गर्ने निर्णय गरेको छ ।
स्वीडेनका सुरक्षा निकायले सुरक्षा चिन्ताको कारण देखाउँदै हुवावेको सेवा अचानक बन्द गरेको छ । हुवावेले अदालतको कानूनमा निर्णयको विरोध गरेको छ। तर, स्विडेनी अदालतले हुवावेको निवेदन खारेज गरिदिएको छ ।
अनिश्चित रहेको जर्मनीले अन्ततः लन्डन, वाशिंगटन र पेरिसमा सामेल हुने छनौट गरेपछि चिनियाँ टेक दिग्गज हुवावेले ठूलो झड्काको सामना गरेको छ ।
बर्लिनले नयाँ आईटी कानूनहरूमा अविश्वसनीय आपूर्तिकर्ताहरूको भूमिकालाई प्रतिबन्ध गरेर हुवावेलाई बाहिर्याएको छ ।
पोल्याण्ड, डेनमार्क रोमानिया, स्लोभेनिया, इस्टोनिया, लात्भिया, स्लोभाकिया, नेदरल्याण्ड्स र बुल्गेरिया जस्ता युरोपेली देशहरूले हुवावेलाई अस्वीकार गर्न अमेरिकासँग समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरेका छन्।
पोल्याण्ड, रोमानिया र डेनमार्कले पहिले नै हुवावेबाट दूरसञ्चार गियरहरुको खरिदको भिटोका लागि कारवाही गरिसकेका छन् ।
नेदरल्यान्ड्सले हुवावेले अधिकारी, चिनियाँ असन्तुष्ट र देशका प्रधानमन्त्रीको फोन नम्बरमा पहुँच राख्न सक्ने डर छ। क्यानडा र न्युजिल्याण्डले पनि हुवावेलाई प्रतिबन्ध लगाएका छन् ।
चीनका लागि क्यानाडाका पूर्व राजदूत गाय सेन्ट ज्याकले प्रतिबन्धलाई जायज ठहर्याए । किनभने उनले हुवावेसँग देशको कानून अनुसार बेइजिङ सरकारसँग संवेदनशील सूचनाहरू साझा गर्नुबाहेक कुनै विकल्प नभएको बताएका छन्।
जापान, ब्रजिल र भारत जस्ता अन्य प्रमुख देशहरूले पनि हुवावेलाई टेन्डरमा भाग लिनबाट प्रतिबन्ध लगाउने विचार गरिरहेका छन्।
यी देशका अलावा एप्पल, गुगल, सफ्टबैंक, फेसबुक जस्ता ठूला कम्पनीले हुवावेसँगको सम्बन्ध तोडिरहेका छन् ।
हुवावेलाई एप्पलको बौद्धिक सम्पत्ति चोरेको आरोप लगाइएको थियो किनकि यसले स्मार्ट घडीका केही सुविधाहरू प्रतिलिपि गर्न चाहन्छ।
मोटोरोला, सीस्को सिस्टम, अखन सेमिकन्डक्टर जस्ता कम्पनीहरूले पनि यस्तै दाबी गरेका छन् र कानूनी बाटो खोजेका छन्। सन् २०२१ मा हुवावेको चीन भन्दा बाहिरको राजस्वमा दोहोरो अंकले गिरावट आएको छ ।
कम्पनीको मान गुमेपछि र हुवावे विरुद्धको अन्तर्राष्ट्रिय अभियानले पछिल्ला वर्षहरूमा हुवावेलाई ठूलो घाटा बेहोर्नुपरेको छ।
